View No. 3 (2022)

No. 3 (2022)

ISSN:
2719-4086

eISSN:
2957-1413
Section: Studies

Activity of the Volksdeutsche Władysław Seredyński and His Son Roman in the Light of the Surviving Files from a Criminal Case Tried under the August Decree. A Contribution to the History of the German Occupation of the Lubaczów Land

Polish-Jewish Studies, No. 3 (2022), pages: 133-164

Publication date: 2023-04-05

https://doi.org/10.48261/pjs220306

Abstract

This article presents the participation of the Volksdeutsche Władysław Seredyński and his son Roman in crimes committed against persons of Jewish nationality in Lubaczów (Kreis Rawa Ruska) during the German occupation and the post-war criminal case under the August Decree, which took place before the Court of Appeal in Rzeszow at an away session in Lubaczów. Both were sentenced to death by the sentence of the Court of Appeal in Rzeszow of 1 December 1949. The sentence was executed on 22 October 1950. Due to its wider context, the article also presents a brief description of Lubaczów, the situation of the local Jews during the German occupation and the liquidation of the ghetto. The crimes committed by the Seredyńskis took place in January 1943 in the Lubaczów area, mainly during the liquidation of the local ghetto. They consisted in denouncing and turning over persons of Jewish nationality to the gendarmerie or the Ukrainian police. The criminal activity of Władysław Seredyński and his son Roman was established based on the surviving files from the Decree of 31 August 1944 concerning the punishment of fascist-Hitlerite criminals guilty of murder and ill-treatment of the civilian population and prisoners of war and the punishment of traitors of the Polish Nation.


Archiwum Parafii pw. św. Stanisława w Lubaczowie, Parafia lubaczowska w wojnie 1939–1945, rkps.

United States Holocaust Memorial Museum Collection, Relacja Stanisława Młodzińskiego, 10 III 2009 r.

Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 6: Generalne Gubernatorstwo. Relacje i dokumenty, oprac. A. Bańkowska, Warszawa 2012.

Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 13: Województwo lwowskie, Warszawa 1924.

Dekret z dnia 28 czerwca 1946 r. o odpowiedzialności karnej za odstępstwo od narodowości w czasie wojny 1939–1945 (Dz.U. 1946, nr 41, poz. 237).

Kodeks Karny. Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 11 VII 1932 r., Dz. U. 1949, nr 45, poz. 334 i nr 55, poz. 437.

Dziennik Rozporządzeń dla Generalnego Gubernatorstwa, nr 98, Rozporządzenie policyjne o tworzeniu żydowskich dzielnic mieszkaniowych w Okręgu Radom, Krakau i Galizien, Kraków, 14 XI 1942 r.

Ustawa z dnia 27 kwietnia 1949 r. o zmianie przepisów postępowania karnego (Dz.U. 1949, nr 32, poz. 238).

Ustawa z dnia 20 lipca 1950 r. o zmianie przepisów postępowania karnego (Dz.U. 1950, nr 38, poz. 348).

Bańbor J., Przewodnik po niemieckich źródłach i materiałach do historii Ziemi Lubaczowskiej podczas niemieckiej okupacji w latach 1939–1944 (wybór źródeł), „Rocznik Lubaczowski” 2008, t. 13–14.

Boda-Krężel Z., Sprawa Volkslisty na Górnym Śląsku. Koncepcje likwidacji problemu i ich realizacji, Opole 1978.

Crisci C., Kruglov A., Lubaczów [w:] Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, red. G.P. Megargee, M. Dean, t. 2, cz. A, Bloomington 2012.

Domański T., Proces z dekretu sierpniowego policjantów granatowych z Wodzisławia oskarżonych o popełnienie zbrodni na Żydach, „Polish-Jewish Studies” 2020, t. 1.

Gieroń R., Postępowania karne prowadzone w latach 1947–1955 w sprawach przestępstw okupacyjnych popełnianych przez policjanta granatowego Jana Błażeja. Przyczynek do badań nad stosunkami polsko-żydowskimi, „Analecta Cracoviensia” 2017, nr 49.

Gieroń R., Półmrok. Procesy karne w sprawie przestępstw okupacyjnych popełnianych przez chłopów wobec Żydów w województwie krakowskim, Kraków 2020.

Heumann-Regev O., I rzeka nadal płynie [w:] Wojna i pamięć. Przewodnik po miejscach pamięci narodowej na terenie powiatu lubaczowskiego, t. 4, red. S.P. Makara, B. Woch, J. Mazur, Lubaczów 2009.

Iranek-Osmecki K., Kto ratuje jedno życie… Polacy i Żydzi 1939–1945, Warszawa 2009.

Izdebski Z., Niemiecka lista narodowa na Górnym Śląsku, Katowice–Wrocław 1946.

Jagodziński J., Wspomnienia z okazji jubileuszu 60-lecia kapłaństwa, Zamość 2014.

Jastrzębski W., Polityka narodowościowa w okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie (1939–1945), Bydgoszcz 1977.

Kaczmarek R., Górny Śląsk podczas II wojny światowej. Między utopią niemieckiej wspólnoty narodowej a rzeczywistością okupacji na terenach wcielonych do Trzeciej Rzeszy, Katowice 2006.

Kaczmarek R., Niemiecka polityka narodowościowa na Górnym Śląsku (1939–1945), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2004, nr 2.

Karolak A., Kwestia Niemieckiej Listy Narodowej w audycjach rozgłośni im. T. Kościuszki, „Białostockie Teki Historyczne” 2014, t. 12.

Konieczny Z., Straty biologiczne i materialne byłego powiatu lubaczowskiego w latach 1939–1944, „Materiały i Studia Muzealne” (Przemyśl) 1980, t. 3.

Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Warszawa 2003.

Kopf M., Tamten czas, cz. 6: Lubaczów. Rok 1943, „Rocznik Lubaczowski” 2008, t. 13/14.

Kubrak Z., Dzieje Lubaczowa. Lubaczów od czasów najdawniejszych do lipca 1944 r., t. 1, Rzeszów 2016.

Lavee (Łukawiecki) S., Oddział niezwyciężonych. Drużyna żydowskich partyzantów Armii Krajowej pod dowództwem Edmunda Łukawieckiego w latach 1941–1944, Rzeszów 2018.

Madajczyk C., Faszyzm i okupacje 1938–1945, t. 2, Poznań 1984.

Madajczyk C., Polityka okupanta wobec narodu polskiego w okresie II wojny światowej [w:] Problemy wojny i okupacji, red. W. Góra, J. Gołębiowski, Warszawa 1969.

Mazur G., Pokucie w latach drugiej wojny światowej. Położenie ludności, polityka okupantów, działalność podziemia, Kraków 1994.

Mazur G., Skwara J., Węgierski J., Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa. 1 IX 1939 – 5 II 1946 r., Kraków 2007.

Mroczkowski J., Obserwator, Warszawa 2013.

Musiał B., Niemiecka polityka narodowościowa w okupowanej Polsce w latach 1939–1945, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2004, nr 2.

Ogryzło R., Wybrane zagadnienia demograficzne powiatu lubaczowskiego (1938–1948), „Rocznik Lubaczowski” 1994, t. 5.

Olejnik L., Polityka narodowościowa Polski w latach 1944–1960, Łódź 2003.

Olejnik L., Zdrajcy narodu? Losy volksdeutschów w Polsce po II wojnie światowej, Warszawa 2006.

Roth M., Herrenmenschen. Die deutschen Kreishauptleute im besetzten Polen – Karrierewege, Herrschaftspraxis und Nachgeschichte, Göttingen–Wallstein 2009.

Rydzewski P., Ziemia Lubaczowska, Lublin 2015.

Skibińska A., Petelewicz J., Udział Polaków w zbrodniach na Żydach na prowincji regionu świętokrzyskiego, „Zagłada Żydów. Studia i materiały” 2005, t. 1.

Stryjkowski K., Akta niemieckiej listy narodowościowej i ich pozostałość w Archiwum Państwowym w Poznaniu, „Poznański Rocznik Archiwalno-Historyczny” 2005–2007, nr 13/14.

Sygowski P., Trzciński A., Żydzi lubaczowscy i ich cmentarz, „Rocznik Lubaczowski” 1998, t. 8.

Szajowski E., Tylko ziemia została ta sama. Lubaczów 1942–1943, „Rocznik Lubaczowski” 2000, t. 9–10.

Szajowski E., W polskiej szkole w sowieckim Lubaczowie, oprac. J. Grechuta [w:] Lwowskie pod okupacją sowiecką (1939–1941), red. T. Bereza, Rzeszów 2006.

Sziling J., Polityka narodowościowa niemieckich władz okupacyjnych na Pomorzu Gdańskim w latach 1939–1945 [w:] Problemy narodowościowe i wyznaniowe na Pomorzu Nadwiślańskim i Kujawach w XX wieku, red. R. Sudziński, Toruń 1997.

Tabaczek J., Ulica Tadeusza Rejtana, „Lubaczów 2017”.

Wierzbieniec W., Formy szukania pomocy i możliwości egzystencji przez Żydów w okresie Holocaustu na terenie obecnego powiatu lubaczowskiego – wybrane aspekty [w:] Wojna i pamięć. Przewodnik po miejscach pamięci narodowej na terenie powiatu lubaczowskiego. Materiały z sympozjum naukowego zorganizowanego w dniu 4 września 2009 r. w 70. rocznicę wybuchu II wojny światowej w Muzeum Kresów w Lubaczowie, Lubaczów 2009.

Zmiana niemieckich nazw miejscowości, „Gazeta Lwowska”, 15 III 1939.

                            View No. 3 (2022)

No. 3 (2022)

ISSN:
2719-4086
eISSN:
2957-1413

Data publikacji:
2023-04-05

Dział: Studies