Język Polski
English
The Security Department of the District Headquarters of the Citizens’ Militia in Krosno in 1957–1975. Structures, Leadership, Activities
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, No. 18 (2020), pages: 161-231
Publication date: 2023-03-29
https://doi.org/10.48261/ARPRL201807
PDF (Język Polski)
Abstract
This article presents a district-level (powiat) unit of the Communist Security Service in Krosno, operating in 1957–1975 as the Security Section (Referat) at the District Headquarters of the Citizens’ Militia in Krosno. The article is divided into three parts. The first describes the unit’s structure and its organizational and personnel changes over the 18 years of its existence. The second presents the biographical information and careers of its three heads, Franciszek Włodarski, Jerzy Grodecki and Jan Żak. The third part presents its main areas of activity, its specific operations and its agents. The article contains photographs of the three unit heads and the building in which it was located, tables and a list of all the security officers employed in the unit in 1957–1975.
Keywords
Krosno • powiat • Referat ds. bezpieczeństwa • SB • KP MO • zagadnienie • praca operacyjna • agentura • Franciszek Włodarski • Jerzy Grodecki • Jan Żak Krosno • powiat • Security Department • Security Service • District Headquarters of the Citizens’ Militia • operations, agents • operations • agensts • agents • Franciszek Włodarski • Jerzy Grodecki • Jan Żak
References
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie (AIPN)
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie (AIPN Kr)
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie (AIPN Rz)
Dyrektywy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych dla Służby Bezpieczeństwa z lat 1971–1973, oprac. F. Musiał, "Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989" 2019, nr 1(17)
Ewidencja operacyjna i archiwum organów bezpieczeństwa PRL w latach 1944–1990. Zbiór normatywów, oprac. M. Komaniecka-Łyp, Kraków 2017
Instrukcje i zarządzenia regulujące organizacje i funkcjonowanie powiatowego aparatu bezpieczeństwa PRL w latach 1952–1956, oprac. M. Kasprzycki, "Zeszyty Historyczne WiN-u" 2009, nr 31
Instrukcje pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa 1945–1989, oprac. T. Ruzikowski, Warszawa 2004
Instrukcje, wytyczne, pisma Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z lat 1962–1989. Wybór dokumentów, oprac. A. Dziurok, F. Musiał, Kraków–Katowice 2017
Kwestia ukraińska w działalności Służby Bezpieczeństwa PRL. Dokumenty i materiały, oprac. A. Słabig, Warszawa 2016
Młodzież antysystemowa w Polsce południowo-wschodniej w latach 1957–1989
Wybór dokumentów, oprac. B. Wójcik, Rzeszów 2016
Musiał F., Podręcznik bezpieki. Teoria pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w świetle wydawnictw resortowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL (1970–1989), Kraków–Warszawa 2018
Teczka Ewidencji Operacyjnej na Księdza. Teoria i praktyka pracy operacyjnej SB, oprac. R. Dyrcz, J. Laska, J. Raźny, E. Zając, Kraków 2009
Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 2: 1956–1975, red. P. Piotrowski, Warszawa 2006
Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 3: 1975–1990, red. P. Piotrowski, Warszawa 2008
Bukała M., Rok 1956 w powiecie krośnieńskim. Wybrane problemy [w:] Krosno i powiat krośnieński w latach 1944–1956. Materiały z konferencji naukowych zorganizowanych przez Muzeum Podkarpackie w Krośnie w latach 2012–2013, red. Cz. Nowak, Krosno 2015
Czekaj S.F., Pomiędzy złem a złem. Opis życia w Polsce pod niemiecką i sowiecką okupacją, oprac. Cz. Nowak, Krosno 2019
Fornal P., Casus Stanisława Turka „Orła” i Jana Malinowskiego „Rolskiego” jako przykład manipulacji materiałami śledztwa stosowanej przez oficerów śledczych Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Rzeszowie w latach 1952–1954 [w:] Piony śledcze aparatu bezpieczeństwa publicznego 1944–1990, red. M. Dźwigał, P. Skubisz, Szczecin 2017
Fornal P., Działalność niepodległościowa Zgromadzenia Świętego Michała Archanioła w Miejscu Piastowym i działania operacyjne organów bezpieczeństwa PRL wobec Zgromadzenia [w:] Krosno i powiat krośnieński w latach 1944–1956. Materiały z konferencji naukowych zorganizowanych przez Muzeum Podkarpackie w Krośnie w latach 2012–2013, red. Cz. Nowak, Krosno 2015
Fornal P., Ksiądz major Franciszek Kojder "Ojciec", "Brzoskwinia", kapelan AK i działacz WiN, "Zeszyty Historyczne WiN-u" 2014, nr 40
Fornal P., Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Krośnie w latach 1944–1956. Struktura, kierownicy, działalność, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2015, nr 1(13)
Fornal P., Referat Ochrony przy Dyrekcji Krośnieńskiego Kopalnictwa Naftowego w latach 1950–1955 [w:] Krosno i powiat krośnieński w latach 1944–1956. Materiały z konferencji naukowych zorganizowanych przez Muzeum Podkarpackie w Krośnie w latach 2012–2013, red. Cz. Nowak, Krosno 2015
Fornal P., Referat Ochrony przy Rafinerii Nafty Jedlicze (1951–1955), "Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989" 2019, nr 1(17)
Halczak B., Šmigel M., Działalność oddziału UPA Mychajło Fedaka "Smyrnego" w Beskidzie Niskim w latach 1945–1948 [w:] In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką, t. 1, Zielona Góra 2007
Kasprzycki M., Plany reorganizacji Służby Bezpieczeństwa szczebla powiatowego i wojewódzkiego opracowane w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych w latach 1971–1973 (z uwzględnieniem przygotowań do niej w województwie krakowskim), „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2015, nr 1(13)
Kasprzycki M., System organizacji pracy powiatowych referatów Służby Bezpieczeństwa i próby jego reform w latach sześćdziesiątych, "Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989" 2013, nr 1(11)
Krzysztofiński M., Arcybiskup Ignacy Tokarczuk (1918–2012). Metropolita przemyski obrządku łacińskiego, Rzeszów–Warszawa 2019
Kyc K., Relacje Kościoła Katolickiego i władz komunistycznych w powiecie krośnieńskim w latach 1944–1956 [w:] Krosno i powiat krośnieński w latach 1944–1956. Materiały z konferencji naukowych zorganizowanych przez Muzeum Podkarpackie w Krośnie w latach 2012–2013, red. Cz. Nowak, Krosno 2015
Nabywaniec S., Działania biskupa Ignacego Tokarczuka na rzecz ratowania cerkwi grekokatolickich, "Studia Rzeszowskie" 2003, t. 10, red. J. Draus. Nowak Cz., Czuchra Józef, ps. „Bogumił”, „Mnich”, „Orski”, „Podhalańczyk” (1911–1945) [w:] Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939–1956, t. 1, Kraków 1997
Nowak Cz., Działalność niepodległościowa ppor. Władysława Barana, ps. "Bekas" w latach 1939–1945 i okoliczności jego śmierci w 1949 r. [w:] Krosno i powiat krośnieński w latach 1944–1956. Materiały z konferencji naukowych zorganizowanych przez Muzeum Podkarpackie w Krośnie w latach 2012–2013, red. Cz. Nowak, Krosno 2015
Nowak Cz., Nitka Stanisław „Szpagat”, „Szech”, „Sudyka” (1912–2005) [w:] Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939–1956, t. 12, Kraków 2007
Nowak Cz., Uczestnicy konspiracji niepodległościowej w Podkarpaciu w latach 1939–1956. Prezentacja wybranych osób i wydarzeń, Krosno 2019
Ostasz G., Krośnieńskie struktury Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” [w:] Dzieje Podkarpacia. Areszt śledczy PUBP w Krośnie i jego więźniowie (na tle działań antykomunistycznego podziemia w powiecie krośnieńskim w latach 1944–1956), t. 7, red. J. Gancarski, Krosno 2003
Ostasz G., Siatki WiN i Brygad Wywiadowczych na terenie powiatu Krośnieńskiego [w:] Krosno i powiat krośnieński w latach 1944–1956, red. K. Kaczmarski, M. Krzysztofiński, Cz. Nowak, Rzeszów–Krosno 2009
Skubisz P., Służba Bezpieczeństwa wobec osób zbiegłych z kraju. Stenogram wykładu wygłoszonego przez Zenona Polaka w marcu 1958 r., "Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989" 2011, nr 1(8–9)
Syrek W., Józef Cieśla "Topór". Przeciw brunatnemu i czerwonemu zniewoleniu, Krosno 2009
Syrnyk J., Analiza historyczno-antropologiczna działań organów bezpieczeństwa w kwestii tzw. nacjonalizmu ukraińskiego na Podkarpaciu w latach 1947–1989, Wrocław–Warszawa 2015
Syrnyk J., Ukraińskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne (1956–1990), Wrocław 2008
Szopa P., Działania władz bezpieczeństwa i wymiaru sprawiedliwości wobec folksdojczów po zakończeniu wojny [w:] Krosno i powiat krośnieński w latach 1944–1956. Materiały z konferencji naukowych zorganizowanych przez Muzeum Podkarpackie w Krośnie w latach 2012–2013, red. Cz. Nowak, Krosno 2015
Twarze bezpieki w Polsce południowo-wschodniej 1944–1990. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa. Informator personalny, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiński, Rzeszów 2007
Wójcik Z.K., „WIN”-owcy krośnieńscy [w:] Dzieje Podkarpacia. Areszt śledczy PUBP w Krośnie i jego więźniowie (na tle działań antykomunistycznego podziemia w powiecie krośnieńskim w latach 1944–1956), t.7, red. J. Gancarski, Krosno 2003
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Most read articles by the same author(s)
- Paweł Fornal, The Structure and Managerial Staff of the Security Service Division of the Provincial Headquarters of the Citizens’ Militia/Provincial Office of the Interior in Krosno during 1975–1990 , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: No. 20 (2022)
- Paweł Fornal, The Poviat Public Security Office in Krosno in 1944–1956. Structure, leaders, activity , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: No. 1(13) (2015)
- Paweł Fornal, Struktura, kadra kierownicza i główne kierunki działań operacyjnych Referatu Służby Bezpieczeństwa Komendy Powiatowej Milicji Obywatelskiej oraz Rejonowego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Brzozowie w latach 1957–1990 , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: No. 1(11) (2013)
- Paweł Fornal, The Jedlicze Refinery Protection Department (1951-1955) , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: No. 1(17) (2019)
- Paweł Fornal, Mieczysław Chendyński (1901–1951), żołnierz ZWZ-AK, agent UB o pseudonimie „Twardy” , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: No. 2(4) (2006)
- Paweł Fornal, The June 1989 Elections in Brzozów and the Brzozów Area in he Reports of the Security Service , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: No. 1(12) (2014)
- Paweł Fornal, Michał Barć (1903–1979), żołnierz ZWZ-AK, informator, agent celny, tajny współpracownik UB-SB o pseudonimach „Andrzej” i „Bąk” , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: No. 1(7) (2009)
