Język Polski
English
Français (France)
Italiano
Deutsch
Żydzi w powiecie mińskim w okresie okupacji niemieckiej 1939–1944. Stan badań, postulaty badawcze, źródła
Damian Sitkiewicz
https://orcid.org/0000-0002-0542-5986
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Polish-Jewish Studies, Nr 2 (2021), strony: 174-201
Data publikacji: 2023-03-28
https://doi.org/10.48261/pjs210207
PDF PL
Abstrakt
W artykule omówiono stan badań, postulaty badawcze oraz źródła, które mogą zostać wykorzystane w badaniach nad problematyką żydowską w powiecie mińskim (dystrykt warszawski) w okresie okupacji niemieckiej, mającej miejsce na tym terenie w latach 1939–1944. Autor nadał artykułowi charakter przeglądowy. Przywołano w nim wyniki badań prowadzonych dla tego terenu, powołując się na literaturę naukową, która ukazała się drukiem do czasu oddania niniejszego artykułu do dalszych prac redakcyjnych. Poddając krytycznej analizie znane pozycje naukowe, autor przeszedł do niewyartykułowanych, jak dotąd, zagadnień w odniesieniu do badania stosunków polsko-żydowskich na omawianym obszarze, tj. w powiecie mińskim. W ostatniej części tekstu omówiono kwestię bazy źródłowej. Autor skupił się na przedstawieniu dostępnych źródeł – zarówno drukowanych, jak i archiwalnych, z uwzględnieniem archiwów centralnych(np. Archiwum Akt Nowych, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej), lokalnych (np. Archiwum Państwowego w Warszawie i oddziału tegoż w Otwocku), a także zagranicznych (Jad Waszem i Oddziału Bundesarchiv w Ludwigsburgu).
Słowa kluczowe
Stan badań • Żydzi • powiat miński • postulaty badawcze • okupacja niemiecka State of research • Jews • Mińsk poviat • research postulates • German occupation
Bibliografia
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 1–35, Warszawa 1997–2018.
Borkowska E.M., Obozy pracy przymusowej dla Żydów w powiecie mińskim w latach 1939–1943, „Rocznik Mińskomazowiecki” 2015, nr 23.
Borkowska E.M., Przymusowa praca Żydów powiatu mińskiego – placówki i kolumny robocze przed akcją Reinhard (1939–1942), „Rocznik Mińskomazowiecki” 2016, nr 24.
Engelking B., Życie codzienne Żydów w miasteczkach dystryktu warszawskiego [w:] Prowincja noc. Życie i zagłada Żydów w dystrykcie warszawskim, red. B. Engelking, J. Leociak, D. Libionka, Warszawa 2007, s. 125–182.
Gładyś B., Mińsk Mazowiecki. Z dziejów społeczności żydowskiej, [Warszawa 2007].
Gontarek A., Emilia Maria Dyna – zapomniana Sprawiedliwa wśród Narodów Świata i jej działalność w Mińsku, „Rocznik Mińskomazowiecki” 2016, nr 24.
Gontarek A., Judenrein. Bez Żydów. Żydzi mińscy w czasie wojny i po jej zakończeniu, Mińsk Mazowiecki 2012.
Gontarek A., Obóz pracy „Kopernik”, „Biuletyn Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie” 2012, nr 3.
Gontarek A., Sitkiewicz D., Tajemnice Juliana Grobelnego. Z „Żegoty” do komuny, „Historia. Do Rzeczy” 2013, nr 6.
Grabowska U., Mariawici i Żydzi – rzecz o pomocy, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2008, t. 4.
Grabowska U., Żydzi w Jędrzejowie, „Rocznik Mińskomazowiecki” 2004, nr 12.
Grabowski J., Żydzi przed obliczem niemieckich i polskich sądów w dystrykcie warszawskim Generalnego Gubernatorstwa 1939–1942 [w:] Prowincja noc. Życie i zagłada Żydów w dystrykcie warszawskim, red. B. Engelking, J. Leociak, D. Libionka, Warszawa 2007.
Guz L., Targowa 64. Dziennik 27 I 1942 – 11 IX 1944, Warszawa 1990.
Kirszenbaum C., Moje notatki z piekła. Bestialskie wymordowanie Żydów w Mińsku Mazowieckim…, Mińsk Mazowiecki 2016.
Kłos L.M., Apolonia Chmielewska – sprawiedliwa mińszczanka, „Mińskie Zeszyty Muzealne” 2013, nr 2.
Kłos L.M., Listy do Ireny, Mińsk Mazowiecki 2017.
Kopówka E., Rytel-Andrianik P., Dam im imię na wieki (Księga Izajasza 56,5). Polacy z okolic Treblinki ratujący Żydów, Oksford–Treblinka 2011.
Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holocaustu. Polska, t. 1–2, red. D. Libionka et al., Kraków 2009.
Leociak J., Wizerunek Polaków w zapisach Żydów z dystryktu warszawskiego [w:] Prowincja noc. Życie i zagłada Żydów w dystrykcie warszawskim, red. B. Engelking, J. Leociak, D. Libionka, Warszawa 2007, s. 373–441.
Młynarczyk J.A., „Akcja Reinhardt” w gettach prowincjonalnych dystryktu warszawskiego 1942–1943 [w:] Prowincja noc. Życie i zagłada Żydów w dystrykcie warszawskim, red. B. Engelking, J. Leociak, D. Libionka, Warszawa 2007, s. 64–66.
Mówiński F., Szumcie wierzby, Warszawa 1972.
Noiński E., Likwidacja getta żydowskiego w Mińsku Mazowieckim na podstawie relacji i wspomnień naocznych świadków, „Rocznik Mińskomazowiecki” 2006, nr 14.
Noiński E., Ludność żydowska Kałuszyna od XVII do XX wieku, „Rocznik Kałuszyński” 2005, nr 5.
Pawlak F., Dwie relacje o niemieckim mordzie na Żydach we wsi Chochół w gminie Mińsk w 1943 roku, „Rocznik Mińskomazowiecki” 2017, nr 25.
Rochman L., The Pit and the Trap. A Chronicle of Survival, New York 1983 (Holocaust Library).
Roguski T., Julian Grobelny „Trojan” – cegłowianin, który kierował „Żegotą”, „Mińskie Zeszyty Muzealne” 2012, nr 1.
Roguski T., Pierwszy w „Żegocie”. Julian Grobelny „Trojan” (1893–1944), Mińsk Mazowiecki 2013.
Sejfer Kaluszin: gehajlikt der chorew geworener kehile, red. A. Szamri, S. Soroka, Tel Awiw 1961.
Sejfer Minsk-Mazowiecki: izker buch noch der chorew-geworener kehile Minsk-Mazowiecki, red. E. Szedlecki, Jerozolima 1977.
Sitkiewicz D., Działalność Juliana Grobelnego w latach 1939–1944 (poza „Żegotą”), „Rocznik Mińskomazowiecki” 2013, nr 21.
Sitkiewicz D., Mechanizmy instalowania władzy i administracji komunistycznej na przykładzie działalności Juliana Grobelnego jako starosty mińskiego (10 października – 5 grudnia 1944 r.), „Historia i Świat” 2013, nr 2.
Sny chociaż mamy wspaniałe. Okupacyjne dzienniki Żydów z okolic Mińska Mazowieckiego, wstęp i red. B. Engelking, Warszawa 2016.
Sprawiedliwi wśród Narodów Świata w powiecie mińskim, „Muzeum Ziemi Mińskiej” 2013, nr 2.
Inne teksty tego samego autora
- Damian Sitkiewicz, Zeznanie Elżbiety Kowner vel Wandy Bieńkowskiej w sprawie działalności Emilii Dyny i Elżbiety Gajewskiej – źródło do dziejów Polaków ratujących Żydów , Polish-Jewish Studies: Nr 3 (2022)
