Język Polski
English
Organizowanie Milicji Obywatelskiej na terenie województwa krakowskiego w świetle raportów z 1945 roku
Sławomir Furtak
https://orcid.org/0000-0002-0275-9024
Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Krakowie
Biogram(ur. 1985), historyk, archiwista, absolwent Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, doktorant na Wydziale Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Jana Pawła II w Krakowie. Pracownik Oddziałowego Archiwum IPN w Krakowie. Współredaktor naukowy trzeciego tomu publikacji monograficznej Świadek dziejów Narodu. Kardynał Adam Stefan Sapieha (1867–1951) w dokumentach archiwalnych. Jego zainteresowania badawcze obejmują m.in. okres instalowania władz komunistycznych w Polsce po zakończeniu II wojny światowej
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 19 (2021), strony: 580-616
Data publikacji: 2023-03-29
https://doi.org/10.48261/ARPRL211914
PDF
Abstrakt
Organizowanie Milicji Obywatelskiej na ziemiach Polski jest tematem, który został już omówiony w skali krajowej. Niemniej na gruncie lokalnym wciąż brakuje bardziej szczegółowych analiz dla poszczególnych województw i tak też jest w przypadku województwa krakowskiego. Pod koniec 1944 r., gdy wydane zostały już odpowiednie rozporządzenia prawne mocujące przyszłe służby w aparacie władzy, w Rzeszowie zaczęto organizować grupy złożone w większości z byłych partyzantów AL, aby w ślad za przesuwającym się na zachód frontem obsadzać kolejne województwa przyszłymi milicjantami. Założenie krakowskiej Komendy Wojewódzkiej MO miało miejsce bezpośrednio po styczniowej ofensywie Armii Czerwonej, a konwoje z funkcjonariuszami dotarły do zajętego przez wojska sowieckie Krakowa niedługo po ustaniu działań wojennych na obszarze miasta. Wkrótce też do wszystkich powiatów w województwie przybyli komendanci w celu zakładania lokalnych struktur MO. W ten sposób sprawnie zorganizowane zostały komendy powiatowe, komisariaty i posterunki gminne, a do Komendy Wojewódzkiej zaczęły napływać raporty założycielskie, opisujące lokalne warunki, w jakich działali funkcjonariusze. W połowie 1945 r. całe województwo zostało skontrolowane przez wysłaną z Krakowa grupę inspekcyjną. Przyjmuje się, że do końca 1945 r. zakończono pierwszy etap organizowania struktur MO w województwie.
Bibliografia
Archiwum IPN w Warszawie (AIPN)
Oddziałowe Archiwum IPN Krakowie (AIPN Kr)
Oddziałowe Archiwum IPN w Rzeszowie (AIPN Rz)
Oddziałowe Archiwum IPN w Szczecinie (AIPN Sz)
Oddziałowe Archiwum IPN we Wrocławiu (AIPN Wr)
Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, red. R. Wnuk i in., Warszawa–Lublin 2007
Frazik W., Struktura organizacyjna Urzędu Bezpieczeństwa w województwie krakowskim w latach 1945–1956 w świetle aktów normatywnych [w:] Strażnicy sowieckiego imperium. Urząd Bezpieczeństwa i Służba Bezpieczeństwa w Małopolsce 1945–1990, red. F. Musiał, M. Wenklar, Kraków 2009
Guzik J., Racławickie wezwania. Monografia okupacyjna ziemi miechowskiej 1939–1945, Kraków 1987
Iwaneczko D., Nawrocki Z., Rok pierwszy. Powstanie i działalność aparatu bezpieczeństwa publicznego na Rzeszowszczyźnie (sierpień 1944 – lipiec 1945), Rzeszów 2005
Kasprzycki M., Milicja Obywatelska w powiecie Nowy Sącz w latach 1945–1949, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2012, nr 35
Majer P., Milicja Obywatelska 1944–1957. Geneza, organizacja, działalność, miejsce w aparacie władzy, Olsztyn 2004
Majer P., Niewprowadzone w życie akty normatywne powojennego aparatu policyjnego w Polsce 1944–1948, „Przegląd Policyjny” 2007, nr 4(88)
Majer P., „Oczyszczanie” szeregów Milicji Obywatelskiej w latach 1944–1954 [w:] Między I a IV Rzeczpospolitą. Z dziejów lustracji na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. M. Korybut-Marciniak, P. Majer, Olsztyn 2009
Paryła W., Oddali życie za wolną Polskę, Warszawa 1987
Skrzypczak J., Policja w Mielcu 1919–2019, Mielec 2020
Surdej M., Trzy konspiracje. Historia Aleksandra Rusina ps. „Rusal”, Rzeszów–Warszawa 2020
Szwagrzyk K., Prawnicy czasu bezprawia. Sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944–1956, Kraków–Wrocław 2005
Tuszyński B., Bardowie sportu, Warszawa 2009
Wenklar M., Na flankach Podhala. Trudny powrót Spiszu i Orawy do Polski po II wojnie światowej, „Biuletyn IPN” 2010, nr 1–2
Wroński T., Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974
Katalog pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy organów bezpieczeństwa państwa, bip.ipn.gov.pl, dostęp 13 V 2021 r.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
