Ansehen Nr. 4 (2023)

Nr. 4 (2023)

ISSN:
2719-4086

eISSN:
2957-1413
Section: Studia

“Yes, I Plead Guilty.” The Murder of Jankiel Lieberman in the Village of Rogów on 1 February 1943: A Case Study

Maciej Korkuć

https://orcid.org/0000-0002-4652-0576

Institute of National Remembrance, Branch in Cracow; Jesuit University Ignatianum, Cracow

Polish-Jewish Studies, Nr. 4 (2023), pages: 256-292

Publication date: 2024-06-20

https://doi.org/10.48261/PJS230419

Abstract

The story of the murder of Jankiel Lieberman, a Jewish resident of the village of Rogów near Miechów, who was hiding from the Germans. The crime was committed on 1 February 1943 by Aleksander Kuraj, a peasant from Rogów, who risked his life by selflessly helping Lieberman. This happened under the conditions of the psychosis of fear that gripped the inhabitants after the massacre in the neighbouring villages of Wierzbica and Wolica. There, a captured Jew led German officers to all the families who had illegally helped the Jewish population persecuted by the Germans. Once identified, the families were murdered one by one. The text shows the specificity of the German state terror in the General Government and the far-reaching effects of Germany’s criminal policy towards the Jewish and Polish populations. After the war, Aleksander Kuraj was tried for the murder of Lieberman. Holocaust survivors of Lieberman’s family reported the crime. After becoming familiar with the circumstances of the case, they wrote a letter to the court requesting his exemption from criminal responsibility.


Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej [Archives of the Institute of National Remembrance], Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce [Chief Commission for the Investigation of Hitlerite Crimes in Poland], 392/1364, Files concerning the murder of Anna Furca and Rozalia Kurpiel in Czorsztyn.

Archiwum Narodowe w Krakowie [National Archives in Cracow], Sąd Apelacyjny w Krakowie [Court of Appeals in Cracow], 1222, Aleksander Kuraj case file, Vol. 1.

Oddziałowe Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie [Branch Archives of the Institute of National Remembrance in Cracow], Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Krakowie [Voivodeship Office of the Interior in Cracow], 010/3998, Registered case for observation concerning Jan Kucharz, Vol. 1.

Polski Kodeks Karny z 11 VII 1932 r. wraz z prawem o wykroczeniach, przepisami wprowadzającemu i utrzymanymi w mocy przepisami kodeksu karnego austryjackiego, niemieckiego, rosyjskiego i skorowidzem. Komentarzem zaopatrzyli Kazimierz Sobolewski i dr Alfred Laniewski wiceprokuratorowie Sądu Apelacyjnego we Lwowie (Lvov, 1932).

Verordnungsblatt für das General Gouvernement 99 (1941).

Domański T., Korekta obrazu? Refleksje źródłoznawcze wokół książki “Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski,” red. B. Engelking, J. Grabowski, t. 1–2, Warszawa 2018 (Warsaw, 2019).

Fajkowski J., Religa J., Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945 (Warsaw, 1981).

Gieroń R., Półmrok. Procesy karne w sprawie przestępstw okupacyjnych popełnionych przez chłopów wobec Żydów w województwie krakowskim (Cracow, 2020).

Gontarczyk P., “Śmierć Jankiela Libermana, czyli o pewnej antycznej tragedii na polskiej prowincji w czasie II wojny światowej,” Sieci 46 (2018).

Grądzka-Rejak M., “Ratować nawet za cenę życia,” Dziennik Polski, 4 June 2016.

Guzik J., Racławickie wezwania. Monografia okupacyjna ziemi miechowskiej 1939–1945 (Wawrzeńczyce, 1987).

Korkuć M., “‘Tak, przyznaję się do winy.’ Zabójstwo we wsi Rogów 1 lutego 1943 r. Studium przypadku,” in Martyrologia wsi polskich w pamięci historycznej, ed. T. Sikora, E. Kołomańska, K. Jedynak, J. Staszewska, and H. Seńczyszyn (Kielce, 2021).

Korkuć M., “Niemieckie zbrodnie w Wierzbicy i Wolicy. Ekshumacja i pierwszy pogrzeb rodziny zamordowanej za pomoc Żydom w 1943 roku,” Polish-Jewish Studies 3 (2022).

Korkuć M., “German Crimes Committed in Wierzbica and Wolica. Exhumation and the First Funeral of a Family Murdered for Helping Jews in 1943,” Polish-Jewish Studies 3 (2022).

Libionka D., “Powiat miechowski,” in Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, ed. B. Engelking and J. Grabowski, vol. 1–2 (Warsaw, 2018).

Ługowski B., “Funkcjonowanie urzędów gmin wiejskich w dystrykcie lubelskim Generalnego Gubernatorstwa w latach 1939–1944,” Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 21 (2018).

Madajczyk C., Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, vol. 1 (Warsaw, 1970).

Nogieć J., “Strzały w Wierzbicy,” in W. Bartoszewski and Z. Lewinówna, “Ten jest z ojczyzny mojej.” Polacy o pomocy Żydom 1939–1945 (Warsaw, 2007).

“Relacja Tadeusza Seweryna,” in W. Bartoszewski and Z. Lewinówna, “Ten jest z ojczyzny mojej”. Polacy o pomocy Żydom 1939–1945 (Warsaw, 2007).

Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej, ed. M. Grądzka-Rejak and A. Namysło (Warsaw, 2019).

Samsonowska K., “Dramat we wsi Wierbka i jego dalszy ciąg na zamku w Pilicy,” in “Kto w takich czasach Żydów przechowuje?” Polacy niosący pomoc ludności żydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, ed. A Namysło (Warsaw, 2009).

Szpytma M., “Zbrodnie na ludności żydowskiej w Markowej w 1942 roku w kontekście postępowań karnych z lat 1949–1954,” Zeszyty Historyczne WiN-u 40 (2014).

Uruszczak W., “Perwersyjne funkcje niemieckiego ‘prawa’ w Generalnym Gubernatorstwie,” Z Dziejów prawa 12 (2019).

Książek W., “Mord mej rodziny i sąsiadów – Żydów w Wierzbicy. Starajmy się robić swoje,” https://wojciechksiazek.wordpress.com/mord-mej-rodziny-i-sasiadow-zydow-w-wierzbicy-starajmy-sie-robic-swoje/ (accessed 15 October 2020).

Słownik języka polskiego, https://sjp.pwn.pl/szukaj/terror.html (accessed 31 October 2020).

                            Ansehen Nr. 4 (2023)

Nr. 4 (2023)

ISSN:
2719-4086
eISSN:
2957-1413

Data publikacji:
2024-01-03

Dział: Studia