Język Polski
English
Relacje prokuratur powszechnych z organami bezpieczeństwa w województwie śląskim w latach 1945–1947
Adam Dziurok
https://orcid.org/0000-0001-6631-0544
Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Katowicach, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
BiogramAdam Dziurok (ur. 1972) – historyk, doktor habilitowany nauk humanistycznych, naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Katowicach, profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, redaktor naczelny półrocznika popularnonaukowego „CzasyPismo. O historii Górnego Śląska”, członek redakcji czasopisma „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989”.
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 21 (2023), strony: 180-202
Data publikacji: 2024-01-10
https://doi.org/10.48261/arprl232106
PDF
Abstrakt
W artykule przedstawiono wzajemne relacje między prokuraturami powszechnymi a organami bezpieczeństwa (Milicją Obywatelską i urzędami bezpieczeństwa publicznego) w woj. śląskim w pierwszych latach Polski „ludowej” (1945–1947). Omówiono w szczególności zagadnienia dotyczące stosunków wynikających z prowadzonych postępowań przygotowawczych (śledztw i dochodzeń), nadzoru nad wykonywaniem orzeczonych kar pozbawienia wolności, problematyki niskiego poziomu merytorycznego funkcjonariuszy MO i UB w zakresie wiedzy prawniczej oraz wynikającego z tego angażowania się prokuratorów w działalność dydaktyczną. Podjęto m.in. kwestię sporów kompetencyjnych między prokuratorami a funkcjonariuszami MO i UB. Bazę źródłową tekstu stanowią przede wszystkim sprawozdania prokuratorów sądów okręgowych apelacji katowickiej adresowane do prokuratora Sądu Apelacyjnego w Katowicach oraz wojewody śląskiego.
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych (AAN).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach (AIPN Ka). Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie (AIPN Sz). Archiwum Państwowe w Katowicach (AP Kat).
Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 1: 1944–1956, red. K. Szwagrzyk, Warszawa 2005.
Dubiański W., Dziurok A., Kadra kierownicza urzędów bezpieczeństwa w województwie śląskim w latach 1945–1946 [w:] „Zwyczajny” resort. Studia o aparacie bezpieczeństwa 1944–1956, red. K. Krajewski, T. Łabuszewski, Warszawa 2005.
Dziurok A., Początki milicji na Górnym Śląsku, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2002, nr 6 (16).
Fic M., Nowy podział administracyjny [w:] Województwo śląskie 1945–1950. Zarys dziejów politycznych, red. A. Dziurok, R. Kaczmarek, Katowice 2014.
Frazik W., Kopka B., Majchrzak G., Dzieje aparatu represji w Polsce Ludowej (1944–1989). Stań badań [w:] Wokół teczek bezpieki. Zagadnienia metodologiczno-źródłoznawcze, red. F. Musiał, Kraków 2015.
Jakubowski G., Sądownictwo powszechne w Polsce w latach 1944–1950, Warszawa 2002.
Księga bezprawia. Akta normatywne kierownictwa resortu bezpieczeństwa publicznego (1944–1956), wybór i oprac. B. Kopka, wstęp A. Paczkowski, Warszawa 2011.
Kurpierz T., Piątek P., „Dobić wroga”. Aparat represji wobec podziemia zbrojnego na Śląsku Cieszyńskim i Żywiecczyźnie (1945–1947), Katowice–Kraków 2007.
Kurpierz T., Węgrzyn D., Działalność śledcza [w:] Fundament systemu zniewolenia. Z działalności wojewódzkich struktur Urzędu Bezpieczeństwa w Katowicach 1945–1956, red. A. Dziurok, A. Dziuba, Katowice 2009.
Lityński A., Ku likwidacji instytucji sędziego śledczego w Polsce Ludowej [w:] Problemy nauk penalnych. Prace ofiarowane Pani Profesor Oktawii Górniok, red. L. Tyszkiewicz, Katowice 1996.
Lityński A., Na drodze ku nowej procedurze karnej: o postępowaniu przygotowawczym w latach 1943–1950 [w:] Przestępstwa sędziów i prokuratorów w Polsce lat 1944–1956, red. W. Kulesza, A. Rzepliński, Warszawa 2000.
Machnikowska A., Wymiar sprawiedliwości w Polsce w latach 1944–1950, Gdańsk 2008.
Majer P., Milicja Obywatelska w systemie organów władzy PRL (zarys problematyki i źródła), Toruń 2003.
Miroszewski K., Prokuratura powszechna i specjalna [w:] Województwo śląskie 1945–1950. Zarys dziejów politycznych, red. A. Dziurok, R. Kaczmarek, Katowice 2014.
Niekrasz J., Z dziejów AK na Śląsku, Katowice 1993.
Obara A., Organizacja prokuratury powszechnej według ustawy z 20 lipca 1950 r. o Prokuraturze Rzeczypospolitej Polskiej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2021, t. 73, z. 2.
Paszek M., Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach (1946–1955). Organizacja i funkcjonowanie, Katowice–Warszawa 2019.
Protokoły z odpraw, zjazdów i narad kierownictwa Departamentu Więziennictwa Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego z naczelnikami więzień i obozów pracy (1944–1954), wybór, oprac. i przygotowanie do druku M. Jabłonowski, W. Janowski, Warszawa 2006.
Romanowska E., Przekształcenia w powszechnym wymiarze sprawiedliwości w Polsce w latach 1944–1956,„Czasopismo Prawno-Historyczne” 2016, t. 67,
z. 2.
Stawarska-Rippel A., Prawo sądowe Polski Ludowej 1944–1950 a prawo Drugiej Rzeczypospolitej, Katowice 2006.
Zaborski M., „Specjalne” sądy wojskowe w Polsce w latach 1944–1955 (Wojskowy Sąd PKP, Wojskowy Sąd KBW oraz Wojskowe Sądy Rejonowe),„Palestra” 2004, nr 3–4.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Adam Dziurok, Struktury i kadry aparatu bezpieczeństwa zajmujące się rozpracowaniem zakonów na terenie województwa śląskiego/katowickiego w latach 1945–1989 , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 18 (2020)
- Adam Dziurok, „W matni” – kontakty księdza Wiktora Skworca ze Służbą Bezpieczeństwa , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(6) (2008)
- Adam Dziurok, „Nasz stosunek do Ślązaków”. Referat opracowany Departamencie Więziennictwa i Obozów Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (2 kwietnia 1946 r.) , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(13) (2015)
- Adam Dziurok, „Ignorować Wyszyńskiego. My go przeżyjemy i zwyciężamy”. Notatka z wykładu wicedyrektora Departamentu IV MSW płk. Zenona Gorońskiego z kwietnia 1969 r. , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 2(4) (2006)
