Język Polski
English
Pacyfikacje miejscowości województwa rzeszowskiego dokonane przez komunistyczny aparat represji w pierwszej połowie 1946 roku
Janusz Kowalczyk
https://orcid.org/0000-0003-0358-9714
Oddziałowe Archiwum IPN w Rzeszowie
BiogramJanusz Kowalczyk (ur. 1990) – historyk, pracownik Oddziałowego Archiwum IPN w Rzeszowie. Interesuje się historią wojskowości.
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 21 (2023), strony: 478-503
Data publikacji: 2024-01-10
https://doi.org/10.48261/arprl232114
PDF
Abstrakt
W pierwszych miesiącach 1946 r. na obszarze woj. rzeszowskiego, podobnie jak w całym kraju, z inicjatywy kierownictwa PPR zostały zintensyfikowane działania organów bezpieczeństwa. Jednym z powodów masowych represji była chęć likwidacji opozycji politycznej i przełamania oporu społecznego wobec władzy komunistycznej. W początkach 1946 r. połączone siły UBP, MO oraz KBW zostały wysłane do północno-wschodniej części woj. rzeszowskiego. Pacyfikacje objęły Sieniawę (11 lutego), Radymno (14 kwietnia) oraz Leżajsk (28 kwietnia). Na podstawie przygotowanych wcześniej list proskrypcyjnych aresztowano ponad 100 osób. Wśród zatrzymanych znaleźli się m.in. członkowie NZW.
Bibliografia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie (AIPN Kr).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie (AIPN Rz).
Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego (CAW WBH).
Aparat Bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 1: 1944–1956, red. K. Szwagrzyk, Warszawa 2005.
Armia Krajowa w dokumentach 1939–1945, t. 4–5, red. T. Pełczyński et al., Wrocław 1991.
Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, red. R. Wnuk, S. Poleszak, A. Jaczyńska, M. Śladecka, Warszawa–Lublin 2007.
Borowiec J., Mechanizm działania sądów doraźnych na Rzeszowszczyźnie (maj–czerwiec 1946), „Studia Rzeszowskie” 1998, t. 5.
Fornal P., Konspiracja akowska i poakowska w powiecie brzozowskim (1939–1949). Geneza, struktura, działalność i likwidacja, Rzeszów 2010.
Ginalski E., Wysokiński E., Dziewiąta drezdeńska. Z dziejów 9 Drezdeńskiej Dywizji Piechoty (1944–1947), Warszawa 1984.
Grot L., Działania Ludowego Wojska Polskiego przeciwko zbrojnemu podziemiu w latach 1944–1947, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1973, nr 3 (66).
Jarno W., Zarys historii 18. Dywizji Piechoty w latach 1945–1950,„Studia Podlaskie” 2015, t. 13.
Jaworski M., Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego 1945–1965, Warszawa 1984.
Kersten K., Narodziny systemu władzy. Polska 1943–1948, Lublin 1989.
Kowalski L., Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego a Żołnierze Wyklęci. Walka z podziemiem antykomunistycznym w latach 1944–1956, Poznań 2016.
„Ku Wolności” 1946, nr 7/8.
Nawrocki Z., Zamiast Wolności. UB na Rzeszowszczyźnie 1944–1949, Rzeszów 1998.
Olszewski E., Początki władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie 1944–1947, Lublin 1974.
Osękowski C., Referendum 30 czerwca 1946 roku w Polsce, Warszawa 2000.
Ostasz G., Schemat organizacyjny Okręgu WiN Rzeszów (1945–1947), „Zeszyty Historyczne WiN-u” 1996, nr 8.
Ostasz G., Stęga Bronisław [w:] Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939–1956, red. T. Gąsiorowski, A. Kuler, A. Zagórski, Kraków 1998.
Ostasz G., Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” Okręg Rzeszów, Rzeszów 2000.
Paczkowski A., Pół wieku dziejów Polski 1939–1989, Warszawa 2000.
Pałka J., Ludowe Wojsko Polskie w walce ze zbrojnym podziemiem niepodległościowym (lata 1946 i 1947), „Pamięć i Sprawiedliwość 2013, nr 1 (21).
Romaniak A., Publiczne egzekucje w Sanoku – maj–czerwiec 1946 r., „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2005, nr 24.
Stachula A., Szósta pomorska. Z dziejów Szóstej Pomorskiej Dywizji Piechoty 1944–1948, Warszawa 1981.
Surdej M., Okręg Rzeszowski Narodowej Organizacji Wojskowej – Narodowego Zjednoczenia Wojskowego w latach 1945–1947, Rzeszów–Warszawa 2018.
Szcześniak A.B., Szota W.Z., Droga do nikąd. Działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i jej likwidacja w Polsce, Warszawa 1973.
Szczurowski M., Dowódcy Wojska Polskiego na froncie wschodnim 1943–1945, Pruszków 1996.
Szczygieł R., Oddział Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem Jana Stefki ps. „Mściciel” w latach 1945–1946, „Folia Historica Cracoviensia” 2014, nr 20.
Szymaniak M., „Nade wszystko Ojczyzna…” Wacław Polewczyński „Połomski” (1898–1948), Bydgoszcz–Gdańsk 2015.
Twarze bezpieki w Polsce południowo-wschodniej 1944–1990. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa. Informator personalny, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiński, Rzeszów 2007.
Wieczorkiewicz P., Historia polityczna Polski 1935–1945, Warszawa 2005.
Wójcik Z.K., Zagórski A., Na katorżniczym szlaku, Warszawa 1994.
Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” w dokumentach, t. 1, red. M. Huchla et al., Wrocław 1997.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Janusz Kowalczyk, Działania Wojsk Wewnętrznych na Rzeszowszczyźnie (luty – kwiecień 1945) , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 19 (2021)
