Zanim powstało Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Refleksje o rozliczaniu przeszłości i traktowaniu akt w Polsce
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 15–58
Data publikacji: 2020-12-30
Abstrakt
W artykule omówiono kwestie związane z rozliczeniem komunistycznej przeszłości, próby wpisania tego procesu w polski system prawny oraz konsekwencje archiwalne tych dążeń. Wiele koncepcji dotyczących lustracji i dekomunizacji wiązało się bowiem z pomysłami wyodrębnienia archiwaliów niezbędnych do ich przeprowadzenia oraz zamierzeniami udostępniania obywatelom informacji zawartych w aktach organów bezpieczeństwa państwa. W tej sytuacji logika postępowania nakazywała najpierw zgromadzić materiały archiwalne (środki dowodowe) w odrębnej placówce, a następnie wykorzystać je do weryfikacji osób pełniących funkcje w aparacie władzy i partii komunistycznej oraz funkcjonariuszy i współpracowników organów bezpieczeństwa państwa, a także zapewnić wgląd w ich zawartość osobom prześladowanym oraz prowadzącym badania naukowe. W Polsce tak się jednak nie stało. Dwudziesta rocznica rozpoczęcia działalności przez Instytut Pamięci Narodowej stała się doskonałą okazją do odtworzenia wzajemnych relacji pomiędzy lustracją, dekomunizacją oraz pomysłami na budowę i prawne usytuowanie nowego archiwum z zasobem historycznym poszerzającym w istotny sposób bazę źródłową do badania dziejów Polski w XX w.
Słowa kluczowe
archiwum • dekomunizacja • lustracja • niszczenie akt • Instytut Pamięci Narodowej • organy bezpieczeństwa • Polska Zjednoczona Partia Robotnicza • rozliczenie komunizmu • służby specjalne • udostępnianie akt archive • decommunization • ustration • lustration • destroying files • Institute of National Remembrance • security organs • Polish United Workers’ Party • settling of accounts with communism • secret services • provision of files
Bibliografia
Jahre Stasi-Unterlagen-Gesetz. Umgang mit Dokumenten staatlichen Unrechts auf rechtsstaatlicher Basis, https://www.bstu.de/ueber-uns/aktuelles/detail/25-jahre-stasi-unterla/ (dostęp 15 II 2020 r.).
Archival policies in the protection of human rights, red. A. Gonzalez Quintana, Paryż 2009, https://www.ica.org/sites/default/files/Report_Gonzalez-Quintana_EN.pdf (dostęp 3 I 2020 r.).
Archives of the Security Services of Former Repressive Regimes Repressive Regimes: Report prepared for UNESCO on behalf of the International Council of Archives, red. A. Gonzalez Quintana, Paris 1997, http://unesdoc.unesco.org/images/0014/001400/140074e.pdf (dostęp 3 I 2020 r.).
Białek S., Brakowanie i niszczenie dokumentacji SB w województwie opolskim w latach 1987–1990. Ustalenia wstępne, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2009, t. 2.
Bodnar A., Lustracja a prawa człowieka – standardy europejskie i standardy polskie, http://www.hfhrpol.waw.pl/precedens/images/stories/Pdfy/prezentacja_lustracja.pdf (dostęp 21 I 2020 r.).
Cichoń Z., Dekomunizacja a prawa człowieka [w:] Od totalitaryzmu do demokracji. Pomiędzy „grubą kreską” a dekomunizacją – doświadczenia Polski i Niemiec, red. P. Kuglarz, współpr. H. Sułek, Kraków 2001.
Co kryją teczki? O tajnych współpracownikach bezpieki z Andrzejem Chojnowskim, Grzegorzem Majchrzakiem, Zbigniewem Nawrockim i Tadeuszem Ruzikowskim rozmawia Władysław Bułhak, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2005, nr 3.
Dodatkowe sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa (druk nr 557A z 11 IX 1998 r.), http://orka.sejm.gov.pl/Rejestrd.nsf/wgdruku/557-a/$file/557-a.pdf (dostęp 10 II 2020 r.).
Dodatkowe sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw lustracyjnych (druk nr 2141-A, z 25 III 1997 r.), https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/BN7KERFHMC6HSGPGY5TNH2SMD4A2I9.pdf (dostęp 28 I 2020 r.).
Dudek A., Archiwa państwowe i partyjne [w:] Od totalitaryzmu do demokracji. Pomiędzy „grubą kreską” a dekomunizacją – doświadczenia Polski i Niemiec, red. P. Kuglarz, współpr. H. Sułek, Kraków 2001.
Dudek A., Historia polityczna Polski 1989–2015, Kraków 2016.
Dudek A., Instytut. Osobista historia IPN, Warszawa 2011.
Dudek A., Od Mazowieckiego do Suchockiej. Pierwsze rządy wolnej Polski, Kraków 2019.
Dudek A., Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988–1990, Kraków 2014.
Graca W., Spustek H., Rola byłych funkcjonariuszy komunistycznych służb specjalnych w cywilnym wywiadzie i kontrwywiadzie Polski i Czech w latach 1989–2018, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2019, t. 41, nr 1.
Grajewski A., Balast po komunizmie [w:] Białe plamy – czarne plamy. Sprawy trudne w polsko-rosyjskich stosunkach 1918–2008, red. A.D. Rotfeld, A.W. Torkunow, Warszawa 2010.
Grajewski A., Balast po komunizmie. Instytucjonalne rozliczenie komunizmu w krajach Europy Środkowej – opis struktur oraz okoliczności ich powstania, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2013, nr 2.
Grajewski A., Świadectwo Gaucka. Recenzja książki Joachima Gaucka Winter im Sommer – Frühling im Herbst. Erinnerungen (książka napisana we współpracy z Helgą Hirsch), München, Pantheon Verlag, 2011, ss. 352, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2013, nr 2.
Grzelak P., Wojna o lustrację, Warszawa 2005.
Jusupović A., Ostapa A., Wygoda J., Pojęcie Służba Bezpieczeństwa w rozumieniu ustawy lustracyjnej. Propozycja wykładni [w:] Historyczno-prawna analiza struktur organów bezpieczeństwa państwa w Polsce Ludowej (1944–1990). Zbiór studiów, red. A. Jusupović, R. Leśkiewicz, Warszawa 2013.
Kamiński Z.A., Dekomunizacja instytucji i systemu władzy [w:] Od totalitaryzmu do demokracji. Pomiędzy „grubą kreską” a dekomunizacją – doświadczenia Polski i Niemiec, red. P. Kuglarz, współpr. H. Sułek, Kraków 2001.
Kapuściak B., Celowe niszczenie czy przepisowe brakowanie? Glosa w sprawie nieistniejących materiałów po Głównym Zarządzie Informacji i Wojskowej Służbie Wewnętrznej, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2019, t. 11.
Katalog osób, które zajmowały kierownicze stanowiska w byłej Polskiej Partii Robotniczej i byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz Zjednoczonym Stronnictwie Ludowym i Stronnictwie Demokratycznym, a także były członkami Rady Ministrów państwa komunistycznego do dnia 23 sierpnia 1989 r. lub były w tym okresie kierownikami centralnych organów administracji państwowej, https://katalog.bip.ipn.gov.pl/kierownicze-stanowiska/?catalog=4 (dostęp 21 I 2020 r.).
Koller S., Brakowanie i niszczenie materiałów operacyjnych warszawskiej Służby Bezpieczeństwa w latach 1956–1989. Zarys problematyki [w:] Archiwa – Historia – Pamięć. Bilans 15 lat działalności archiwalnej Instytutu Pamięci Narodowej, red. J. Bednarek, R. Leśkiewicz, P. Perzyna, Łódź–Warszawa 2018.
Kościański R., Leśkiewicz R., Brakowanie i niszczenie dokumentów Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Poznaniu w latach 1989-1990. Wybrane zagadnienia, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2011, t. 4.
Kozłowski T., Koniec imperium MSW. Transformacja organów bezpieczeństwa państwa 1989–1990, Warszawa 2019.
Krotoszyński M., Lustracja w Polsce w świetle modeli sprawiedliwości okresu tranzycji, Warszawa 2014.
Krotoszyński M., Ustawodawstwo lustracyjne wobec upływu czasu, „Forum Prawnicze” 2015, nr 6.
Krzykowska K., WBH: były przypadki niszczenia akt w archiwach wojskowych w latach 1990–2009, https://dzieje.pl/aktualnosci/wbh-byly-przypadki-niszczenia-akt-w-archiwach-wojskowych-w-latach-1990-2009 (dostęp 25 II 2020 r.).
Kuta C., Lustracja w Polsce na tle krajów Europy Środkowej, „Horyzonty Polski” 2014, t. 5, nr 11.
Leśkiewicz R., Od Służby Bezpieczeństwa do Urzędu Ochrony Państwa, „Dzieje Najnowsze” 2016, nr 1.
Lubiszewski M., Lustracja a prawa człowieka. W poszukiwaniu podstawowych standardów, „Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego” 2010, t. 1.
Lustracja po czesku. Rozmowa z Petruŝką Šustrovą, byłą wiceminister spraw wewnętrznych Czechosłowacji, rozmowę przeprowadził A. Grajewski, „Więź” 1997, nr 4.
Measures to dismantle the heritage of former communist totalitarian systems (Doc 7568). Report by Mr Adrian Severin for Council of Europe’s Parliamentary Assembly’s Committee on Legal Affairs and Human Rights, 3 VI 1996 r., https://rm.coe.int/0900001680976ef8 (dostęp 21 I 2020 r.).
Müller U., Hartmann G., Stasi. Zmowa milczenia, Poznań 2012.
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Jerzego Zdrady na interpelację nr 1984 posła Jerzego Grzegorza Zająca w sprawie dostępu do akt PZPR, 9 VI 1999 r., http://orka2.sejm.gov.pl/IZ3.nsf/main/73252212 (dostęp 20 I 2020 r.).
Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Jarosława Sellina na interpelację nr 13695 posła Jan Klawitera z dnia 5 VII 2017 r. w sprawie problemu archiwów byłej PZPR, 1 VIII 2017 r., http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=2BCEC1C3 (dostęp 20 I 2020 r.).
Opalińska A., Problem lustracji w krajach Europy Środkowo-Wschodniej i w krajach bałtyckich, „In Gremium. Studia nad historią, kulturą i polityką” 2008, t. 2.
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 VI 1992 r., sygn. akt U 6/92 w sprawie dopuszczalności badania konstytucyjności uchwał Sejmu (OTK 1992, poz. 130), https://ipo.trybunal.gov.pl/ipo/view/sprawa.xhtml?sprawa=2955&dokument=5339 (dostęp 23 I 2020 r.).
Perzyna P., Dostęp do Archiwum IPN w kontekście ochrony danych osobowych [w:] Archiwa bez granic. Pamiętnik VII Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich. Kielce, 20–21 września 2017 r., red. W. Chorążyczewski, K. Stryjkowski, Warszawa 2019.
Perzyna P., Jakiego archiwum potrzebuje Instytut Pamięci Narodowej? Rozważania o organizacji i priorytetach działalności archiwum historycznego [w:] Archiwa – Historia – Pamięć. Bilans 15 lat działalności archiwalnej Instytutu Pamięci Narodowej, red. J. Bednarek, R. Leśkiewicz, P. Perzyna, Łódź–Warszawa 2018.
Perzyna P., Kształtowanie zasobu archiwalnego i specyfika działalności Wydziału „C” Komendy Miejskiej MO w Łodzi do 1975 r., „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2011, t. 4.
Perzyna P., Zakres działania i sytuacja kadrowa pionu archiwalnego SB KW MO/WUSW w Łodzi w latach 1956-1990 [w:] W służbie dla prawdy. Prace historyczne dedykowane Zbigniewowi Nawrockiemu (1959–2017), red. T. Balbus, J. Bednarek, Warszawa 2019.
Pięciak W., Niemcy (landy wschodnie) [w:] Problemy lustracji w Europie Środkowej i krajach bałtyckich. Raport Ośrodka Studiów Wschodnich, red. A. Łabuszewska, Warszawa 2005.
Pilarski S., Niszczenie materiałów Służby Bezpieczeństwa w latach 1989–1990 (ze szczególnym uwzględnieniem dokumentacji dotyczącej NSZZ „Solidarność”) w województwie piotrkowskim. Egzemplifikacja przebiegu procederu i próby wyciągnięcia konsekwencji prawnych wobec jego organizatorów oraz wykonawców na szczeblu wojewódzkim i ministerialnym, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2018, t. 1.
Polańska-Bergman M., Perzyna P., Podstawy prawne działania archiwum Instytutu Pamięci Narodowej na tle rozwiązań wybranych krajów Europy Środkowo-Wschodniej [w:] Prawo archiwalne. Stan aktualny i perspektywy zmian. Materiały z międzynarodowej konferencji Toruń, 20–21 kwietnia 2007 r., red. H. Robótka, Toruń 2007.
Poselski projekt ustawy lustracyjnej (druk nr 386 z 6 VII 1992 r.), https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/LC5NCLTMG764FBJ4XDAHTNNHATFE98.pdf (dostęp 23 I 2020 r.).
Poselski projekt ustawy lustracyjnej (druk nr 382 z 22 IV 1994 r.), https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/CR1AAK593M2RVC5YNNHX2RKJGMMPSC.pdf (dostęp 24 I 2020 r.).
Poselski projekt ustawy o lustracji (druk nr 406 z 23 VII 1992 r.), https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/2L2368FITHHIEI6U5DI8HPJQK146NH.pdf (dostęp 23 I 2020 r.).
Poselski projekt ustawy o restytucji niepodległości (druk nr 15 z 5 XII 1991 r.), https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/MT53EIP51RSK21JEPKFMKG37DAX6BQ.pdf (23 I 2020 r.).
Poselski projekt ustawy o trybie sprawdzania i ujawniania okoliczności dotyczących współpracy z organami Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego i Służby Bezpieczeństwa oraz z innymi służbami specjalnymi osób pełniących lub ubiegających się o pełnienie publicznych funkcji państwowych (druk nr 399 z 24 VII 1992 r.), https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/SYBFCA8AS3E3PNMTKXLQHPSBKEY1R2.pdf (23 I 2020 r.).
Poselski projekt ustawy o udostępnieniu niektórych dokumentów stanowiących tajemnicę państwową (druk nr 464 z 27 V 1994 r.), https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/NFD8MQL4GRY2Y9IKSK9UJJRPTVDYXC.pdf (24 I 2020 r.).
Poselski projekt ustawy o ujawnieniu współpracy osób pełniących niektóre funkcje publiczne z organami bezpieczeństwa państwa w latach 1944–1989 (druk nr 501 z 24 VI 1994 r.), https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/3SY9BKEBQYLJK65QRFT87SNI23PETC.pdf (24 I 2020 r.).
Poselski projekt ustawy o warunkach wstępnych zajmowania niektórych stanowisk w Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 423 z 31 VII 1992 r.), https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/BIIG6EU8LSC11D1EVU4P5R9DERQSUN.pdf (23 I 2020 r.).
Poselski projekt ustawy o warunkach wstępnych zajmowania niektórych stanowisk państwowych w Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 499 z 23 VI 1994 r.), https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/HVRNBR22BA2I6YDJDALCPGYIYNIGG7.pdf (24 I 2020 r.).
Poselski projekt ustawy o warunkach zajmowania niektórych stanowisk publicznych w Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 394 z 21 VII 1991 r.), https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/7R21KKGMHUG7PJMF1ND2FDDUAF14RH.pdf (23 I 2020 r.).
Poselski projekt ustawy o wyodrębnieniu, przechowywaniu oraz udostępnianiu materiałów dotyczących tajnych współpracowników Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa działających do roku 1990 (druk nr 515-A z 2 VII 1994 r.), https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/RDTP539VGSMYYVF7QSANSGMKYBJX9C (dostęp 24 I 2020 r.).
Posiedzenie nr 3 Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa w dniu 2 VI 1998 r., http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/9A40808D46E1AFDCC1256B7300399F28?OpenDocument (dostęp 3 II 2020 r.).
Posiedzenie nr 4 Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa w dniu 10 VI 1998 r., http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/44DAFC51A8D01B31C1256B730039B5C6?OpenDocument (dostęp 4 II 2020 r.).
Posiedzenie nr 6 Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa w dniu 24 VI 1998 r., http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/41BD86E8F33D642DC1256B730039E753?OpenDocument (dostęp 4 II 2020 r.).
Posiedzenie nr 7 Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa w dniu 25 VI 1998 r., http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/5C9FBB164ECFE6F8C1256B730039EEE6?OpenDocument (dostęp 5 II 2020 r.).
Posiedzenie nr 8 Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa w dniu 2 VII 1998 r., http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/D76D46A4642F0FE1C1256B73003A097F?OpenDocument (dostęp 6 II 2020 r.).
Posiedzenie nr 9 Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa w dniu 15 VII 1998 r., http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/87F86A025B2F0D CFC1256B73003A1D41?OpenDocument (dostęp 2 II 2020 r.).
Posiedzenie nr 10 Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa w dniu 22 VII 1998 r., http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/877AE543CBE126D1C 1256B73003A32C2?OpenDocument (dostęp 2 II 2020 r.).
Posiedzenie nr 14 Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa w dniu 16 XII 1998 r., http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/7A37E0D82A493C0FC1256B7300361EE2?OpenDocument (dostęp 12 II 2020 r.).
Posiedzenie nr 15 Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa w dniu 19 II 1999 r., http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/66CAFEC7A889D204C1256B7300365D95?OpenDocument (dostęp 5 II 2020 r.).
Projekt ustawy lustracyjnej (druk nr 1494 z 19 I 1996 r.), https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/CF5MXHDQ2IQ3TUEE2CNXULYPMYEKN7.pdf (dostęp 26 I 2020 r.).
Projekt ustawy o dekomunizacji życia publicznego w Polsce (druk nr 553 z 16 VI 1998 r.), http://orka.sejm.gov.pl/Rejestrd.nsf/wgdruku/553/$file/553.pdf (dostęp 15 II 2020 r.).
Projekt ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej (druk nr 252 z 24 III 1998 r.), http://orka.sejm.gov.pl/Rejestrd.nsf/wgdruku/252/$file/252.pdf (dostęp 1 II 2020 r.).
Projekt ustawy o Komisji Zaufania Publicznego (druk nr 1513 z 1 II 1996 r.), https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/MQNJ64IKKTTDHLUQ6VMDE2FDTK23HX.pdf (dostęp 26 I 2020 r.)
Projekt ustawy o ujawnieniu pracy w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944–1990 osób pełniących funkcje publiczne (druk nr 1582 z 1 III 1996 r.), http://orka.sejm.gov.pl/proc2.nsf/0/FAC2DD972B833CDAC1257458002193C3?OpenDocument (dostęp 26 I 2020 r.).
Projekt ustawy o utworzeniu Archiwum Obywatelskiego oraz o powszechnym udostępnianiu dokumentacji wytworzonej w latach 1944–1990 przez organy bezpieczeństwa państwa (druk nr 31 z 13 XI 1997 r.), http://orka.sejm.gov.pl/Rejestrd.nsf/wgdruku/31/$file/31.pdf (dostęp 28 I 2020 r.).
Projekt ustawy o wyodrębnieniu, przechowywaniu oraz udostępnianiu informacji o pracownikach i tajnych współpracownikach organów bezpieczeństwa państwa w latach 1944–1989 (druk nr 1534 z 31 I 1996 r.), https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/T281M3YSUQHQIF21UN45TS1MMGIDPX.pdf (dostęp 26 I 2020 r.).
Przebieg prac nad rządowym projektem ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej (druk nr 252 z 24 III 1998 r.), http://orka.sejm.gov.pl/proc3.nsf/0/699A649BA8401B15C1257456004D5BF4?OpenDocument (dostęp 10 II 2020 r.).
Resolution 1096 (1996) Measures to dismantle the heritage of former communist totalitarian systems, http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-en.asp?fileid=16507&lang=en (dostęp 21 I 2020 r.).
Rzepliński A., Habeas data. Archiwa byłych policji politycznych, 1998, http://www.ipsir.uw.edu.pl/o-instytucie/katedry-i-zaklady/katedra-kryminologii-i-polityki-kryminalnej/referaty-i-artykuly/habeasdata--archiwa-bylych-policji-politycznych--a--rzeplinski (dostęp 3 I 2020 r.).
Senacki projekt ustawy o warunkach wstępnych zajmowania niektórych stanowisk w Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 417 z 28 VII 1992 r.), https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/N9GCLA31B5I34KAESXXGXD4Q3A2R77.pdf. (dostęp 23 I 2020 r.)
Skład Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa, http://orka.sejm.gov.pl/SQL.nsf/skladkom?OpenAgent&NAD (dostęp 28 I 2020 r.).
Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa (druk nr 557 z 28 VII 1998 r.), http://orka.sejm.gov.pl/Rejestrd.nsf/wgdruku/557/$file/557.pdf (dostęp 10 II 2020 r.).
Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa (druk nr 782 z 16 XII 1998 r.), http://orka.sejm.gov.pl/Rejestrd.nsf/wgdruku/782/$file/782.pdf (dostęp 12 II 2020 r.).
Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw lustracyjnych (druk nr 2141 z 30 I 1997 r.), https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/118RU35AERJSSAYUAB9MAIEC1YFKE5.pdf (dostęp 28 I 2020 r.).
Staniszkis J., Ontologia, kultura, przypadek – trzy ścieżki wychodzenia z komunizmu [w:] W poszukiwaniu paradygmatu transformacji, red. J. Staniszkis, Warszawa 1994.
Stenogram 7 posiedzenia Sejmu I kadencji w dniu 31 I 1991 r., http://orka2.sejm.gov.pl/Debata1.nsf/main/1E3DFD95#080 (dostęp 23 I 2020 r.).
Stenogram 17 posiedzenia Sejmu I kadencji w dniu 4 VI 1992 r., http://orka2.sejm.gov.pl/Debata1.nsf (dostęp 23 I 2020 r.).
Stenogram 86 posiedzenia Sejmu II kadencji w dniu 23 VIII 1996 r., http://orka2.sejm.gov.pl/Debata2.nsf (dostęp 23 I 2020 r.).
Stenogram 15 posiedzenia Sejmu III kadencji w dniu 3 IV 1997 r., http://orka2.sejm.gov.pl/Debata3.nsf (dostęp 29 X 2018 r.).
Stenogram 16 posiedzenia Sejmu III kadencji w dniu 23 IV 1998 r., http://orka2.sejm.gov.pl/Debata3.nsf (dostęp 29 X 2018 r.).
Stenogram 27 posiedzenia Sejmu III kadencji w dniu 9 IX 1998 r., http://orka2.sejm.gov.pl/Debata3.nsf (dostęp 15 II 2020 r.).
Stenogram 39 posiedzenia Sejmu III kadencji w dniach 17–18 XII 1998 r., http://orka2.sejm.gov.pl/Debata3.nsf (dostęp 12 II 2020 r.).
Šustrova P., Ustawa lustracyjna to nie wszystko [w:] Dekomunizacja i rzeczywistość, Warszawa 1993.
Uchwała nr 69 Rady Ministrów z dnia 21 V 1990 r. w sprawie trybu i warunków przyjmowania byłych funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa do służby w Urzędzie Ochrony Państwa i w innych jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych oraz zatrudniania ich w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych (Monitor Polski z 1990 r., nr 20, poz. 159).
Uchwała Sejmu RP z dnia 23 IV 1998 r. w sprawie powołania i wyboru składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa (druk nr 290 z 22 IV 1998 r.), http://orka.sejm.gov.pl/Rejestrd.nsf/wgdruku/290/$file/290.pdf (dostęp 28 I 2020 r.).
Ustawa z dnia 23 II 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (DzU 1991, nr 34, poz. 149).
Ustawa z dnia 4 IV 1991 r. o zmianie ustawy o Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce – Instytucie Pamięci Narodowej (DzU nr 45, poz. 195).
Ustawa z dnia 11 IV 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944–1990 osób pełniących funkcje publiczne (DzU 1997 nr 70, poz. 443).
Ustawa z dnia 18 VI 1998 r. o zmianie ustawy o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944–1990 osób pełniących funkcje publiczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw (DzU 1998 nr 131, poz. 860).
Ustawa z dnia 18 XII 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (DzU 1998 nr 155, poz. 1016 wraz z późn. zm.).
„Wojna o akta”. Studia i materiały źródłowe, red. S. Flis, Gdańsk 2011.
Wildstein B., Długi cień PRL-u, czyli dekomunizacja, której nie było, Kraków 2005.
Woleński J., Lustracja jako zwierciadło, Kraków 2007.
Wniosek o ponowne rozpatrzenie ustawy o IPN-KŚZpNP przez Sejm (druk nr 770 z 4 XII 1998 r.), http://orka.sejm.gov.pl/Rejestrd.nsf/wgdruku/770/$file/770.pdf (dostęp 12 II 2020 r.).
Wrona J., Ustanowienie systemu komunistycznego w Polsce [w:] Polski wiek XX, t. III: PRL od lipca 44 do grudnia 70, red. K. Persak, P. Machcewicz, Warszawa 2010.
Wszołek G., Służba Bezpieczeństwa w Krakowie na tle przemian w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych 1989–1990, Warszawa 2019.
Wypowiedź Andrzeja Grajewskiego w panelu 1. Rozliczenie z przeszłością – zadanie wyłącznie dla historyków? [w:] Od totalitaryzmu do demokracji. Pomiędzy „grubą kreską” a dekomunizacją – doświadczenia Polski i Niemiec, red. P. Kuglarz, współpr. H. Sułek, Kraków 2001.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 X 2005 r., sygn. Akt 31/04 (DzU 2005 nr 222, poz. 1914).
Zákon, kterým se stanoví některé další předpoklady pro výkon některých funkcí ve státních orgánech a organizacích České a Slovenské Federativní Republiky, České republiky a Slovenské republiky – Zákon č. 451/1991 Sb.
Zieliński A., Grzegorz Jakubowski (1954–2001). Dyrektor Centralnego Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, pierwszy dyrektor Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Instytutu Pamięci Narodowej. Sylwetka praktyka [w:] Wkład archiwistów warszawskich w rozwój archiwistyki polskiej. Zbiór studiów poświęconych warszawskiemu środowisku archiwalnemu, red. A. Kulecka, Warszawa 2012.
Zybertowicz A., W uścisku tajnych służb. Upadek komunizmu i układ postnomenklaturowy, Komorów 1993.
Inne teksty tego samego autora
- Paweł Perzyna, Marta Polańska-Bergman, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – aspekty prawne funkcjonowania i udostępniania materiałów archiwalnych w latach 2000–2007 , Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej: Nr 1 (2008)
- Paweł Perzyna, Kształtowanie zasobu archiwalnego i specyfika działalności Wydziału „C” Komendy Miejskiej MO w Łodzi do 1975 r. , Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej: Nr 4 (2011)
- Paweł Perzyna, Problematyka rozpoznania struktury zasobu i zespołowości akt cywilnych organów bezpieczeństwa oraz ich informatycznego opisu , Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej: Nr 2 (2009)