Działania Wojsk Wewnętrznych na Rzeszowszczyźnie (luty – kwiecień 1945)
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 19 (2021), strony: 15-55
Data publikacji: 2023-03-29
Abstrakt
Na przełomie listopada i grudnia 1944 r. utworzone zostały Wojska Wewnętrzne (WW), które podlegały Resortowi Bezpieczeństwa Publicznego. Formacja ta przeznaczona była głównie do walki z polskim podziemiem niepodległościowym. Pod koniec stycznia 1945 r. do Rzeszowa przybyła 4 kompania 1 Batalionu Operacyjnego WW, która została przydzielona do dyspozycji kierownika Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego por. Longina Kołarza. W marcu 1945 r. na bazie 4 kompanii powstał 2 Samodzielny Batalion Operacyjny WW. 26 marca 1945 r. Wojska Wewnętrzne zostały przeorganizowane w Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego (KBW). Działania WW/KBW prowadzone w okresie od lutego do kwietnia 1945 r. na terenie powiatu lubaczowskiego wymierzone były głównie w UPA. Wielu żołnierzy nie akceptowało władzy komunistycznej oraz roli formacji, do której zostali wcieleni. W drugiej połowie kwietnia 1945 r. doszło do masowych dezercji z jednostek KBW stacjonujących na Rzeszowszczyźnie. Koszary w Lubaczowie i Górnie opuściło łącznie 896 żołnierzy. Większość dezerterów przyłączyła się następnie do oddziałów podziemia niepodległościowego.
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych (AAN)
Archiwum IPN w Warszawie (AIPN)
Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Rzeszowie (OKŚZpNP Rz)
Oddziałowe Archiwum IPN w Rzeszowie (AIPN Rz)
Teczka Specjalna J.W. Stalina. Raporty NKWD z Polski 1944–1946, red. T. Cariewskaja i in., tłum. E. Rosowska, Warszawa 1998
Argasiński M., Konspiracja w powiecie lubaczowskim 1939–1947, Zwierzyniec–Rzeszów 2010
Filar A., Nie tylko pod znakiem walki, Warszawa 1987
Gajerski S.F., Fundamenty struktur organizacyjnych zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” i jego działalność na terenie powiatu lubaczowskiego. Stan badań i mielizny dezinformacji, „Rocznik Lubaczowski” 2000, t. 9–10
Garbacz D., Przechodniu, pochyl czoła, Stalowa Wola 2005
Гук Б., 1947. Пропам’ятна книга, Варшава 1997
Гук Б. та ін., Чужинче, іди скажи Україні. Увічнення трагедії Закерзоння в 1944–1947 роках, Перемишль 2001
Iwaneczko D., Przypadek czy przeznaczenie? Karol Kazimierz Kostecki „Kostek” (1917–1998), Rzeszów 2013
Jaworski M., Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego 1945–1965, Warszawa 1985
Jurewicz L., Niepotrzebny, Londyn 1977
Kister A.G., Pretorianie. Polski Samodzielny Batalion Specjalny i Wojska Wewnętrzne 18 X 1943 – 26 III 1945, Warszawa 2010
Konieczny Z., OUN-UPA na terenie Polski w latach 1944–1947 [w:] Stosunki polsko--ukraińskie w latach 1939–2004, red. B. Grott, Warszawa 2004
Kowalski L., Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego a Żołnierze Wyklęci. Walka z podziemiem antykomunistycznym w latach 1944–1956, Poznań 2016
Kulpa S., Wspomnienia żołnierza AK, „Rocznik Lubaczowski” 1995, t. 5
Motyka G., Na białych Polaków obława. Wojska NKWD w walce z polskim podziemiem 1944–1953, Kraków 2014
Motyka G., Tak było w Bieszczadach. Walki polsko-ukraińskie 1943–1948, Warszawa 1999
Motyka G., Ukraińska partyzantka 1942–1960. Działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii, Warszawa 2006
Nowacki W., Organizacja i działalność Wojsk Wewnętrznych (sierpień 1944 – maj 1945) [w:] Z walk przeciwko zbrojnemu podziemiu 1944–1947, red. M.Turlejska, Warszawa 1966
Polegli w walce o władzę ludową, red. R. Halaba, Warszawa 1970
Roszkowski W., Historia Polski 1914–2001, Warszawa 2002
Róg T., „…i zostanie tylko pustynia”. Osobowy wykaz ofiar konfliktu ukraińsko--polskiego 1939–1948. Gmina Cieszanów, powiat Lubaczów, Rzeszów 2011
Róg T., Rudka. Dzieje wsi i jej zagłada, Rzeszów–Cieszanów 2014
Rutkiewicz J., Kulikow W.N., Wojska NKWD 1917–1945. Historia, organizacja, umundurowanie, Warszawa 1998
Siwicki M., Dzieje konfliktów polsko-ukraińskich, t. 3, Warszawa 1994
Surdej M., Okręg Rzeszowski Narodowej Organizacji Wojskowej – Narodowego Zjednoczenia Wojskowego w latach 1944–1947, Rzeszów–Warszawa 2018
Szajowski E., Mój rok 1944/1945, „Rocznik Lubaczowski” 1998, t. 8
Szcześniak A.B., Szota W.Z., Droga do nikąd. Wojna polska z UPA, Warszawa 2013
Тут било наше село, ред. В. Козубель, Львів 1993
Wiatrowycz W., Druga wojna polsko-ukraińska 1942–1947, Warszawa 2013
Wolańczyk H., Akcja na pałac w Narolu 12 lutego 1945 r., „Przemyskie Zapiski Historyczne” 1994, nr 10
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Janusz Kowalczyk, Pacyfikacje miejscowości województwa rzeszowskiego dokonane przez komunistyczny aparat represji w pierwszej połowie 1946 roku , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 21 (2023)
Podobne artykuły
- Piotr Głowacki, Mazowiecka jednostka Bezpieczeństwa Wewnętrznego (1945–1948). Organizacja, struktura, funkcjonowanie , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(13) (2015)
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.