Język Polski
English
Przejęcie, zabezpieczenie i udostępnianie akt Komitetu Wojewódzkiego PZPR i jednostek podległych w Archiwum Państwowym w Kielcach
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 16 (2023), strony: 167–180
Data publikacji: 2023-12-29
https://doi.org/10.48261/PAIPN231608
PDF
Abstrakt
Przez wiele lat istnienia Polska Zjednoczona Partia Robotnicza posiadała odrębną sieć archiwów z własnymi przepisami, kadrą oraz metodyką archiwalną. Z chwilą likwidacji partii wytworzona dokumentacja została włączona w skład państwowego zasobu archiwalnego. Szybkie i skuteczne działania państwowej służby archiwalnej pozwoliły na zabezpieczenie niezwykle cennych i obszernych źródeł do historii powojennej Polski. Poza dokumentacją zostały przejęte także muzealia, które są nieodłączną częścią wytworzonych przez PZPR źródeł. W archiwach państwowych zbiory te są zabezpieczone oraz służą badaczom i wszystkim zainteresowanym najnowszymi dziejami Polski. Celem artykułu jest omówienie procesu przejęcia i zabezpieczania akt Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Kielcach oraz jednostek podległych, a także wykonanych prac porządkowych w Archiwum Państwowym w Kielcach umożliwiających ich udostępnianie. W tekście uwzględniono akta partyjne przejęte przez centralę APK do 1990 r. oraz oddział w Sandomierzu do 1975 r., ze względu na to, iż w wyniku reformy administracyjnej w 1975 r. zlikwidowano powiaty i utworzono 49 województw, w tym także województwo tarnobrzeskie, w którego skład wszedł Sandomierz. Powstałe komitety wojewódzkie partii komunistycznej zostały zobowiązane do utworzenia własnych archiwów, wygospodarowania na nie pomieszczeń i obsadzenia kadrą.
Słowa kluczowe
Archiwum Państwowe w Kielcach • Polska Zjednoczona Partia Robotnicza • PZPR • Komitet Wojewódzki PZPR w Kielcach • państwowa służba archiwalna • archiwalia • przejęcie • zabezpieczenie • udostępnianie akt State Archive in Kielce • Polish United Workers’ Party • Polska Zjednoczona Partia Robotnicza • PZPR • PZPR Voivodeship Committee in Kielce • PZPR Voivodeship Committee • state archival service • archival materials • acquisition • preservation • provisioning • access
Bibliografia
Archiwa byłych partii komunistycznych krajów Europy Środkowej i Wschodniej, „Archeion” 1996, t. 96.
Archiwum Państwowe w Kielcach: Archiwum Państwowe w Kielcach: 10/1575; Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Wydział Propagandy: 54/VIII/157; Registratura ZNA NDAP; System Udostępniania Materiałów Archiwalnych – wewnętrzna baza archiwów państwowych; Zgłoszenia użytkowników z lat 1999–2022; Zintegrowany System Informacji Archiwalnej, Inwentarze zespołów.
Dudek A., Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988–1990, Kraków 2004.
Durko J., Archiwa Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, „Archiwa Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej” 1980, nr 1.
Horst W., Kancelarie i archiwa Centralnego Komitetu Wykonawczego Polskiej Partii Socjalistycznej, Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej i Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (1944–1990), Warszawa 2006.
Jarosiński M., Rozwiązanie PZPR, Dzieje.pl, 9 III 2010, https://dzieje.pl/aktualnosci/rozwiazanie-pzpr (dostęp 3 IX 2021 r.).
Lewandowska M., Centralna Komisja Metodyczna w latach 1986–1993, ,,Archeion” 1995, t. 94.
Łaborewicz E., Dzieje akt i archiwum Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Legnicy, s. 4, https://www.archiwa.gov.pl/images/docs/referaty/edyta_laborewicz.pdf (dostęp 19 II 2022 r.).
Nobis K., Archiwum Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Kielcach, „Archiwista Polski” 1998, nr 2.
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Jerzego Zdrady – z upoważnienia ministra – na interpelację nr 1984 posła Jerzego Grzegorza Zająca w sprawie dostępu do akt PZPR, 9 VI 1999 r., http://orka2.sejm.gov.pl/IZ3.nsf/main/73252212 (dostęp 3 IX 2021 r.).
Paczkowski A., Pół wieku dziejów Polski, Warszawa 2005.
Przywuska A., Dokumentacja aktowa organów władzy i administracji państwowej stopnia gromadzkiego, powiatowego i wojewódzkiego z lat 1950–1975, „Archeion” 1985, t. 79.
Rozporządzenie Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki z dnia 25 lipca 1984 r. w sprawie wcześniejszego udostępniania materiałów archiwalnych (DzU 1984, nr 41, poz. 217).
Sprawozdanie z działalności państwowej służby archiwalnej w roku 1990, oprac. D. Rocka, ,,Archeion” 1994, t. 93.
Śmietanka-Kruszelnicki R., Powstanie PZPR, „Kuryer Kielecki. Specjalna gazeta okolicznościowa”, 15 XII 2018, nr 5.
Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (DzU 1983, nr 38, poz. 173 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 22 I 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (DzU 1999, nr 11, poz. 95).
Ustawa z dnia 28 V 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (DzU 1975, nr 16, poz. 91).
Woszczyński B., Dokumentacja partyjna w polskich archiwach państwowych, „Archeion” 1996, t. 96.
Woszczyński B., Rada Archiwalna kadencji lat 1992–1994, ,,Archeion” 1995, t. 95.
Wytyczne w sprawie działalności archiwów KW PZPR, Warszawa 1976.
Zbiór przepisów archiwalnych wydanych przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych w latach 1952–2000, wybór i oprac. M. Tarakanowska, E. Rosowska, Warszawa 2001.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
