Język Polski
English
Wybrane przykłady źródeł do dziejów diecezji szczecińsko-kamieńskiej w zasobie archiwalnym Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie
Zbigniew Stanuch
https://orcid.org/0000-0002-9110-4029
Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 147–162
Data publikacji: 2020-12-30
https://doi.org/10.48261/PAIPN201307
PDF
Abstrakt
W artykule ogólnie omówiono najważniejsze materiały archiwalne dotyczące Kościoła katolickiego w województwie szczecińskim. Dokumenty te są przechowywane w archiwum Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie. Na terytorium obecnego Pomorza Zachodniego do 1972 r. funkcjonowała rozległa administracja apostolska z siedzibą w Gorzowie Wielkopolskim, która zajmowała jedną siódmą powierzchni kraju i była największa w Europie. Wskutek różnych zawirowań politycznych miała ona jednak charakter tymczasowy. Brak kanonicznego, stałego uregulowania statusu tej jednostki kościelnej ciążył zarówno duchownym, jak i wiernym aż do roku 1972, kiedy na mocy bulli papieskiej Episcoporum Poloniae coetus został dokonany podział ww. administracji na trzy mniejsze diecezje: szczecińsko-kamieńską, koszalińsko-kołobrzeską i gorzowską. Uwaga autora skoncentrowała się głównie na diecezji szczecińsko-kamieńskiej. Zarówno okres 1945–1972, jak i 1972–1990 znajduje swoje odzwierciedlenie w materiałach przechowywanych w archiwum Oddziału IPN w Szczecinie. Niestety, dużo dokumentów zostało zniszczonych, aczkolwiek to, co pozostało, wiele wnosi do naszej wiedzy o przeszłości Kościoła na Ziemiach Odzyskanych.
Słowa kluczowe
administracja apostolska w Gorzowie Wielkopolskim • aparat bezpieczeństwa w województwie szczecińskim • archiwum IPN w Szczecinie • diecezja szczecińsko-kamieńska • Kościół katolicki na Pomorzu Zachodnim postolic administration in Gorzów Wielkopolski • security apparatus in Szczecin voivodeship • INR archive in Szczecin • Szczecin-Kamień diocese • Catholic Church in Western Pomerania
Bibliografia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie: 008/125; 008/126, t. 1–2; 008/127, t. 1–2; 008/128; 008/129; 008/130; 008/131, t. 1–6; 008/132, t. 1–3; 008/140; 008/233; 008/296; 008/458, t. 1–8, 10–11, 13–16; 008/603; 008/638, t. 1–2; 008/639; 008/640; 008/641, t. 1; 0012/112; 0012/219, t. 1–6; 0012/220, t. 1–5; 0012/221, t. 1–12; 0012/222, t. 1–2; 0012/223, t. 1–3; 0012/224; 0012/225, t. 1–4; 0012/226, t. 1–5; 0012/227; 0012/270; IPN 0012/271, t. 1–3; 0012/272, t. 1–2; 0012/273; 0012/274; 0012/275, t. 1–3; 0012/276; 0012/278; 0012/279; 0012/280; 0012/281; 0012/282; 0012/283; 0012/284, t. 1–2; 0012/285; 0012/286; 0058/38; 00129/23; 00129/30; 00129/34; 00129/37; 00129/39; 00129/101; 00129/102; 00129/103; 0012/159; 0014/157; 0014/554; 44/5; 129/91; 443/62; 443/63; 290/4; 290/5; 290/8; 290/11.
Błaszak T., Wydział IV KW MO/WUSW w Koszalinie w latach 1962–1989 [w:] Kościół katolicki w realiach władzy komunistycznej na Pomorzu Środkowym w latach 1945–1989, red. T. Ceynowa, P. Knap, Szczecin 2011.
Błaszak T., Wydział IV KW MO/WUSW w Szczecinie w latach 1962–1989 (struktura, kadry, działalność) [w:] Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i ziemi lubuskiej w latach 1945–1989, red. T. Ceynowa, P. Knap, Szczecin 2010.
Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL 1944–1990. Rozwój i działalność w świetle dokumentów MSW, Warszawa 1997.
Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem katolickim 1944–1990 w świetle dokumentów MSW, Warszawa 2000.
Dyrcz R., Laska J., Raźny J., Zając E., Teczka Ewidencji Operacyjnej na Księdza. Teoria i praktyka pracy operacyjnej SB, Kraków 2009.
Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, t. 1: 1945–1956, red. M. Siedziako, Z. Stanuch, G. Wejman, Szczecin 2016.
Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, t. 2: 1956–1972, red. M. Siedziako, Z. Stanuch, G. Wejman, Szczecin 2017.
Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, t. 3: 1972–1978, red. M. Siedziako, Z. Stanuch, G. Wejman, Szczecin 2018.
Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, t. 4: 1979–1989/90, red. M. Siedziako, Z. Stanuch, G. Wejman, Szczecin 2019.
Ewidencja operacyjna i archiwum organów bezpieczeństwa PRL w latach 1944–1990. Zbiór normatywów, red. M. Komaniecka-Łyp, Kraków 2017.
Graczyk R., Tropem SB. Jak czytać teczki, Kraków 2007.
Instrukcje, wytyczne, okólniki dyrektor Departamentu V MBP dotyczące działań przeciwko Kościołowi katolickiemu w latach 1945–1953, red. A. Dziurok, J. Marecki, F. Musiał, Kraków–Katowice 2012.
Jan Paweł II w Szczecinie. Meldunki operacyjne Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych z 1987 r., wstęp Z. Stanuch, wybór i oprac. M. Semczyszyn, A. Sitkowska, Z. Stanuch, Warszawa–Szczecin 2008.
Kościół katolicki w realiach władzy komunistycznej na Pomorzu Środkowym w latach 1945–1989, red. T. Ceynowa, P. Knap, Szczecin 2011.
Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec Kościołów i związków wyznaniowych, red. A. Dziurok, Warszawa 2004.
Musiał F., Podręcznik bezpieki. Teoria pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w świetle wydawnictw resortowych MSW PRL (1970–1989), Kraków 2007.
„Oaza wolności”. Duszpasterstwa akademickie w latach siedemdziesiątych XX w., red. M. Marcinkiewicz, Szczecin 2011.
Osobowe środki pracy operacyjnej. Zagadnienia źródłoznawcze, red. F. Musiał, Kraków 2013.
Piotrowski P., Struktury Służby Bezpieczeństwa MSW 1975–1990, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2003, nr 1.
Plany pracy Departamentu IV MSW na lata 1972–1979, red. A. Biełaszko, A.K. Piekarska, P. Tomasik, C. Wilanowski, Warszawa 2007.
Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i ziemi lubuskiej w latach 1945–1989, red. T. Ceynowa, P. Knap, Szczecin 2010.
Reczek R., Władze wobec Kościoła katolickiego w Polsce w latach 1944–1990. Materiały do dziejów Kościoła w zasobach Instytutu Pamięci Narodowej [w:] Przeszłość Kościoła w archiwach Pomorza Zachodniego, red. T. Ceynowa, Koszalin 2014.
Socha P., Określenia prawne jednostki terytorialnej Kościoła na ziemi lubuskiej [w:] Księga pamiątkowa 50-lecia organizacji Kościoła katolickiego na ziemi lubuskiej, Pomorzu Zachodnim i północnym, red. P. Socha, współpr. Z. Lec, Zielona Góra–Gorzów Wlkp. 1998.
Solidarność z błoń. Wokół nauczania społecznego Jana Pawła II, red. M. Drzonek, M. Siedziako, Szczecin 2011.
Stanuch Z., Karol Wojtyła/Jan Paweł II w materiałach archiwalnych szczecińskiego Oddziału IPN [w:] Św. Jan Paweł II – pamięć i wdzięczność na Pomorzu Zachodnim, red. A. Ziejewski, G. Wejman, Szczecin 2014.
Stanuch Z., Pod ścisłym nadzorem władz. Najważniejsze wydarzenia religijne na Pomorzu Zachodnim w latach 1972–1978 [w:] Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, t. 3: 1972–1978, red. M. Siedziako, Z. Stanuch, G. Wejman, Szczecin 2018.
Stanuch Z., Walka o religię. Katechizacja szkolna i pozaszkolna na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1961, Szczecin 2014.
Stanuch Z., Źródła do dziejów Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim w zasobie archiwalnym IPN Oddział w Szczecinie [w:] Przeszłość Kościoła w archiwach Pomorza Zachodniego, red. T. Ceynowa, Koszalin 2014.
Śmierzchalski-Wachocz D., Duchowieństwo rzymskokatolickie na Pomorzu Zachodnim, Środkowym i Ziemi Lubuskiej w świetle dokumentów państwowych z lat 1945–1989, t. 1, Zielona Góra 2014.
Św. Jan Paweł II – pamięć i wdzięczność na Pomorzu Zachodnim, red. A. Ziejewski, G. Wejman, Szczecin 2014.
Terlecki R., Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944–1990, Kraków 2007.
Twarze szczecińskiej bezpieki. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa województwa szczecińskiego. Informator personalny, red. P. Knap, M. Ozga, M. Stefaniak, Szczecin 2008.
Wejman G., Organizacja Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i ziemi lubuskiej w latach 1945–1972, Szczecin 2009.
Wokół teczek bezpieki. Zagadnienia metodologiczno-źródłoznawcze, red. F. Musiał, Kraków 2015.
