Nr 13 (2020)

  • Słowo wstępne

    Mariusz Żuławnik

    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 11-14


Archiwum

  • Zanim powstało Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Refleksje o rozliczaniu przeszłości i traktowaniu akt w Polsce

    Paweł Perzyna

    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 15–58

    W artykule omówiono kwestie związane z rozliczeniem komunistycznej przeszłości, próby wpisania tego procesu w polski system prawny oraz konsekwencje archiwalne tych dążeń. Wiele koncepcji dotyczących lustracji i dekomunizacji wiązało się bowiem z pomysłami wyodrębnienia archiwaliów niezbędnych do ich przeprowadzenia oraz zamierzeniami udostępniania obywatelom informacji zawartych w aktach organów bezpieczeństwa państwa. W tej sytuacji logika postępowania nakazywała najpierw zgromadzić materiały archiwalne (środki dowodowe) w odrębnej placówce, a następnie wykorzystać je do weryfikacji osób pełniących funkcje w aparacie władzy i partii komunistycznej oraz funkcjonariuszy i współpracowników organów bezpieczeństwa państwa, a także zapewnić wgląd w ich zawartość osobom prześladowanym oraz prowadzącym badania naukowe. W Polsce tak się jednak nie stało. Dwudziesta rocznica rozpoczęcia działalności przez Instytut Pamięci Narodowej stała się doskonałą okazją do odtworzenia wzajemnych relacji pomiędzy lustracją, dekomunizacją oraz pomysłami na budowę i prawne usytuowanie nowego archiwum z zasobem historycznym poszerzającym w istotny sposób bazę źródłową do badania dziejów Polski w XX w.

  • Zbiór fotografii Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – doświadczenia w porządkowaniu, opracowywaniu, digitalizacji i upowszechnianiu

    Konrad Wiesław Ślusarski

    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 59–70

    Zbiór fotografii Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu jest jedną z najważniejszych kolekcji materiałów ikonograficznych ukazujących II wojnę światową na ziemiach polskich i popełnione na nich zbrodnie niemieckie. Tworzony był przez cały okres istnienia Głównej Komisji, która sukcesywnie gromadziła napływające do niej zdjęcia (zarówno w formie oryginałów, jak i reprodukcji). Przyjęte przez aktotwórcę zasady opracowania i ewidencji sprawiają, że wielkość kolekcji możemy tylko szacować na ok. 128 tys. zdjęć. Stan zbioru w momencie przejęcia go do zasobu archiwalnego IPN nie odpowiadał standardom opracowywania, przechowywania i porządkowania materiałów fotograficznych w archiwach. Podjęto zatem prace nad nadaniem zbiorowi nowego porządku, dokonano przepakowania i zabezpieczenia fotografii, oddzielenia zdjęć od zakwaszonych kart zabezpieczających. Fotografie zostały zdigitalizowane i obecnie są udostępniane jedynie w formie kopii cyfrowej. Sukcesywnie są też wprowadzane do bazy ZEUS – głównego narzędzia opracowywania cyfrowych kopii fotografii w Archiwum IPN. Podstawą przyszłej ewidencji zbioru będzie numeracja zdjęć nadana przez aktotwórcę, co pozwoli na uniknięcie czasochłonnej konkordancji oraz łatwiejsze dotarcie do fotografii i powiązanych z nią innych elementów (negatywów, karty zabezpieczającej, zapisków ewidencyjnych, dokumentów archiwalnych) z konieczności przechowywanych osobno.

  • Problemy systematyzacji dokumentacji wewnątrz jednostek archiwalnych na przykładzie akt wojewódzkich organów bezpieczeństwa zgromadzonych w Delegaturze Instytutu Pamięci Narodowej w Bydgoszczy

    Lech Graduszewski

    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 71–112

    W artykule omówiono czynności związane z porządkowaniem wewnętrznej struktury poszczególnych jednostek archiwalnych będących w zasobie Wydziału „C” WUSW w Bydgoszczy, Toruniu i we Włocławku, czyli poukładaniem wewnątrz teczki pojedynczych pism i dokumentów. Postępowanie to dotyczy niewielkiej części zasobu, przekazanego do archiwum Delegatury IPN w Bydgoszczy w formie rozsypu. Proponowane procedury nie odnoszą się do akt zszytych i zabezpieczonych przez aktotwórcę pieczęcią pakietową. Szczególną uwagę poświęcono dokumentacji: osobowych źródeł informacji, operacyjnej, śledczej i prokuratorskiej. Materiałom tym nadawano układ rzeczowo-chronologiczny. Sugerowały go liczne instrukcje i zarządzenia MBP i MSW oraz zakładki dzielące teczkę na poszczególne części, które wraz z obwolutą przekazywane były pracownikowi operacyjnemu po zarejestrowaniu danej sprawy operacyjnej.

  • System kształcenia archiwistów i zarządców dokumentacji w Polsce. Zarys problematyki i próba systematyzacji

    Marlena Jabłońska

    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 113–132

    W artykule omówiono współczesny system kształcenia archiwistów i zarządców dokumentacji w Polsce, w jego wszystkich formach i na wszystkich poziomach. Przedstawiono trzy drogi dochodzenia do zawodu. Za pierwszą z nich uznano nauczanie na poziomie szkoły średniej, wskazując możliwości kształcenia oraz wymogi stawiane technikom archiwistom. Drugą drogą są studia wyższe, i to zarówno na poziomie studiów licencjackich, jak i magisterskich czy doktoranckich. Jako trzecią drogę wskazano wykształcenie uzupełniające w ramach studiów podyplomowych, kursów kancelaryjno-archiwalnych, warsztatów i szkoleń, gdzie nie jest wymagane wykształcenie kierunkowe, a w dwóch ostatnich przypadkach – nawet ukończenie studiów wyższych. Ponadto omówiono wybrane programy nauczania, ze szczególnym uwzględnieniem przedmiotów z zakresu nowoczesnych technologii, a także wskazano na treści z kanonu archiwistyki, które mają kształtować postawy i dostarczać podstawowych informacji, niezbędnych w pracy w archiwach różnego typu. Artykuł stanowi również punkt wyjścia do dyskusji nad systemem kształcenia, jego jakością oraz potrzebami współczesnego rynku pracy.


Zasób archiwalny

  • Śmierć na filmowej kliszy. Kadry z egzekucji wysokich funkcjonariuszy III Rzeszy w zbiorach Instytutu Pamięci Narodowej

    Krzysztof Szwagrzyk

    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 133–146

    Gromadzone od dwudziestu lat zbiory archiwalne Instytutu Pamięci Narodowej stanowią bezcenne źródło wiedzy do badań nad najnowszymi dziejami Polski, w tym szczególnie nad okresem Polski Ludowej/PRL i latami II wojny światowej. Liczący ponad 90 tys. mb. zasób archiwalny IPN identyfikowany jest najczęściej z dokumentacją papierową wytworzoną przez komunistyczny aparat bezpieczeństwa. W powszechnej świadomości nie funkcjonuje przeświadczenie, że jest on dysponentem wielu innych, unikatowych niekiedy źródeł historycznych, w tym fonograficznych, fotograficznych i filmowych. Wśród tych ostatnich wybitną wartość ma kilkuminutowy film dokumentujący przebieg egzekucji wykonanej 8 marca 1947 r. w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie na trzech wysokich funkcjonariuszach III Rzeszy: Maksie Daume, Ludwigu Fischerze i Josefie Meissingerze, odpowiedzialnych za organizację i dokonywanie masowych mordów na obywatelach Rzeczypospolitej w latach 1939–1944. Wszyscy trzej za swoje czyny zostali skazani na karę śmierci wyrokiem Najwyższego Trybunału Narodowego. Film z ww. egzekucji zbrodniarzy niemieckich nigdy jednak nie został skierowany do rozpowszechniania. Wbrew bowiem woli inicjatorów jego powstania zamiast majestatu prawa i siły państwa utrwalone na kliszy kadry ukazywały ich karykaturalne odbicie.

  • Wybrane przykłady źródeł do dziejów diecezji szczecińsko-kamieńskiej w zasobie archiwalnym Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie

    Zbigniew Stanuch

    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 147–162

    W artykule ogólnie omówiono najważniejsze materiały archiwalne dotyczące Kościoła katolickiego w województwie szczecińskim. Dokumenty te są przechowywane w archiwum Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie. Na terytorium obecnego Pomorza Zachodniego do 1972 r. funkcjonowała rozległa administracja apostolska z siedzibą w Gorzowie Wielkopolskim, która zajmowała jedną siódmą powierzchni kraju i była największa w Europie. Wskutek różnych zawirowań politycznych miała ona jednak charakter tymczasowy. Brak kanonicznego, stałego uregulowania statusu tej jednostki kościelnej ciążył zarówno duchownym, jak i wiernym aż do roku 1972, kiedy na mocy bulli papieskiej Episcoporum Poloniae coetus został dokonany podział ww. administracji na trzy mniejsze diecezje: szczecińsko-kamieńską, koszalińsko-kołobrzeską i gorzowską. Uwaga autora skoncentrowała się głównie na diecezji szczecińsko-kamieńskiej. Zarówno okres 1945–1972, jak i 1972–1990 znajduje swoje odzwierciedlenie w materiałach przechowywanych w archiwum Oddziału IPN w Szczecinie. Niestety, dużo dokumentów zostało zniszczonych, aczkolwiek to, co pozostało, wiele wnosi do naszej wiedzy o przeszłości Kościoła na Ziemiach Odzyskanych.

  • Wybory parlamentarne w 1989 r. w województwie poznańskim w świetle zachowanych akt Służby Bezpieczeństwa

    Łukasz Komorowski

    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 163–184

    Wybory parlamentarne z czerwca 1989 r. stanowią istotną cezurę w procesie rozkładu dyktatury komunistycznej w Polsce. Jednym z ciekawszych problemów badawczych jest rola Służby Bezpieczeństwa, jaką odegrała ona podczas poprzedzającej je kampanii oraz w czasie głosowania. W artykule podjęto próbę opisania działalności SB na terenie województwa poznańskiego w tym okresie. Ukazanie jej pełnego obrazu nie jest zadaniem łatwym ze względu na celowe niszczenie materiałów przechowywanych w archiwum WUSW w Poznaniu, jakie miało miejsce w 1989 i 1990 r. Część wytworzonych przez poznańską SB materiałów zachowało się w sprawie obiektowej krypt. „Żądło”, prowadzonej przez Wydział II Departamentu III MSW, w ramach której kontrolowano działalność komitetów obywatelskich na terenie całego kraju. Odnalezione materiały – w zestawieniu z dokumentami przechowywanymi w innych archiwach – pozwalają uzyskać odpowiedź na przynajmniej część pytań badawczych dotyczących tytułowego zagadnienia.


Historia

  • Życie codzienne internowanych żołnierzy Armii URL w Kaliszu w latach 1921–1924 (według materiałów z archiwów polskich i ukraińskich)

    Maryna Palijenko, Ihor Sribniak

    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 185–202

    W artykule omówiono okoliczności i warunki pobytu internowanych ukraińskich żołnierzy w obozie w Kaliszu w latach 1921–1924. Dzięki szerokiej kwerendzie ustalono, że w początkowym okresie internowani zmagali się z poważnymi trudnościami bytowymi, które były spowodowane brakiem środków materialnych. Mimo tego żołnierze starali się prowadzić działalność kulturalną i edukacyjną, w tym organizowali wiele grup oświatowych, zarówno o specjalizacji wojskowej, jak i o charakterze ogólnokształcącym. Ważną częścią obozowego życia codziennego była działalność zespołów kulturalnych i artystycznych, których występy sprzyjały duchowemu jednoczeniu się ukraińskich żołnierzy. Funkcjonowanie placówek oświatowych i kulturalnych było możliwe dzięki pomocy, która płynęła od międzynarodowych organizacji charytatywnych, oraz datkom od ukraińskich darczyńców. Dzięki temu wsparciu internowani potrafili również zaadaptować się do nowych warunków życia na obczyźnie, a niektórym – po nauce nowego – zawodu udało się nawet znaleźć pracę w Polsce. Przez cały okres istnienia obóz w Kaliszu odgrywał także dla internowanych ukraińskich żołnierzy rolę ośrodka wojskowej organizacji, w którym pielęgnowano tradycje Armii URL.

  • Henryk Tarło (1898–1937) – aktor i reżyser Teatru Polskiego w Kijowie, ofiara „operacji polskiej” NKWD

    Anatolij Chromow

    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 203–212

    W artykule opisano najważniejsze wydarzenia z życia polskiego i ukraińskiego aktora pochodzenia żydowskiego Henryka Tarły (5 III 1898 r. – 17 IX 1937 r.). W opracowaniu szczególną uwagę skupiono na twórczości, życiu osobistym oraz więziach rodzinnych artysty. W połączeniu z prywatnymi zdjęciami, legitymacjami, dokumentacją procesową – zgromadzoną w ramach postępowania karnego – udało się przedstawić jego losy na tle epoki ideologii komunizmu i reżimu władzy sowieckiej w latach trzydziestych XX w. Henryk Tarło był jedną z tysięcy ofiar „operacji polskiej” NKWD okresu Wielkiego Terroru 1937–1938. Jego postawa w trakcie przesłuchań jest symbolem nieugiętości i honoru. Zrehabilitowano go pośmiertnie w 1989 r.

  • Działania Milicji Obywatelskiej związane z koncertami zespołu The Rolling Stones w Warszawie 13 kwietnia 1967 r. w świetle dokumentów z Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, wspomnień i prasy

    Paweł Tomasik

    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 213–244

    W czwartek, 13 kwietnia 1967 r. na dwóch koncertach w Warszawie wystąpił zespół The Rolling Stones. Jest to ważne wydarzenie w dziejach muzyki rozrywkowej i kultury masowej w Polsce. Artykuł jest poświęcony działaniom podjętym przez Milicję Obywatelską w związku z tymi koncertami oraz przedstawia genezę, przebieg i skutki zamieszek towarzyszących występom zespołu. Autor wykorzystał nieznane dokumenty z Archiwum IPN, wspomnienia, artykuły prasowe, publikacje internetowe, materiały filmowe, nagrania dźwiękowe i fotografie. W artykule zamieszczono skan notatki komendanta MO m.st. Warszawy płk. Henryka Słabczyka z 14 kwietnia 1967 r. dotyczącej opisanych w tekście wydarzeń oraz jej tłumaczenie na język angielski. Wydarzenia w Warszawie zostały ukazane na tle dwóch innych przypadków zamieszek, do których doszło w związku z występami Stonesów w Berlinie Zachodnim (15 września 1965 r.) i Zurychu (14 kwietnia 1967 r.). Ponieważ cechą charakterystyczną opowieści o pierwszej wizycie zespołu The Rolling Stones w Polsce jest obecność w nich zarówno faktów, jak i plotek czy mitów, w artykule wyjaśniono też genezę oraz przedstawiono recepcję i współczesne funkcjonowanie słynnej, wielokrotnie powtarzanej historii dotyczącej kupienia przez członków zespołu za uzyskane wynagrodzenie wagonu polskiej wódki.

  • Marzec 1968 na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie – przebieg, sankcje i następstwa

    Anna Łosowska

    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 245–274

    Informacje o wystąpieniach studenckich na Uniwersytecie Warszawskim szybko dotarły do Lublina. Manifestacje studenckie trwały tam krótko (3–4 dni) i zostały spacyfikowane przez siły interwencyjne MO i ZOMO przy współpracy z aktywem robotniczym. Dziewiątego marca w domach akademickich, pobliskiej Chatce Żaka oraz niektórych budynkach dydaktycznych pojawiły się ulotki nawołujące do zorganizowania wiecu popierającego warszawskich studentów. Po włamaniu do lokalu radia akademickiego nastawiono je na odbiór Radia Wolna Europa. Dzięki temu studenci mogli słyszeć audycję poświęconą wydarzeniom warszawskim. Wkrótce zatrzymano cztery osoby, które kolportowały ulotki nawołujące do wiecu. Zostały one ukarane wysoką grzywną (2400–3000 zł) z możliwością zamiany na 60–90 dni aresztu oraz zawieszeniem w prawach studenta. Około godz. 14.00 w okolicy akademików i Chatki Żaka zebrało się blisko 2000 osób, następnie uformował się pochód, który ruszył w kierunku centrum miasta. Studenci zostali jednak zatrzymani przez aktyw robotniczy wspomagany przez pluton milicjantów z miejscowego garnizonu. W trakcie interwencji kilku studentów zostało pobitych, kilkoro zatrzymano, a dwoje postawiono przed kolegium karno-administracyjnym w Lublinie. Otrzymali oni grzywny po 2000 zł z możliwością zamiany na 60 dni aresztu. Wszyscy ww. studenci zostali dodatkowo zawieszeni w prawach studenta. Pod naciskiem organizacji młodzieżowych rektor zgodził się na zorganizowanie wiecu studenckiego w dniu 13 marca wieczorem w Chatce Żaka. Rozpoczął się on o godz. 20.00 w sali teatralnej Chatki Żaka, gromadząc 1500–2000 studentów wszystkich uczelni lubelskich. Pod koniec marca nastąpiło wyciszenie akcji studenckich w Lublinie, chociaż represje wobec pojedynczych i najbardziej aktywnych osób trwały. Warto jednak podkreślić, że żaden student UMCS nie został wydalony z uczelni. Widocznym następstwem zmian pomarcowych była polityka kadrowa. W Lublinie nie przedłużono umów dwojgu naukowcom dojeżdżającym z Warszawy, dla których praca na UMCS była drugim etatem. Na stanowiska docentów awansowano sporą grupę adiunktów, chociaż należy dodać, że większość tzw. docentów marcowych pomyślnie przeprowadziła potem procedurę habilitacyjną. Z perspektywy czasu dostrzega się coraz wyraźniej, że Marzec ’68 nie był wyłącznie wydarzeniem warszawskim. Zamieszki uliczne objęły wiele miast polskich, a uczestniczyli w nich nie tylko studenci, lecz także młodzież szkół średnich i młodzi robotnicy. Do tej zbiorowej wiedzy należy bezwzględnie dodać wystąpienia studenckie w Lublinie, które były odruchem autentycznej solidarności społeczności akademickiej wobec brutalnych akcji władz w stosunku do młodzieży warszawskiej.


Dokumenty

  • „Dziennik wojenny 1. pułku piechoty” armii słowackiej (23 sierpnia – 6 września 1939 r.)

    Igor Baka, Dawid Golik

    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 275–296

    Udział armii słowackiej w agresji na Polskę we wrześniu 1939 r. stał się na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat przedmiotem badań wielu historyków zarówno z Polski, jak i ze Słowacji. Wciąż jednak nie wszystkie kwestie związane z tymi wydarzeniami zostały wyjaśnione, a kluczem do interpretacji wielu z nich są odnajdywane w archiwach dokumenty. Jednym z nich jest „Dziennik wojenny 1. pułku piechoty” armii słowackiej. W przededniu wybuchu wojny został on podporządkowany 1. Dywizji Piechoty, która razem z 2. i 3. Dywizją Piechoty oraz tzw. Grupą Szybką współtworzyła Słowacką Armię Polową. O ile większość jednostek słowackich została przewidziana do zabezpieczania zaplecza mających wkroczyć do Polski oddziałów niemieckich, oraz do ochrony granicy słowacko-polskiej, o tyle 1. Dywizja Piechoty otrzymała rozkaz wkroczenia na terytorium II Rzeczypospolitej i aktywnego wspierania natarcia niemieckiego na Podhalu i w Beskidach. Fakt jej wykorzystania poza granicami Republiki Słowackiej jest bezsprzeczny, jednakże kontrowersje wzbudzają okoliczności, czas i tryb podjęcia decyzji o zaangażowaniu dywizji w działania ofensywne. Pewne światło na te wydarzenia rzucają zapisy w odnalezionym dzienniku.

  • „Trzeba przeprowadzić faktyczną czystkę”. Raport z inspekcji przeprowadzonej w Komendzie Wojewódzkiej MO w Kielcach z siedzibą w Sandomierzu w styczniu 1945 r.

    Robert Piwko

    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 297–318

    W artykule omówiono okoliczności ustanowienia przyczółka sandomierskiego w lipcu i sierpniu 1944 r. Zwrócono uwagę także na najważniejsze aspekty związane z późniejszym, niespełna półrocznym funkcjonowaniem wojskowej i cywilnej administracji zarządzającej fragmentem przedwojennego województwa kieleckiego. Jedną z ważniejszych kwestii związanych z instalowaniem władzy komunistycznej na przyczółku było ustanowienie struktur aparatu bezpieczeństwa państwa, w tym Milicji Obywatelskiej. W oparciu o dotychczasowe ustalenia, a także w efekcie przeprowadzonych kwerend archiwalnych w artykule zarysowano początki MO na przyczółku sandomierskim. Działania milicji przedstawia dokument przygotowany przez mjr. Józefa Kratkę ‒ funkcjonariusza Komendy Głównej MO w Lublinie. W pierwszych dniach stycznia 1945 r. wraz ze Stanisławem Glinką i Grzegorzem Rajewiczem dokonał on całościowej inspekcji komendy wojewódzkiej. W efekcie został przygotowany obszerny raport omawiający aktualny stan funkcjonowania MO na przyczółku. Dokument ukazuje strukturę wewnętrzną komendy oraz stopień zorganizowania podległych jej komend terenowych i posterunków. Zawiera także cenne informacje dotyczące obsady personalnej, miejsca funkcjonariuszy w ówczesnym systemie władzy oraz rzuca nieco światła na problem tzw. codzienności pierwszych milicjantów.

  • Czego obawiała się władza? Studium naukowe Akademii Spraw Wewnętrznych z końca 1980 r. na temat ówczesnej sytuacji politycznej w Polsce

    Piotr Hac

    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 319–344

    W październiku 1980 r. w Akademii Spraw Wewnętrznych powołano zespół, który miał zająć się oceną aktualnej sytuacji politycznej w Polsce oraz wypracowaniem metod postępowania resortu spraw wewnętrznych przed ewentualnym wprowadzeniem stanu wyjątkowego. Prace te trwały do końca listopada 1980 r., a ich efektem było powstanie ściśle tajnego studium. W opracowaniu autorzy przedstawili swoje stanowisko na temat zagrożeń ze strony opozycji i przewidywanych metod jej postępowania, jak również możliwości działania sił resortu do czasu wprowadzenia regulacji nadzwyczajnych. Całość analizy zaprezentowano w oparciu o założone warianty rozwoju sytuacji politycznej w Polsce: współdziałania, konfrontacji oraz chaosu. Publikacja i omówienie ww. studium ma na celu przedstawienie punktu widzenia pracowników naukowych resortu spraw wewnętrznych na ówczesną sytuację w kraju. We wstępie do dokumentu zawarto podstawowe informacje dotyczące przedsięwzięć władz w związku z trwającym od sierpnia 1980 r. kryzysem w państwie, a także możliwości stosowania w PRL stanów nadzwyczajnych.



Kronika


IN MEMORIAM




Punktacja Ministerstwa Edukacji i Nauki
40 (2024 r.) (70 – w wykazie z 2023 r., 40 - w wykazie z 2021 r.)


Dziedziny: architektura i urbanistyka
Dyscypliny: historia, nauki o komunikacji społecznej i mediach, nauki o kulturze i religii, etnologia i antropologia kulturowa, polonistyka, stosunki międzynarodowe


Redaktor naczelny: dr Mariusz Żuławnik
Zespół redakcyjny


Licencja CC BY-NC-ND