Język Polski
English
„Między nami, esbekami”. Stosunki wśród funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa w Tarnowie na marginesie sprawy Czesława Gucika z 1971 roku
Marcin Kasprzycki
https://orcid.org/0000-0002-0942-9845
Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Krakowie
BiogramMarcin Kasprzycki (ur. 1975) – doktor nauk historycznych, politolog, pracownik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Krakowie. Zajmuje się problematyką funkcjonowania aparatu bezpieczeństwa w województwach krakowskim i nowosądeckim oraz działaniami aparatu władzy wobec Kościoła katolickiego w województwach krakowskim (do 1975 r.) i nowosądeckim (1975–1990). Autor monografii Ludzie bezpieki w powiecie Nowy Sącz. Obsada Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego / Powiatowego Urzędu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego w Nowym Sączu w latach 1945–1956 (2009) i „Organ ładu i spokoju w rękach demokracji…” Aparat bezpieczeństwa w powiecie nowosądeckim w latach 1945–1975 (2020). Redaktor tomów Konfederacja Polski Niepodległej w Krakowie w latach 1979–1990. Wybór dokumentów (2009) oraz Niezależne Zrzeszenie Studentów w Krakowie w latach 1980–1990. Wybór dokumentów, t. 1: 1980–1981 (wraz z H. Głębockim, 2014).
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 21 (2023), strony: 713-773
Data publikacji: 2024-01-10
https://doi.org/10.48261/arprl232123
PDF
Abstrakt
Publikowane dokumenty związane ze sprawą kpt. Czesława Gucika, funkcjonariusza Referatu ds. Bezpieczeństwa Komendy Miejskiej i Powiatowej MO w Tarnowie, rzucają nieco światła na codzienne problemy funkcjonowania lokalnej jednostki SB na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w., na stosunki między funkcjonariuszami, konflikty personalne, animozje i wzajemne podziały. Protokół zebrania Oddziałowej Organizacji Partyjnej przy Referacie ds. SB Komendy Miejskiej i Powiatowej MO w Tarnowie z 20 marca 1971 r. jest zapisem oskarżeń kierowanych pod adresem kpt. Gucika o różnego rodzaju wykroczenia służbowe i niemoralne postępowanie oraz zarzutów stawianych kierownictwu służbowemu, takich jak niereagowanie na znane większości funkcjonariuszy, nie tylko SB, „grzechy” Gucika i lekceważenie innych problemów. Drugi dokument to wyjaśnienia Gucika, świadectwo zastosowania przez niego taktyki obrony przez atak, czego efektem było oczernienie tych funkcjonariuszy SB, którzy zajęli najbardziej nieprzychylne wobec niego stanowisko.
Bibliografia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Bydgoszczy (AIPN By).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku (AIPN Gd).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie (AIPN Kr).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie (AIPN Rz).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział we Wrocławiu (AIPN Wr).
Archiwum Narodowe w Krakowie (AN Kr).
Bereszyński Z., Odpowiedzialność karna i dyscyplinarna funkcjonariuszy UB, SB i MO w świetle udokumentowanych przykładów ze Śląska Opolskiego, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2018, nr 16.
Bułhak W., Wywiad PRL a Watykan 1962–1978, Warszawa 2019.
Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945–1970, Kraków 1970.
Filip K., Przestępczość funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa w województwie gdańskim w latach 1957–1965. Wprowadzenie do problematyki, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2019, nr 17.
Frazik W., Musiał F., Szpytma M., Wenklar M., Ludzie bezpieki województwa krakowskiego. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w województwie krakowskim w latach 1945–1990. Informator personalny, wyd. 2 zmienione i popr., Kraków 2009.
https://books.google.com.au. https://fdb.pl. https://katalog.bip.ipn.gov.pl. https://www.nbp.pl.
Kasprzycki M., Plany reorganizacji Służby Bezpieczeństwa szczebla powiatowego i wojewódzkiego opracowywane w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych w latach 1971–1973 (z uwzględnieniem przygotowań do niej w województwie krakowskim), „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2015, nr 13.
Kozłowski C., Związek Walki Młodych (1943–1948), Warszawa 1978.
Kuta C., „Działacze” i „Pismaki”. Aparat bezpieczeństwa wobec organizacji katolików świeckich w Krakowie w latach 1957–1989, Kraków 2009.
Musiał F., Szefowie zakopiańskiej bezpieki w latach 1945–1975 [w:] Drogi do Niepodległości. Polska, Podhale, Zakopane 1945–1989, Zakopane 2005.
Szczęch R., Komendanci wojewódzcy MO / szefowie WUSW i ich zastępcy ds. Służby Bezpieczeństwa w Krakowie w latach 1957–1990 [w:] Strażnicy sowieckiego imperium. Urząd Bezpieczeństwa i Służba Bezpieczeństwa w Małopolsce 1945–1990, red. F. Musiał, M. Wenklar, Kraków 2009.
Szczypta-Szczęch R., Po drugiej stronie barykady. Stanisław Wałach – (nie tylko) szef sądeckiej bezpieki [w:] Masz synów w lasach, Polsko… Podziemie niepodległościowe i opór społeczny na Sądecczyźnie w latach 1945–1956, red. D. Golik, Nowy Sącz 2014.
Talarek K., Diecezja tarnowska w latach 1945–1970. Problemy personalno-organizacyjne, Tarnów 2012.
Wenklar M., Nie tylko WiN i PSL. Opór społeczny w latach 1945–1956 w powiecie tarnowskim, Kraków 2009.
Wokół Orędzia. Kardynał Bolesław Kominek prekursor pojednania polsko-niemieckiego, red. W. Kucharski, G. Strauchold, Wrocław 2008.
„Życie Literackie” 1958, nr 37.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Marcin Kasprzycki, Obszary współdziałania PZPR, administracji terenowej i Służby Bezpieczeństwa na przykładzie powiatów województwa krakowskiego 1957–1975. Zarys problematyki , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 18 (2020)
- Marcin Kasprzycki, Inspektorat 2 SB WUSW w Nowym Sączu (1985–1988) , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 20 (2022)
- Marcin Kasprzycki, Władze powiatu bocheńskiego wobec szkolnej i pozaszkolnej katechizacji dzieci i młodzieży w latach 1956–1975 , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 19 (2021)
- Marcin Kasprzycki, Plany reorganizacji Służby Bezpieczeństwa szczebla powiatowego i wojewódzkiego opracowywane w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych w latach 1971–1973 (z uwzględnieniem przygotowań do niej w województwie krakowskim) , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(13) (2015)
- Marcin Kasprzycki, Oświadczenie kpt. Józefa Muniaka, funkcjonariusza Departamentu III Komitetu ds. Bezpieczeństwa Publicznego , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(7) (2009)
- Marcin Kasprzycki, System organizacji pracy powiatowych referatów Służby Bezpieczeństwa i próby jego reform w latach szcześćdzesiątych , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(11) (2013)
- Marcin Kasprzycki, Kwestia nauczania religii w świetle protokołów egzekutywy Komitetu Powiatowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Nowym Sączu w latach 1958–1970. Zarys problematyki , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(12) (2014)
- Marcin Kasprzycki, Kadra Referatu ds. Bezpieczeństwa/ds. Służby Bezpieczeństwa KP MO/KMiP MO w Nowym Sączu w latach 1957–1975 , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(15) (2017)
