Język Polski
English
Opór społeczny wobec stanu wojennego w województwie koszalińskim w optyce lokalnego aparatu bezpieczeństwa i władz partyjnych (wybrane aspekty)
Przemysław Benken
https://orcid.org/0000-0002-1385-3016
Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 16 (2023), strony: 117–166
Data publikacji: 2023-12-29
https://doi.org/10.48261/PAIPN231607
PDF
Abstrakt
W artykule przedstawiono wybrane aspekty oporu społecznego na terenie województwa koszalińskiego w okresie stanu wojennego – organizowanego i kierowanego przez podziemne struktury Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” – z perspektywy lokalnego aparatu bezpieczeństwa i władz partyjnych. Skupiono się na szczegółowym opisie największych akcji protestacyjnych, jakie miały wówczas miejsce, m.in. strajku okupacyjnym w białogardzkich Zakładach Zespołów Elektronicznych „Unitra-Unitech” w dniach 14–15 grudnia 1981 r., demonstracji pod katedrą w Koszalinie 1 maja 1982 r. oraz demonstracji z 31 sierpnia 1982 r. na pl. Bojowników PPR (obecnie Rynek Staromiejski) w Koszalinie. Wspomniano też o manifestacji pod kołobrzeską katedrą 10 listopada 1982 r. Nie zapomniano przy tym o represjach spadających na osoby zaangażowane w walkę z komunistycznym bezprawiem (internowanych, skazanych na kary pozbawienia wolności lub grzywny, dyscyplinarnie zwalnianych z pracy, kierowanych na karne ćwiczenia wojskowe). Omówiono również kwestie dotyczące mobilizacji przez aparat bezpieczeństwa sił i środków po wprowadzeniu stanu wojennego na terenie województwa, internowań liderów Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” Pobrzeże w Koszalinie, prowadzonej od 1982 r. przez podziemne struktury „Solidarności” akcji ulotkowej oraz panujących nastrojów społecznych.
Słowa kluczowe
stan wojenny w Polsce 1981–1983 • stan wojenny • województwo koszalińskie • Koszalin • opór społeczny • Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” • Solidarność • NSZZ „Solidarność” martial law in Poland 1981–1983 • martial law • Koszalin voivodeship • Koszalin • civil resistance • Solidarity Independent Self-Governing Trade Union • Solidarity
Bibliografia
Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej w Koszalinie: Kuria biskupia 1972–1992, Urząd Wojewódzki w Koszalinie 1975–1986: bez sygnatury.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Bydgoszczy: 94/1345.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie: 00106/192; 00106/196; 0118/4113; 258/39, t. 1–2; 258/40, t. 1–2, 4; 350/52; 384/1; 385/107; 385/108; 443/25; 443/60; 443/61.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie: 0236/271, t. 1; 317/14; 443/25; 1409/7; 1409/10; 1409/11; 1409/12; 1409/14.
Archiwum Państwowe w Koszalinie: Komitet Miejski PZPR w Koszalinie: 46; Komitet Wojewódzki PZPR w Koszalinie: 556; 557; 560; 1519; 4213; 4245; 4246; 4247; 4248; 4249; 15150; Spuścizna Marii Blicharz: 2; Spuścizna Gabrieli Cwojdzińskiej: 2; Urząd Wojewódzki w Koszalinie – Wojewódzki Komitet Obrony: 1546.
Borzyszkowski J., Kapłaństwo w służbie Kościoła pod rządami Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, Koszalin 2002.
Bukowski K., 14–15 grudnia 1981 r. Strajk okupacyjny w Zakładach Zespołów Elektronicznych Unitra-Unitech w Białogardzie, Białogard 2010.
Frydrysiak A., Solidarność w województwie koszalińskim 1980–1989, Koszalin 2006.
Frydrysiak A., Lipińska-Sondecka A., Pierwsze dni stanu wojennego w województwie koszalińskim [w:] Stan wojenny. Fakty, hipotezy, interpretacje. Zbiór studiów, red. A. Czwołek, W. Polak, Toruń 2008.
„Głos Pomorza” 1982.
Karwat M., Polityka jako sfera nacisku i oporu społecznego, „Teoria Polityki” 2023, t. 7.
Kościelny R., Kubaj A., NSZZ „Solidarność” Region Pobrzeże [w:] NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 3: Polska północna, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010.
Marcinkiewicz M., Ośrodki odosobnienia w Polsce w latach 1981–1982. Wierzchowo Pomorskie, Jaworze, Darłówek i Głębokie, Gdańsk 2016.
Rychterowicz W., Formy i metody działalności opozycji solidarnościowej na Pomorzu Środkowym w okresie stanu wojennego, „Rocznik Koszaliński” 2011, nr 39.
Rymar D.A., 31 sierpnia 1982 r. w Gorzowie Wielkopolskim, Szczecin 2019.
Spałek R., Pomorze Zachodnie [w:] Stan wojenny w Polsce 1981–1983, red. A. Dudek, Warszawa 2003.
Stępień E., Proces stanu wojennego – przykład księdza Bolesława Jewulskiego [w:] Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i ziemi lubuskiej w latach 1945–1989, red. ks. T. Ceynowa, P. Knap, Szczecin 2010.
Szewczyk D., Sprawa śmierci Jana Stawisińskiego, „Rocznik Koszaliński” 2017, nr 45.
Szmidtke Z., Jan Stawisiński 1960–1982, Szczecin 2020.
Żuchowski T.J., Stan wojenny na terenie diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, „Rocznik Skrzatuski” 2020, t. 8.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl
Inne teksty tego samego autora
- Przemysław Benken, Przydatność zasobu Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w badaniach konfliktów na Bliskim Wschodzie na przykładzie wojny arabsko-izraelskiej w 1967 r. , Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej: Nr 15 (2022)
