Język Polski
English
Życie codzienne internowanych żołnierzy Armii URL w Kaliszu w latach 1921–1924 (według materiałów z archiwów polskich i ukraińskich)
Maryna Palijenko
https://orcid.org/0000-0002-9098-1142
Kijowski Uniwersytet Narodowy im. Tarasa Szewczenki
Ihor Sribniak
https://orcid.org/0000-0001-9750-4958
Uniwersytet Kijowski im. Borysa Hrinczenki
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 13 (2020), strony: 185–202
Data publikacji: 2020-12-30
https://doi.org/10.48261/PAIPN201310
PDF
Abstrakt
W artykule omówiono okoliczności i warunki pobytu internowanych ukraińskich żołnierzy w obozie w Kaliszu w latach 1921–1924. Dzięki szerokiej kwerendzie ustalono, że w początkowym okresie internowani zmagali się z poważnymi trudnościami bytowymi, które były spowodowane brakiem środków materialnych. Mimo tego żołnierze starali się prowadzić działalność kulturalną i edukacyjną, w tym organizowali wiele grup oświatowych, zarówno o specjalizacji wojskowej, jak i o charakterze ogólnokształcącym. Ważną częścią obozowego życia codziennego była działalność zespołów kulturalnych i artystycznych, których występy sprzyjały duchowemu jednoczeniu się ukraińskich żołnierzy. Funkcjonowanie placówek oświatowych i kulturalnych było możliwe dzięki pomocy, która płynęła od międzynarodowych organizacji charytatywnych, oraz datkom od ukraińskich darczyńców. Dzięki temu wsparciu internowani potrafili również zaadaptować się do nowych warunków życia na obczyźnie, a niektórym – po nauce nowego – zawodu udało się nawet znaleźć pracę w Polsce. Przez cały okres istnienia obóz w Kaliszu odgrywał także dla internowanych ukraińskich żołnierzy rolę ośrodka wojskowej organizacji, w którym pielęgnowano tradycje Armii URL.
Słowa kluczowe
internowani ukraińscy żołnierze • obóz • Armia URL • Kalisz • Polska interned Ukrainian soldiers • camp • UNR Army • Kalisz • Poland
Bibliografia
Centralne Archiwum Wojskowe: Sprzymierzona Armia Ukraińska І.380.1.50; І.380.1.60.
Centralne Archiwum Państwowe Wyższych Organów Władzy i Administracji Ukrainy: f. 4, op. 1, spr. 613; f.1075, op. 2, spr. 28; f. 1075, op. 2, spr. 474; f. 1075, op. 2, spr. 476; f. 1075, op. 2, spr. 479; f. 1075, op. 2, spr. 824; f. 1075, op. 2, spr. 838; f. 1078, op. 4, spr. 9; f. 1078, op. 2, spr. 158; f. 1078, op. 2, spr. 316; f. 1429, op. 2, spr. 32; f. 2439, op. 1, spr. 34; 3525.1.4; 4007.1.17.
Dimycz, W sumerkach żyttia, „Zaporożeć: literaturno-naukowyj tyżnewyk Wijśka Zaporoźkoho” 1921, cz. 3.
Encyklopedia powszechna, Warszawa 1984.
Karpus Z., Jeńcy і іnternowanі rosyjscy і ukraіńscy na terenіe Polskі w latach 1918–1924, Toruń 1997.
Kolanczuk O., Ukrajinśka wijśkowa emihracija u Polszczi 1920–1939 rr., Lwiw 2000.
Kolańczuk A., Іnternowanі żołnіerze Armіі UNR w Kalіszu 1920–1939, Kalіsz–Przemyśl–Lwów 1995.
Palijenko M., Archiwni centry ukrajinśkoji emihraciji (stworennia, funkcionuwannia, dola dokumentalnych kołekcij), Kyjiw 2008.
Pawłenko M., Ukrajinśki wijśkowopołoneni j internowani u taborach Polszczi, Czechosłowaczczyny ta Rumuniji: stawłennia włady i umowy perebuwannia (1919–1924 rr.), Kyjiw 1999.
Rukkas A., Ukrajinśki starszyny u polśkij Wyszczij wijśkowij szkoli, „Wisnyk Prykarpatśkoho uniwersytetu” (serija: „Istorija”) 2013, wyp. 23–24.
Sribniak I., „Poczuttia wełykoho obowiazku, pokładenomu na Heneralnyj sztab Bat’kiwszczynoju…”: zasnuwannia ta dijalnist’ Akademicznych kursiw sztabnych starszyn u tabori Kalisz (Polszcza) u 1921–1924 rr. [w:] Nad Wіsłą і Dnіeprem. Polska і Ukraіna w przestrzenі europejskiej – przeszłość і teraźnіejszość. Zbiór prac naukowych dedykowanych profesorowi Emilianowi Wiszce (1940–2014), t. 1, red. I. Sribniak, Toruń–Kijów 2017.
Sribniak I., Chronika żyttia internowanych wojakiw-ukrajinciw u tabori Kalisz (1922 r.), „Sumśka starowyna” 2017, nr LІ.
Sribniak I., Kalisz – centr hromadśko-politycznoho żyttia ukrajinśkych kombatantiw u Polszczi (persza połowyna 1920-ch rr.): za materiałami nowych rozszukiw u polśkych ta ukrajinśkych archiwoschowyszczach [w:] Ukrajina i Polszcza: szlachamy miżderżawnych wzajemyn. Zbirnyk naukowych prać z nahody 100-riczczia wstanowlennia polśko-ukrajinśkych dyplomatycznych widnosyn, Kyjiw 2019.
Sribniak I., Obezzbrojena, ałe neskorena: Internowana Armija UNR u taborach Polszczi j Rumuniji (1921–1924 rr.), Kyjiw–Filadelfija 1997.
Sribniak I., Perebuwannia internowanych wojakiw-ukrajinciw u tabori Kalisz, 1923 r. (za materiałamy czasopysu „Ukrajinśkyj Surmacz”) [w:] Istoryczni dżereła w ukrajinśkomu informacijnomu i oswitniomu prostori: weryfikacija ta interpretacija, Winnycia 2018.
Sribniak I., Tabir internowanych Wijśk UNR u Kaliszi, Polszcza (persza połowyna 1921 r.): moralnyj stan starszynstwa ta zachody z joho normalizacji, „Eminak: naukowyj szczokwartalnyk” 2018, nr 1, t. 2.
Sribniak I., Taborowe powsiakdennia kursantiw ta starszyn Spilnoji junaćkoji szkoły Armiji UNR w Kaliszi (Polszcza) u perszij połowyni 1922 r. [w:] Probłemy wywczennia istoriji Ukrajinśkoji rewolucji 1917–1921 rokiw, Kyjiw 2016.
Sribniak I., Z istoriji dijalnosti wijśkowo-oswitnich zakładiw internowanoji w Polszczi Armiji UNR u 1921 r.: Junaćka szkoła pryskorenoho wypusku dla pidhotowky starszyn wijśkowoho czasu w tabori Kalisz, „Wisnyk Czernihiwśkoho nacionalnoho pedahohicznoho uniwersytetu” (serija: „Istoryczni nauky”) 2015, wyp. 134, nr 11.
Sz.І., Błahodijni czużozemni organizaciji ta szkilno-proswitnia dijalnist’ w taborach internowanych Ukrajinciw w Polszczi, „Ukrajinśkyj Surmacz”, 6 V 1922, cz. 51–52.
Ukrajinśka rewolucija. Dokumenty 1919–1921, red. T. Hunczak, Ńiu-Jork 1984.
„Ukrajinśkyj Surmacz”, 28 V 1922, cz. 9.
„Ukrajinśkyj Surmacz”, 29 IX 1923, cz. 59–60.
Wiszka E., Emigracja ukraińska w Polsce 1920–1939, Toruń 2004.
Wiszka E., Prasa emigracji ukraińskiej w Polsce 1920–1939, Toruń 2001.
Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu: Dział Rękopisów 22/53/1.
Inne teksty tego samego autora
- Maryna Palijenko, Andrij Rukkas, Ihor Sribniak, Major Wojska Polskiego, pułkownik Armii URL Sergiusz Nahnybida (1898–1987): karty biografii , Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej: Nr 15 (2022)
