What is There in Those Archives... An Exploration of the Allocation of the Records and Archives of the Communist Interior Apparatus in 1989–1992 (Part I)
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, No. 18 (2020), pages: 594-627
Publication date: 2023-03-29
Abstract
The article is the first part of a study concerning the allocation of the records and archives of the communist Interior apparatus in 1989–1992. Following some introductory comments the article focuses on the events from June 1989 until April 1990. It primarily describes the decision to move the archival records from the Central Archive of the Ministry of Internal Affairs (Bureau C) to the Central Archives of Modern Records (AAN) in 1989. It also discusses the clash between two institutions at the end of 1989 and early 1990, namely between the Head Directorate of State Archives (NDAP) and the Main Commission for the Investigation of Nazi Crimes in Poland – Institute of National Remembrance (GKBZHwP – IPN) the takeover of the archival records of the Ministry of Internal Affairs held on deposit in various locations in Poland since 1966. The final part of the article describes the mutual contacts between the representatives of state and voivodeship (and Warsaw) archives of internal affairs offices concerning the takeover of any materials held by the Ministry of Internal Affairs but originating from other institutions.
Keywords
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych • MSW • Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych • NDAP • Archiwum Akt Nowych • AAN • Biuro „C” • Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce • GKBZHwP Ministry of Internal Affairs • MSW • Head Directorate of State Archives • NDAP • Central Archives of Modern Records • AAN • Bureau C • Main Commission for the Investigation of Nazi Crimes in Poland • GKBZHwP
References
Archiwum Akt Nowych (AAN)
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie (AIPN)
Archiwum Sejmu (AS)
Archiwum Zakładowe Ministerstwa Sprawiedliwości (AZ MS)
Archiwum Zakładowe Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych (AZ NDAP)
Ewidencja operacyjna i archiwum organów bezpieczeństwa PRL w latach 1944–1990. Zbiór normatywów, red. i oprac. M. Komaniecka-Łyp, Kraków 2017
Abramowicz S., Znaczenie akt sądowych z zasobu Instytutu Pamięci Narodowej – Oddziału w Łodzi dla badań naukowych i ścigania zbrodni przeciwko narodowi polskiemu [w:] Archiwa instytucji wymiaru sprawiedliwości w służbie państwa i obywateli. Materiały III Krajowego Sympozjum Archiwalnego, Łódź, 4–5 września 2001 r., red. J. Baranowski, U. Zarzycka-Sutter, Łódź 2001
Białek S., Brakowanie i niszczenie dokumentacji SB w województwie opolskim w latach 1987–1990. Ustalenia wstępne, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2009, t. 2. Długajczyk E., Sprawa karna o niszczenie akt w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych w Katowicach w latach 1989–1990 [w:] Archiwa i archiwalia górnośląskie, t. 1, red. E. Długajczyk, W. Gojniczek, B. Kalinowska-Wójcik, Katowice 2008
Fedorowicz W., Próba ogólnej charakterystyki zasobu archiwalnego byłego wydziału „C” KWMO w Białymstoku w zasobach Oddziałowego Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów w Białymstoku [w:] Pogranicze polsko-litewsko-białoruskie. Źródła historyczne, stan badań. Materiały z konferencji, red. M. Kietliński, Białystok 2003
Gontarczyk P., Aleksander Kwaśniewski w dokumentach Służby Bezpieczeństwa. Fakty i interpretacje, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2009, nr 1(7)
Jach [J.Jachowicz], Co jest w tych archiwach, „Gazeta Wyborcza”, 3 IV 1990 r.
Jelonek-Litewka K., In Memoriam. Alicja Sokołowska (1942–2015), „Krakowski Rocznik Archiwalny” 2015, t. 21
Koller S., Brakowanie i niszczenie dokumentacji operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych (1956–1990), „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2011, t. 4. Koller S., Służba Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w świetle brakowania i niszczenia akt operacyjnych w latach 1956–1989 [w:] Educare necesse est – ale jak i dlaczego. Przykłady dobrych praktyk edukacyjnych, red. nauk. V. Urbaniak, Warszawa 2017
Koller S., Znaczenie wykazu akt w procesie brakowania i niszczenia dokumentacji operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w latach 1956–1989: zarys problematyki, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2015, t. 8. Kołodziej E., Bogdan Kroll [w:] Słownik biograficzny archiwistów polskich, t. 2: 1906–2001, Warszawa 2002
Kościański R., Leśkiewicz R., Brakowanie i niszczenie dokumentów Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Poznaniu w latach 1989–1990, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2011, t. 4. Kozłowski T., Koniec imperium MSW. Transformacja organów bezpieczeństwa państwa 1989–1990, Warszawa 2019
Kruk M., Niszczenie materiałów archiwalnych w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych w Gdańsku w latach 1989–1990, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2011, t. 4. Krupska Z., Zarządzanie dokumentacją aktową w naczelnych organach bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego w latach 1944–1990 [w:] W kręgu „teczek”. Z badań nad zasobem i funkcjami archiwum Instytutu Pamięci
Narodowej, red. J. Bednarek, P. Perzyna, Łódź–Toruń 2006
Leśkiewicz R., Badanie procesów archiwotwórczych na przykładzie akt Wojskowego Sądu Rejonowego w Poznaniu (1946–1955), „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2008, t. 1. Leśkiewicz R., Organizacja i działalność Wojskowego Sądu Rejonowego w Poznaniu
(1946–1955), „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2006, nr 1(3)
Leśkiewicz R., Zarządzanie archiwami komunistycznych służb specjalnych [w:] Z uczniami, kolegami i przyjaciółmi w świecie nauki. Prace dedykowane Profesorowi Bohdanowi Ryszewskiemu w osiemdziesiątą rocznicę urodzin, Olsztyn 2014
Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec kościołów i związków wyznaniowych 1945–1989, red. A. Dziurok, Warszawa 2004
Ostrowska K., Żuławnik M., Niszczenie kartotek Biura C MSW w latach 1989–1990, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2011, t. 4
Perzyna P., Kształtowanie zasobu archiwalnego i specyfika działalności Wydziału „C” Komendy Miejskiej MO w Łodzi do 1975 r., "Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej" 2011, t. 4.
Peterman R., Proces brakowania i niszczenia akt organów bezpieczeństwa państwa w latach 1954–1990 na przykładzie województwa łódzkiego [w:] Wokółteczek bezpieki. Zagadnienia metodologiczno-źródłoznawcze, red. F. Musiał, wyd. 2, Kraków 2015
Rosowska E., Wojciechowski Marian Kazimierz [w:] Słownik biograficzny archiwistów polskich, t. 3: 1835–2015, Warszawa 2017
Szczęch R., Komendanci wojewódzcy MO/szefowie WUSW i ich zastępcy ds. Służby Bezpieczeństwa w Krakowie w latach 1957–1990 [w:] Strażnicy sowieckiego imperium. Urząd Bezpieczeństwa i Służba Bezpieczeństwa w Małopolsce, red. F. Musiał, M.Wenklar, Kraków 2009
Wspólny mianownik: pogarda. Z dr. Józefem Musiołem – wiceprzewodniczącym CK SD, wiceministrem sprawiedliwości, dyrektorem Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce – Instytutu Pamięci Narodowej – rozmawia Maciej Rosolak, „Tygodnik Demokratyczny” 1990, nr 6(1903), s. 4
Wyrozumska B., Zbigniew Perzanowski (22 X 1922 – 3 II 1999), "Studia Źródłoznawcze" 2000, t. 37
Zieliński A., Grzegorz Jakubowski (1954–2001), „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2011, nr 4
Zieliński A., Grzegorz Jakubowski (1954–2001). Dyrektor Centralnego Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, pierwszy dyrektor Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Instytutu Pamięci Narodowej. Sylwetka praktyka [w:] Wkład archiwistów warszawskich w rozwój archiwistyki polskiej. Zbiór studiów poświęconych warszawskiemu środowisku archiwalnemu, red. nauk. A. Kulecka, Warszawa 2012
Biuletyn nr 638/III Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa /nr 8/, 2 VII 1998 r., http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/D76D46A4642F0FE1C1256B73003A097F?OpenDocument, dostęp 10 X 2020 r.
Historia [Oddziału Archiwum Państwowego w Płotach], https://www.szczecin.ap.gov.pl/media/oddzialy/Historia.pdf, dostęp 9 X 2020 r.
katalog funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa, https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/27917, dostęp 26 X 2020 r.
katalog funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa, https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/158726, dostęp 26 X 2020 r.
Lisiecka K., Akta Wojskowego Sądu Rejonowego w Koszalinie – problem rozproszenia zespołu oraz brak usankcjonowanych prawem możliwości jego scalenia, https://ipn.gov.pl/pl/archiw/dzialalnosc-naukowa-i-p/publikacje-internetowe/32831,Katarzyna-Lisiecka-Akta-Wojskowego-Sadu-Rejonowego-w-Koszalinie-problem-rozprosz.html, dostęp 9 X 2020 r.
szukajwarchiwach.pl, https://szukajwarchiwach.pl/67/222/0/?q=kartoteka+XARCHro:67&wynik=23&rpp=15&page=2#tabZespol; dostęp 9 X 2020 r.
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Most read articles by the same author(s)
- Piotr Borysiuk, The Bureau “C” of the Ministry of the Interior and the Supreme Directorate of State Archives 1976-1990. Interactions and dependencies , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: No. 21 (2023)
- Piotr Borysiuk, The Issue of the Liquidation of the Office for Combating Economic Crimes of the Citizens’ Militia Headquarters in the Period 1989–1990 , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: No. 20 (2022)
- Piotr Borysiuk, 'What is in Those Cellars...' Division of the Archival and Evidential Resources of the Communist Ministry of Internal Affairs in 1989–1992. Identification of the Issue (Part II) , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: No. 19 (2021)
- Piotr Borysiuk, The Problem of the Merger of the Investigation Bureau of the Citizens’ Militia Headquarters with the Investigation Bureau of the Ministry of the Interior during the Transformation of the Ministry of Interior in 1989–1990 , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: No. 20 (2022)