okładka

Nr 19 (2021)

ISSN:
1733-6996

Dział: Artykuły i studia: Wojskowy aparat represji

Działania Wojsk Wewnętrznych na Rzeszowszczyźnie (luty – kwiecień 1945)

Janusz Kowalczyk

https://orcid.org/0000-0003-0358-9714

Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Rzeszowie

(ur. 1990), historyk, archiwista, pracownik Oddziałowego Archiwum IPN w Rzeszowie. Jego zainteresowania badawcze skupiają się wokół tematów poświęconych historii wojskowości

 

Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 19 (2021), strony: 15-55

Data publikacji: 2023-03-29

https://doi.org/10.48261/ARPRL211902

Abstrakt

Na przełomie listopada i grudnia 1944 r. utworzone zostały Wojska Wewnętrzne (WW), które podlegały Resortowi Bezpieczeństwa Publicznego. Formacja ta przeznaczona była głównie do walki z polskim podziemiem niepodległościowym. Pod koniec stycznia 1945 r. do Rzeszowa przybyła 4 kompania 1 Batalionu Operacyjnego WW, która została przydzielona do dyspozycji kierownika Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego por. Longina Kołarza. W marcu 1945 r. na bazie 4 kompanii powstał 2 Samodzielny Batalion Operacyjny WW. 26 marca 1945 r. Wojska Wewnętrzne zostały przeorganizowane w Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego (KBW). Działania WW/KBW prowadzone w okresie od lutego do kwietnia 1945 r. na terenie powiatu lubaczowskiego wymierzone były głównie w UPA. Wielu żołnierzy nie akceptowało władzy komunistycznej oraz roli formacji, do której zostali wcieleni. W drugiej połowie kwietnia 1945 r. doszło do masowych dezercji z jednostek KBW stacjonujących na Rzeszowszczyźnie. Koszary w Lubaczowie i Górnie opuściło łącznie 896 żołnierzy. Większość dezerterów przyłączyła się następnie do oddziałów podziemia niepodległościowego.


Archiwum Akt Nowych (AAN)

Archiwum IPN w Warszawie (AIPN)

Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Rzeszowie (OKŚZpNP Rz)

Oddziałowe Archiwum IPN w Rzeszowie (AIPN Rz)

Teczka Specjalna J.W. Stalina. Raporty NKWD z Polski 1944–1946, red. T. Cariewskaja i in., tłum. E. Rosowska, Warszawa 1998

Argasiński M., Konspiracja w powiecie lubaczowskim 1939–1947, Zwierzyniec–Rzeszów 2010

Filar A., Nie tylko pod znakiem walki, Warszawa 1987

Gajerski S.F., Fundamenty struktur organizacyjnych zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” i jego działalność na terenie powiatu lubaczowskiego. Stan badań i mielizny dezinformacji, „Rocznik Lubaczowski” 2000, t. 9–10

Garbacz D., Przechodniu, pochyl czoła, Stalowa Wola 2005

Гук Б., 1947. Пропам’ятна книга, Варшава 1997

Гук Б. та ін., Чужинче, іди скажи Україні. Увічнення трагедії Закерзоння в 1944–1947 роках, Перемишль 2001

Iwaneczko D., Przypadek czy przeznaczenie? Karol Kazimierz Kostecki „Kostek” (1917–1998), Rzeszów 2013

Jaworski M., Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego 1945–1965, Warszawa 1985

Jurewicz L., Niepotrzebny, Londyn 1977

Kister A.G., Pretorianie. Polski Samodzielny Batalion Specjalny i Wojska Wewnętrzne 18 X 1943 – 26 III 1945, Warszawa 2010

Konieczny Z., OUN-UPA na terenie Polski w latach 1944–1947 [w:] Stosunki polsko--ukraińskie w latach 1939–2004, red. B. Grott, Warszawa 2004

Kowalski L., Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego a Żołnierze Wyklęci. Walka z podziemiem antykomunistycznym w latach 1944–1956, Poznań 2016

Kulpa S., Wspomnienia żołnierza AK, „Rocznik Lubaczowski” 1995, t. 5

Motyka G., Na białych Polaków obława. Wojska NKWD w walce z polskim podziemiem 1944–1953, Kraków 2014

Motyka G., Tak było w Bieszczadach. Walki polsko-ukraińskie 1943–1948, Warszawa 1999

Motyka G., Ukraińska partyzantka 1942–1960. Działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii, Warszawa 2006

Nowacki W., Organizacja i działalność Wojsk Wewnętrznych (sierpień 1944 – maj 1945) [w:] Z walk przeciwko zbrojnemu podziemiu 1944–1947, red. M.Turlejska, Warszawa 1966

Polegli w walce o władzę ludową, red. R. Halaba, Warszawa 1970

Roszkowski W., Historia Polski 1914–2001, Warszawa 2002

Róg T., „…i zostanie tylko pustynia”. Osobowy wykaz ofiar konfliktu ukraińsko--polskiego 1939–1948. Gmina Cieszanów, powiat Lubaczów, Rzeszów 2011

Róg T., Rudka. Dzieje wsi i jej zagłada, Rzeszów–Cieszanów 2014

Rutkiewicz J., Kulikow W.N., Wojska NKWD 1917–1945. Historia, organizacja, umundurowanie, Warszawa 1998

Siwicki M., Dzieje konfliktów polsko-ukraińskich, t. 3, Warszawa 1994

Surdej M., Okręg Rzeszowski Narodowej Organizacji Wojskowej – Narodowego Zjednoczenia Wojskowego w latach 1944–1947, Rzeszów–Warszawa 2018

Szajowski E., Mój rok 1944/1945, „Rocznik Lubaczowski” 1998, t. 8

Szcześniak A.B., Szota W.Z., Droga do nikąd. Wojna polska z UPA, Warszawa 2013

Тут било наше село, ред. В. Козубель, Львів 1993

Wiatrowycz W., Druga wojna polsko-ukraińska 1942–1947, Warszawa 2013

Wolańczyk H., Akcja na pałac w Narolu 12 lutego 1945 r., „Przemyskie Zapiski Historyczne” 1994, nr 10

okładka

Nr 19 (2021)

ISSN:
1733-6996

Data publikacji:
2021-12-20

Dział: Artykuły i studia: Wojskowy aparat represji