Język Polski
English
Mossad w Magdalence. Kulisy spotkania przedstawicieli polskich i izraelskich służb specjalnych z maja 1990 r. (w świetle notatki Gromosława Czempińskiego)
Patryk Pleskot
https://orcid.org/0000-0001-5627-8325
Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Warszawie i Uniwersytet Rzeszowski
Biogramdoktor habilitowany nauk politycznych od 2015 r., doktor nauk humanistycznych w zakresie historii od 2007 r., prof. Uniwersytetu Rzeszowskiego; absolwent Uniwersytetu Warszawskiego i École des Hautes
Études en Sciences Sociales w Paryżu, studiował także na uniwersytecie w Nancy. Stypendysta Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz rządu Republiki Francuskiej; visiting fellow na University of Western Sydney (2013); członek m.in. Polish American Historical Association
(PAHA), Polish Studies Association (PSA) i Baltic Intelligence and Security Studies Association (BISSA); obecnie główny specjalista w Oddziałowym Biurze Badań Historycznych IPN w Warszawie. Autor ponad 150 artykułów naukowych, a także autor, współautor lub redaktor ok. 40 książek. Laureat m.in. Nagród Historycznych „Polityki”, Nagrody KLIO, konkursu „Książka Historyczna Roku”
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 19 (2021), strony: 787-803
Data publikacji: 2023-03-29
https://doi.org/10.48261/ARPRL211920
PDF
Abstrakt
Artykuł prezentuje dokument: notatkę ppłk. Gromosława Czempińskiego z tajnej narady między przedstawicielami izraelskiego Mossadu i polskiego MSW, która odbyła się na początku maja 1990 r. w podwarszawskiej Magdalence. Spotkanie wiązało się z wcześniejszą deklaracją premiera Tadeusza Mazowieckiego, który podczas wizyty w USA na spotkaniu z przedstawicielami społeczności żydowskiej obiecał, że Polska pomoże w tranzycie co najmniej kilkudziesięciu tysięcy mieszkających w ZSRS Żydów, którzy pragnęli wyemigrować do Izraela. Delikatna misja wymagała bardzo dyskretnych przygotowań, a prezentowana notatka pozwala choćby wyrywkowo poznać ich kulisy.
Słowa kluczowe
Mossad • MSW • emigracja • Izrael • narada w Magdalence Mossad • Ministry of Internal Affairs • emigration • Israel • Magdalenka meeting
Bibliografia
Archiwum IPN w Warszawie (AIPN)
Dziewulski J., Pyzia K., Jerzy Dziewulski o polskiej policji, Warszawa 2017
Komar M., Kozłowski K., Historia z konsekwencjami, Warszawa 2009
Komar M., Petelicki S., Grom. Siła i honor, Kraków 2010
Aronson G., Soviet Jewish Emigration, the United States, and the Occupied Territories, „Journal of Palestine Studies” 1990, nr 4
Bar-Zohar M., Mishal N., Mossad. The Great Operations of Israel’s Famed Secret Service, London 2012
Berendt G., „Społeczność na pokaz”. Problematyka żydowska w działaniach władz PRL w latach 1971–1989 [w:] Między ideologią a socjotechniką. Kwestia mniejszości narodowych w działalności władz komunistycznych – doświadczenie polskie i środkowoeuropejskie, red. M. Semczyszyn, J. Syrnyk, Warszawa–Szczecin–Wrocław 2014
Bergman R., Der Schattenkrieg: Israel und die geheimen Tötungskommandos des Mossad, München 2018
Brochwicz W., Sławomir Petelicki – rola i znaczenie dla powstania i budowy Formacji Specjalnej „Grom” oraz późniejszego funkcjonowania JW „Grom”, „Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka” 2020, nr 2
Brzeziecki A., Raduchowski-Brochwicz W., „Most”. Największa operacja w historii polskich służb specjalnych, „Newsweek” 2020, nr 14
Dyduch J., Stosunki polsko-izraelskie w latach 1990–2009. Od normalizacji do strategicznego partnerstwa, Warszawa 2010
Fedorowicz A., Most: tajna operacja Mossadu w Polsce, „Focus Historia” 2012, nr 12
Gadowski W., Wojciechowski P., Tragarze śmierci, Warszawa 2010
Gasztold P., Zabójcze układy. Służby PRL i międzynarodowy terroryzm, Warszawa 2017
Gasztold-Seń P., Arabscy studenci w Warszawie po 1956 r. [w:] Cudzoziemcy w Warszawie 1945–1989, red. P. Pleskot, Warszawa 2012
Gasztold-Seń P., Powolna odwilż. Stosunki polsko-izraelskie w latach 1980–1990, „Biuletyn IPN” 2010, t. 10, nr 11
Gasztold-Seń P., PRL wobec państw Maghrebu 1970–1989, „Olsztyńskie Studia Afrykanistyczne” 2010, t. 1. Jasina Ł., Emigracja z ZSRR i krajów postradzieckich do Izraela w latach 1989–2008
Zakres i oddziaływanie, Lublin 2008
Kowalska D., „Arabowie proponowali ogromne pieniądze, nikt się nie złamał”. Rola polskich służb w operacji „Most”, „Polska The Times”, 19 X 2013
Kozłowski T., Koniec imperium MSW. Transformacja organów bezpieczeństwa państwa 1989–1990, Warszawa 2019
Kozłowski T., Odbudowa relacji polsko-izraelskich i operacja „Most”, „Studia Polityczne” 2015, nr 40
Kozłowski T., Operacja Dyskrecja. Jak organizowano tranzyt Żydów z ZSRR, „Polityka” 2015, nr 9
Lazin F.A., „We are not one”. American Jews, Israel, and the Struggle for Soviet Jewry, Ann Arbor 2009
Norton A.R., Hezbollah. A Short History, Princeton 2007
Nyzio A., Rakowiecka w remoncie. Transformacja polityki bezpieczeństwa wewnętrznego Polski w latach 1989–1993, Kraków 2020
Piotrowski P., Od konfrontacji do współpracy. Polskie i izraelskie służby specjalne, „Biuletyn IPN” 2005, nr 11
Polityka zagraniczna RP 1989–2002, red. R. Kuźniar, K. Szczepanik, Warszawa 2002
Raviv D., Melman Y., ...A każdy szpieg to książę. Pełna historia wywiadu izraelskiego, tłum. E. Możejko, Warszawa 1993
Ro’i Y., The Jewish Movement in the Soviet Union, Baltimore 2012
Sierańska J., Polityka zagraniczna Polski wobec Izraela po 1989 roku, Toruń 2018
Stosunki dyplomatyczne Polski. Informator, t. 4: Afryka i Bliski Wschód 1918–2009, red. A. Herman-Łukasik, B.Janicka, K. Szczepanik, Warszawa 2010
Thomas G., Szpiedzy Gideona. Tajna Historia Mossadu, tłum. Z. Kunert, Warszawa 2000
Walenciak R., Operacja Most: pomogli tysiącom Żydów, w nagrodę mają obniżone emerytury, „Przegląd” 2020, nr 34
Wilczak D., Most: tajna operacja przerzutu Żydów, Warszawa 2015
Zięba R., Główne kierunki polityki zagranicznej Polski po zimnej wojnie, Warszawa 2010
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Patryk Pleskot, Koncepcje dezinformacji obcych wywiadów. Nowe ślady w strukturalnej historii Departamentu II Ministerstwa Spraw Wewnętrznych po 1956 r. , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 18 (2020)
- Patryk Pleskot, „Wyścig” po agenta. Kontakty służb specjalnych PRL w sprawie werbunku Zdzisława Rurarza (1953–1962) , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 21 (2023)
- Patryk Pleskot, „Włamywacze z SB”. Akcje penetracyjne kontrwywiadu PRL w Konsulacie USA w Krakowie (lata osiemdziesiąte XX w.) – szkic źródłoznawczy , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 20 (2022)
- Władysław Bułhak, Patryk Pleskot, Zacharski – historia prawdziwa? Wywiadowcza działalność Mariana Zacharskiego w świetle materiałów Departamentu I MSW PRL , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 19 (2021)
- Patryk Pleskot, Sprawa śmierci Grzegorza Przemyka w korespondencji sekretarza Episkopatu Polski z ministrem spraw wewnętrznych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (maj–czerwiec 1983 r.) , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(12) (2014)
- Patryk Pleskot, Coraz większa dyscyplina? Raport o przestępczości funkcjonariuszy MSW z lutego 1971 r. , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(17) (2019)
