Język Polski
English
Przypadek Mariusza Dastycha. Od współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa do skazania za szpiegostwo na rzecz CIA i wywiadu japońskiego
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 16 (2023), strony: 249–266
Data publikacji: 2023-12-29
https://doi.org/10.48261/PAIPN231613
PDF
Abstrakt
Artykuł omawia przebieg zawiłych relacji dziennikarza Mariusza Dastycha ze Służbą Bezpieczeństwa. Początkowo był on chwalonym za operatywność tajnym współpracownikiem wywiadu, lecz w 1968 r. został wyeliminowany z sieci agenturalnej Departamentu I MSW na skutek dekonspiracji. W 1973 r. wyjechał jako tłumacz polskiej delegacji w Międzynarodowej Komisji Kontroli i Nadzoru w Wietnamie. Wróciwszy do kraju, poinformował SB, że został zwerbowany przez przedstawicieli CIA. Aby zweryfikować te rewelacje, Departament II MSW poddał go rozpracowaniu, a z nim samym utrzymywano pozorowany kontakt operacyjny. Koncepcja prowadzenia za jego pośrednictwem gry operacyjnej z Amerykanami została odrzucona na skutek podejrzeń o dwulicowość dziennikarza. Jednocześnie Dastych, mimo wyraźnych zakazów ze strony SB, utrzymywał relacje z dyplomatami Ambasady USA w Warszawie. Na początku lat osiemdziesiątych XX w. zaniechano rozpracowania Dastycha, nie uzyskawszy dowodów na jego współpracę z CIA. Wkrótce jednak dziennikarz znalazł się pod lupą SB z powodu kontaktów z przedstawicielstwem japońskiej organizacji JETRO. W 1987 r. sporządził obszerne omówienie przebiegu współpracy z Japończykami, które stało się podstawą do oskarżenia go jako agenta wywiadu japońskiego, a także amerykańskiego. Dowodami w sprawie były oświadczenia samego dziennikarza, którego sąd wojskowy PRL skazał na 8 lat więzienia za szpiegostwo.
Słowa kluczowe
Mariusz Dastych • Służba Bezpieczeństwa • SB • wywiad • kontrwywiad • współpraca agenturalna • CIA Mariusz Dastych • Security Service (Służba Bezpieczeństwa) • Security Service • intelligence • counter-intelligence • agent collaboration • CIA
Bibliografia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie: 00191/397, t. 1–2; 001043/1167; 0204/1523, t. 1–2, 4–7; 0222/778, t. 1, 5–6, 9; 0222/1746, t. 1, 15; 01220/11, t. 68; 01227/147; 1118/1103; 1118/1110; 1118/1111; 1118/1112; 2912/1.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Olsztynie: 100/130
Awłasewicz T., Łowcy szpiegów. Polskie służby kontra CIA, Warszawa 2018.
Bułhak W., Pion „N” wywiadu cywilnego PRL. Ewolucja struktur, uwarunkowania organizacyjno-prawne i przykłady operacji tzw. wywiadu nielegalnego w strukturach Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, Komitetu ds. Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych [w:] Studia nad wywiadem i kontrwywiadem Polski w XX wieku, t. 1, red. W. Skóra, P. Skubisz, Szczecin 2012.
Bułhak W., Pleskot P., Szpiedzy PRL-u, Kraków 2014.
Dastych’s Weblog, https://dastych.wordpress.com/ (dostęp 7 XII 2022 r.).
„Karnawał” po amerykańsku. Placówki dyplomatyczne USA w PRL wobec polskich wydarzeń od sierpnia 1980 r. do grudnia 1981 r., wprowadzenie, wybór i oprac. P. Pleskot, Warszawa 2020.
Skubisz P., Amerykański list do agenta, „Nasza Historia” 2022, nr 103.
Skubisz P., Płotka w sieci. Bogdan Walewski, czyli polski dyplomata i amerykański szpieg [w:] Studia nad wywiadem i kontrwywiadem Polski w XX wieku, t. 3, red. W. Skóra, P. Skubisz, Szczecin 2016.
Słowiak J., Wielka improwizacja. Delegacja polska w Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli w Wietnamie w latach 1954–1973, Szczecin 2021.
Zadworny A., Szpieg, który lubił wypić. Tajny współpracownik SB i agent CIA w jednej osobie, „Gazeta Wyborcza”, 27 VII 2020 (dodatek „Ale Historia”).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
