Język Polski
English
Social Resistance to Martial Law in the Koszalin Voivodeship from the Lens of the Local Security Apparatus and Party Authorities (Selected Aspects)
Przemysław Benken
https://orcid.org/0000-0002-1385-3016
Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, No. 16 (2023), pages: 117–166
Publication date: 2023-12-29
https://doi.org/10.48261/PAIPN231607
PDF (Język Polski)
Abstract
The article presents selected aspects of social resistance in the Koszalin voivodeship during the period of martial law – organised and led by the underground structures of the Solidarity Independent Self-Governing Trade Union (Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”) – from the perspective of the local security apparatus and party authorities. The focus is on a detailed description of the largest protest actions that took place at the time, including the occupation strike at the Unitra-Unitech Electronic Assemblies Plants in Białogard on 14–15 December 1981, the demonstration near Koszalin Cathedral on 1 May 1982, and the demonstration of 31 August 1982, at the PPR (Polska Partia Robotnicza – Polish Workers’ Party) Fighters’ Square (now the Old Town Square) in Koszalin. The demonstration at the cathedral in Kołobrzeg on 10 November 1982 was also mentioned, and not forgotten were the repressions falling on those involved in the struggle against communist lawlessness (internees, those sentenced to imprisonment or fines, those disciplinarily dismissed from work, or those sent on punitive military exercises). Also discussed are issues concerning the mobilisation of forces and resources by the security apparatus following the introduction of martial law in the voivodeship, the internment of leaders of the Solidarity Pobrzeże Region governing body in Koszalin, the leafleting campaign conducted by underground Solidarity structures from 1982, and the prevailing public mood.
Keywords
stan wojenny w Polsce 1981–1983 • stan wojenny • województwo koszalińskie • Koszalin • opór społeczny • Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” • Solidarność • NSZZ „Solidarność” martial law in Poland 1981–1983 • martial law • Koszalin voivodeship • Koszalin • civil resistance • Solidarity Independent Self-Governing Trade Union • Solidarity
References
Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej w Koszalinie: Kuria biskupia 1972–1992, Urząd Wojewódzki w Koszalinie 1975–1986: bez sygnatury.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Bydgoszczy: 94/1345.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie: 00106/192; 00106/196; 0118/4113; 258/39, t. 1–2; 258/40, t. 1–2, 4; 350/52; 384/1; 385/107; 385/108; 443/25; 443/60; 443/61.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie: 0236/271, t. 1; 317/14; 443/25; 1409/7; 1409/10; 1409/11; 1409/12; 1409/14.
Archiwum Państwowe w Koszalinie: Komitet Miejski PZPR w Koszalinie: 46; Komitet Wojewódzki PZPR w Koszalinie: 556; 557; 560; 1519; 4213; 4245; 4246; 4247; 4248; 4249; 15150; Spuścizna Marii Blicharz: 2; Spuścizna Gabrieli Cwojdzińskiej: 2; Urząd Wojewódzki w Koszalinie – Wojewódzki Komitet Obrony: 1546.
Borzyszkowski J., Kapłaństwo w służbie Kościoła pod rządami Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, Koszalin 2002.
Bukowski K., 14–15 grudnia 1981 r. Strajk okupacyjny w Zakładach Zespołów Elektronicznych Unitra-Unitech w Białogardzie, Białogard 2010.
Frydrysiak A., Solidarność w województwie koszalińskim 1980–1989, Koszalin 2006.
Frydrysiak A., Lipińska-Sondecka A., Pierwsze dni stanu wojennego w województwie koszalińskim [w:] Stan wojenny. Fakty, hipotezy, interpretacje. Zbiór studiów, red. A. Czwołek, W. Polak, Toruń 2008.
„Głos Pomorza” 1982.
Karwat M., Polityka jako sfera nacisku i oporu społecznego, „Teoria Polityki” 2023, t. 7.
Kościelny R., Kubaj A., NSZZ „Solidarność” Region Pobrzeże [w:] NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 3: Polska północna, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010.
Marcinkiewicz M., Ośrodki odosobnienia w Polsce w latach 1981–1982. Wierzchowo Pomorskie, Jaworze, Darłówek i Głębokie, Gdańsk 2016.
Rychterowicz W., Formy i metody działalności opozycji solidarnościowej na Pomorzu Środkowym w okresie stanu wojennego, „Rocznik Koszaliński” 2011, nr 39.
Rymar D.A., 31 sierpnia 1982 r. w Gorzowie Wielkopolskim, Szczecin 2019.
Spałek R., Pomorze Zachodnie [w:] Stan wojenny w Polsce 1981–1983, red. A. Dudek, Warszawa 2003.
Stępień E., Proces stanu wojennego – przykład księdza Bolesława Jewulskiego [w:] Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i ziemi lubuskiej w latach 1945–1989, red. ks. T. Ceynowa, P. Knap, Szczecin 2010.
Szewczyk D., Sprawa śmierci Jana Stawisińskiego, „Rocznik Koszaliński” 2017, nr 45.
Szmidtke Z., Jan Stawisiński 1960–1982, Szczecin 2020.
Żuchowski T.J., Stan wojenny na terenie diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, „Rocznik Skrzatuski” 2020, t. 8.
License
Copyright (c) 2023 Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl
Most read articles by the same author(s)
- Przemysław Benken, The Worth of the Archive of the Institute of National Remembrance Repository in the Study of Middle Eastern Conflicts on the Example of the 1967 Arab-Israeli War , Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej: No. 15 (2022)
