Język Polski
English
Français (France)
Italiano
Deutsch
The Testimony of Elżbieta Kowner vel Wanda Bieńkowska on the Activities of Emilia Dyna and Elżbieta Gajewska – a Source for the History of Poles Who Were Saving Jews
Polish-Jewish Studies, No. 3 (2022), pages: 378-399
Publication date: 2023-04-05
https://doi.org/10.48261/pjs220313
PDF (Język Polski)
Abstract
The study, which was based on the testimony given on 26 September 1945 in Katowice by Elżbieta Kowner, contains the published document and a commentary to it. The testimony was submitted to the Public Security Municipal Office in Katowice, ultimately to the Prosecutor’s Office of the Regional Court in Warsaw, which in 1945, based on the decree of 31 August 1944, was conducting an investigation against Emilia Dyna, accused by the communist authorities of collaborating with the Germans. The investigation ended with the case being dismissed. Elżbieta Kowner’s testimony brings the world of a person in hiding, in this case an assimilated Jewish woman, to the world. She describes in detail the conditions in which she lived: from the moment Emilia Dyna led her out of the Warsaw Ghetto, through wandering around towns in the Krakow district (Krakow and its surroundings), to hiding in places inhabited by various people. Elżbieta Kowner devotes a lot of space to discussing interpersonal relations in the home of Emilia Dyna and Elżbieta Gajewska – Kripo officials, working and living together in Mińsk Mazowiecki. She was an important inhabitant in their house, and in addition she was privy to many current occupation matters. She could observe their involvement in the activities of the underground and, thanks to meetings between both women and Marian Gołajewski, an escapee from Auschwitz, as well as through conversations about their participation in relief work, she could see their efforts aimed at helping other Jews.
References
Biernacki S., Okupant a polski ruch oporu. Władze hitlerowskie w walce z ruchem oporu w dystrykcie warszawskim 1939–1944, Warszawa 1989.
Bujan L., Zaopatrywanie w broń Gwardii Ludowej [w:] Z lat wojny, okupacji i odbudowy, red. M. Anusiewicz, L. Grot, t. 6, Warszawa 1973.
Dąbrowski S., W trójkącie Mińsk–Siedlce–Dęblin [w:] Czas wielkiej próby. Wspomnienia bojowników o Ojczyznę Ludową 1939–1945, red. M. Borkiewicz, Warszawa 1969.
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego (Dz.U. 1944, nr 4, poz. 16).
Dymek B., Gwardia Ludowa i Armia Ludowa Okręgu Warszawa Prawa-Podmiejska [w:] Warszawa Prawa-Podmiejska 1942–1944. Z walk PPR, GL-AL, red. B. Dymek, Warszawa 1973.
Fularski M., Przysposobienie wojskowe w Polsce, Warszawa 1929.
Kazimierski J., PPR, GL-AL w dzielnicy Mińsk Mazowiecki (1942–1944) [w:] Warszawa Prawa-Podmiejska 1942–1944. Z walk PPR, GL-AL, red. B. Dymek, Warszawa 1973.
Komar M., Władysław Bartoszewski. Środowisko naturalne. Korzenie, Warszawa 2010.
Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holocaustu. Polska, red. A. Kopciowski, S. Krakowski, D. Libionka, t. 1, Kraków 2009.
Kuligowski J., Życie polityczne, społeczno-gospodarcze i kulturalne powiatu mińskomazowieckiego w latach 1918–1939, Mińsk Mazowiecki 2013.
Kuźniarski W., Stelmaszczyk A., Laskowski S., Dzielnica Mińsk Mazowiecki w walce [w:] Warszawa Prawa-Podmiejska 1942–1944. Z walk PPR, GL-AL, red. B. Dymek, Warszawa 1973.
Lissowski M., Zenon Juliusz Lissowski we wspomnieniach syna – Mirosława Lissowskiego, „Rocznik Mińskomazowiecki” 2014, t. 22.
Młynarczyk J.A., Piątkowski S., Cena poświęcenia. Zbrodnie na Polakach za pomoc udzielaną Żydom w rejonie Ciepielowa, Kraków 2007.
Mówiński F., Szumcie wierzby, Warszawa 1972.
Musiał B., Kto dopomoże Żydowi…, Poznań 2019.
Orliński J., Budowa dróg w powiecie mińskim w latach trzydziestych, „Rocznik Mińskomazowiecki” 2005, z. 13.
Permanent International Association of Road Congress. Sixth International Road Congress. Washington, D.C, 1930, Washington 1931.
Polacy–Żydzi 1939–1945, oprac. S. Wroński, M. Zwolakowa, Warszawa 1971.
Rada Pomocy Żydom w Polsce („Żegota”). Wspomnienia centralnych i terenowych RPŻ, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1968, nr 65–66.
Sitkiewicz D., Dyna Emilia [w:] Słownik biograficzny Południowego Podlasia i Wschodniego Mazowsza, red. E. Piłatowicz, K. Maksymiuk, H. Świeszczakowska, t. 5, Siedlce 2020.
Sitkiewicz D., Wobec dwóch wrogów. Raporty kontrwywiadowcze obwodu „Jamnik” – „Kamień” Armii Krajowej kwiecień–lipiec 1944 r., „Rocznik Mińskomazowiecki” 2014, t. 22.
Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata w powiecie mińskim, „Mińskie Zeszyty Muzealne” 2013, z. 2.
Uchwała Krajowej Rady Narodowej z dnia 11 lipca 1946 r. (Monitor Polski 1947, nr 34, poz. 286).
Ważniewski W., Na przedpolach stolicy 1939–1945, Warszawa 1974.
License
Copyright (c) 2023 Polish-Jewish Studies
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl
Most read articles by the same author(s)
- Damian Sitkiewicz , Jews in the Mińsk Mazowiecki Poviat During the German Occupation, 1939–44*. The State of Research, Research Postulates, Source Base , Polish-Jewish Studies: No. 2 (2021)
