W Związku Sowieckim i innych krajach zależnych od Moskwy rozbudowane piony kontrwywiadu „cywilnego” i wojskowego stanowiły kluczowy element systemów „bezpieczeństwa publicznego” budowanych według wzorców sowieckich, wypracowanych po roku 1917 w ramach WCzK, GPU, GUGB, NKWD czy Smiersz. Nieustanne „polowanie na szpiegów” służyło nie tylko przeciwdziałaniu penetracji ze strony obcych wywiadów, ale zastraszaniu i kontroli własnych społeczeństw.

Organizatorów konferencji interesują wszystkie aspekty działalności służb kontrwywiadu w Polsce (PRL) i innych krajach, które wykorzystywały sowieckie wzorce przy organizacji swoich aparatów represji, zarówno tych wchodzących w skład Układu Warszawskiego, jak i pozaeuropejskich. Zachęcamy szczególnie do zgłaszania propozycji referatów na temat:

• metodologii i stanu badań nad kontrwywiadem typu sowieckiego (w jego odmianach „cywilnej” i wojskowej);
• postrzegania kontrwywiadu typu sowieckiego w służbach zachodnich i międzynarodowej literaturze przedmiotu;
• genezy i specyfiki kontrwywiadu typu sowieckiego (bolszewickiego);
• struktur aparatu kontrwywiadowczego i jego wewnętrznej organizacji;
• transformowania rozwiązań sowieckich do struktur kontrwywiadowczych państw bloku wschodniego (łącznie z kwestią sowieckich doradców);
• specyfiki narodowej w działaniach i organizacji pracy kontrwywiadowczej w poszczególnych krajach bloku sowieckiego (ewentualnych różnic w stosunku do sowieckiego wzorca);
• metod pracy kontrwywiadu (kombinacje operacyjne, prowokacja, obserwacja, penetracja obcych placówek dyplomatycznych itd.);
• polityki kadrowej i metod szkolenia funkcjonariuszy kontrwywiadu;
• współpracy pomiędzy różnymi strukturami i organami aparatu bezpieczeństwa w zakresie kontrwywiadu, w tym również współpracy międzynarodowej;
• wykorzystania kontrwywiadu jako narzędzia represji w stosunku do realnych i wyobrażonych przeciwników systemu komunistycznego i do zwalczania opozycji demokratycznej i emigracji politycznej;
• wykorzystania pracy kontrwywiadu w propagandzie państwowej i do celów „profilaktycznych” (zastraszania społeczeństwa);
• studium przypadków prezentujących szersze zjawiska typowe dla kontrwywiadu typu sowieckiego na przykładzie biografii funkcjonariuszy, agentów (tajnych współpracowników) czy opisu konkretnych operacji kontrwywiadowczych;
• wykorzystania wzorców i metod typowych dla sowieckiego kontrwywiadu we współczesnych służbach specjalnych.

W założeniu organizatorów, zgłoszenie wystąpienia na konferencji jest równoznaczne z deklaracją złożenia przed dniem rozpoczęcia konferencji tekstu o charakterze naukowym w celu publikacji na łamach czasopisma Instytutu Pamięci Narodowej „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989” (40 punktów w wykazie czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych Ministerstwa Edukacji i Nauki RP). Po wprowadzeniu przez autora zmian wynikających z dyskusji w trakcie konferencji, zgłoszone teksty zostaną następnie poddane procedurze recenzyjnej.

Językami konferencji będą polski i angielski (dopuszczone jest przesłanie tekstu do publikacji w jednym z tych języków bez fizycznej obecności na konferencji, względnie obecność zdalna).
Udział w konferencji jest bezpłatny.

Organizatorzy nie gwarantują tłumaczenia symultanicznego.

• Zgłoszenia i wszelkie inne pytania związane z konferencją należy kierować do: dr Elżbiety Pietrzyk-Dąbrowskiej, e-mail: elzbieta.pietrzyk@ipn.gov.pl, tel. 666 010 616
• Termin zgłaszania propozycji (deadline) to 31 marca 2025 r. Organizatorzy powiadomią o przyjęciu zgłoszenia do 15 kwietnia 2025 r.