Język Polski
English
Prawo do zabijania. Analiza wywiadu MSW dotycząca prawnych uwarunkowań wykonywania wyroków śmierci poza granicami kraju na tle „działań specjalnych” tej jednostki
Witold Bagieński
https://orcid.org/0000-0003-4000-6813
Instytut Pamięci Narodowej
Biogram(ur. 1980), doktor nauk humanistycznych, historyk, absolwent Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, pracownik Wydziału Badań Archiwalnych i Edycji Źródeł Archiwum IPN w Warszawie. Autor monografii Wywiad cywilny Polski Ludowej w latach 1945–1961. Redaktor naukowybpublikacji źródłowej Instrukcje i przepisy wywiadu cywilnego PRL z lat 1953–1990. Współredaktor serii wydawniczej Leksykon bezpieki. Kadra kierownicza aparatu bezpieczeństwa 1944–1956. Współautor publikacji źródłowych Stanisław Mikołajczyk w dokumentach aparatu bezpieczeństwa oraz Afera „Żelazo” w dokumentach MSW i PZPR
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 19 (2021), strony: 708-751
Data publikacji: 2023-03-29
https://doi.org/10.48261/ARPRL211918
PDF
Abstrakt
Zabójstwa, porwania czy operacje o charakterze dywersyjnym należą do najbardziej sensacyjnych wątków związanych z aktywnością służb wywiadowczych PRL. W artykule zostały przedstawione przykłady przeprowadzonych oraz planowanych przez Departament I MSW „działań specjalnych” tego rodzaju. Choć nie było ich zbyt dużo, dają one ogólny obraz, w jaki sposób je organizowano i jak przebiegły lub miały przebiegać. W części końcowej opublikowany został dokument pt. Stosunek polskiego prawa karnego wobec osób, które dokonały likwidacji zdrajcy Ojczyzny, opracowany w połowie lat sześćdziesiątych w Departamencie I MSW.
Słowa kluczowe
wywiad • wywiad cywilny • MSW • Departament I MSW, • uciekinierzy • Służba Bezpieczeństwa • SB • dezercja • kara śmierci • zabójstwo • porwanie • bezpieczeństwo intelligence • civilian intelligence • Ministry of Internal Affairs • Department I of the Ministry of Internal Affairs • defectors • Security Service • SB • desertion • death penalty • murder • kidnapping
Bibliografia
Archiwum IPN w Warszawie (AIPN)
Afera „Żelazo” w dokumentach MSW i PZPR, red. W. Bagieński, P. Gontarczyk, Warszawa 2013
Kowal R., Rozmowy ze zdrajcą, Warszawa 1998
Monat P., Dille J., Spy in the US, London 1964
Wroński P., Spowiedź życia. U wrót czyśćca. W rozmowie z Przemysławem Wojciechowskim, Warszawa 2016
Awłasewicz T., Łowcy szpiegów. Polskie służby kontra CIA, Warszawa 2018
Bagieński W., Agent „Regina” i afera z lodówkami, czyli wpadka trójmiejskiej „Solidarności Walczącej” we wrześniu 1987 r. [w:] Solidarność Walcząca 1982–1990: Studia i szkice, red. S. Ligarski, M. Siedziako, Szczecin–Warszawa 2019
Bagieński W., Analiza sprawy ppłk. Michała Goleniewskiego, uciekiniera z wywiadu PRL [w:] Studia nad wywiadem i kontrwywiadem, t. 3, red. W. Skóra, P. Skubisz, Szczecin 2016
Bagieński W., Wydział XI Departamentu I MSW i kierunki działania wywiadu w walce z opozycją w latach osiemdziesiątych [w:] W. Bagieński, S. Cenckiewicz, P.Woyciechowski, Konfidenci, Warszawa 2015
Bagieński W., Wywiad cywilny Polski Ludowej w latach 1945–1961, t. 1–2, Warszawa 2017
Benken P., „Jestem gotów na wszystko, aby mieć sposobność życia w wolnym i demokratycznym kraju”. Historia ucieczki kpt. Stanisława Szymonika, szyfranta Stałego Przedstawicielstwa Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej przy Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2016, nr 1(14)
Dietz O., Schmidt V., Nowoczesne metody narkozy u koni, bydła i świń, "Medycyna Weterynaryjna" 1960, R. XVI, nr 8
Kaliski B., Kurierzy wolnego słowa (Paryż–Praga–Warszawa 1968–1970), Warszawa 2014
Kamiński Ł., Lingua securitatis [w:] Wokół teczek bezpieki – zagadnienia metodologiczno-źródłoznawcze, red. F. Musiał, Kraków 2006
Kawalec R., Dekonspiracja funkcjonariuszy Departamentu I MSW w Berlinie Zachodnim i kolejne planowanie wykorzystania agenta do likwidacji przeciwnika wywiadu PRL, „Arcana” 2013, nr 112–113
Machcewicz P., „Monachijska menażeria”. Walka z Radiem Wolna Europa 1950–1989, Warszawa 2007
Morawski J., Złota afera, Warszawa 2007
Pawlikowicz L., Status prawny uciekinierów z polskich służb specjalnych 1956–1964. Normy prawa karnego, międzynarodowego publicznego oraz wewnętrzne przepisy azylowe krajów przyjmujących, Rzeszów 2008
Pawlikowicz L., Tajny front zimnej wojny. Uciekinierzy z polskich służb specjalnych 1956–1964, Warszawa 2004
Piecuch H., Służby specjalne atakują. Od Jaruzelskiego do Kwaśniewskiego, Warszawa 1996
Pytlakowski P., Szkoła szpiegów, Warszawa 2014
Raina P., Mordercy uchodzą bezkarnie. Sprawa Bohdana P., Warszawa 2000
Siemiątkowski Z., Wywiad a władza. Wywiad cywilny w systemie sprawowania władzy politycznej PRL, Warszawa 2009
Stanisławczyk B., Wilczak D., Pajęczyna. Syndrom bezpieki, Poznań 2010
Teczki, czyli widma bezpieki, red. J. Snopkiewicz, Warszawa 1992
Uniszewski Z., Żargon zawodowy pracowników śledczych i operacyjnych
Problematyka kryminalistyczna, Wrocław 1999
Wręga A.J., Jerzy Dobrzański a porwanie i zabójstwo Bohdana Piaseckiego – prolegomena, „Glaukopis” 2018, nr 36
Zaleska-Palider H., Pogłębione znieczulenie ogólne jako metoda eutanazji, „Medycyna Weterynaryjna” 1966, R. XXII, nr 8
Gadowski W., Zabójcy z PRL, czyli operacja „Vidal”, „W Sieci” 2013, nr 46
Relacje Józefa Lebenbauma z 24 IX 2020 i 16 VII 2021 r. (w zbiorach autora)
A. Wirga: znając dziś materiały bezpieki, uważam, że SB było stać na zabicie ks. Blachnickiego, 5 VII 2020 r., https://dzieje.pl/wiadomosci/wirga-znajac--dzis-materialy-bezpieki-uwazam-ze-sb-bylo-stac-na-zabicie-ks-blachnickiego, dostęp 7 V 2021 r.
Woyciechowski P., „Yon” i „Panna” – morderczy duet szpiegowski, 16 V 2020 r., https://dorzeczy.pl/kraj/140352/yon-i-panna-morderczy-duet-szpiegowski.html, dostęp 7 V 2021 r.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Witold Bagieński, Współpraca służb wywiadowczych PRL i Związku Sowieckiego jako element relacji dwustronnych KGB z MSW (1956–1990) , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 21 (2023)
- Witold Bagieński, Organizacja i struktura Biura Studiów SB MSW (1982–1989). Podstawowe fakty i ustalenia , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 20 (2022)
- Witold Bagieński, Elżbieta Pietrzyk-Dąbrowska, Od Redakcji , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 21 (2023)
- Witold Bagieński, Początki działalności wywiadowczej Departamentu I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w krajach Bloku Wschodniego , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 18 (2020)
- Witold Bagieński, Kategorie spraw i dokumentacji operacyjnej wywiadu MSW (1956-1990) , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(17) (2019)
