Język Polski
English
Założenia prawne oraz wytyczne do przeglądu kadrowego i oceny kadr w centralnej administracji państwowej PRL w 1982 r.
Paweł Skubisz
https://orcid.org/0000-0002-8505-6219
Instytut Pamięci Narodowej
BiogramPaweł Skubisz (ur. 1977) – doktor nauk humanistycznych, historyk, absolwent Uniwersytetu Szczecińskiego, pracownik Biura Badań Historycznych IPN w Warszawie, członek redakcji „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989”. Zainteresowania badawcze koncentruje wokół dziejów najnowszych Polski, szczególnie historii wojskowości II Rzeczypospolitej, komunistycznego aparatu represji w PRL, wywiadu, kontrwywiadu i formacji ochrony granic.
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 23 (2025), strony: 585-633
Data publikacji: 2025-12-23
https://doi.org/10.48261/ARPRL252321
PDF
Abstrakt
W artykule zamieszczono edycję źródłową dokumentów dotyczących przeglądu i oceny kadr centralnej administracji PRL w okresie stanu wojennego w latach 1982–1983. Przedstawiono założenia prawne i wytyczne do przeprowadzenia weryfikacji kadr, stanowiącej element systemowych represji ze strony władz partyjnych, aparatu bezpieczeństwa oraz LWP w odniesieniu do urzędników państwowych wspierających opozycję demokratyczną. Najważniejszym dokumentem niniejszej edycji jest niepublikowane dotychczas Zarządzenie nr 5 Prezesa Rady Ministrów z dnia 12 lutego 1982 r. w sprawie przeprowadzenia przeglądu i oceny kadr w urzędach naczelnych i centralnych organów administracji państwowej wraz z załącznikami. Edycję dokumentów poprzedza wprowadzenie historyczne, w którym omówiono genezę problemu oraz skutki przeglądu kadrowego.
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych (AAN).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN).
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych (AMSZ).
Archiwum Rady Ministrów (ARM).
PZPR a Solidarność 1980–1981. Tajne dokumenty Biura Politycznego, wstęp T. Kozłowski, Warszawa 2013.
Stan wojenny w dokumentach władz PRL (1980–1983), wybór, wstęp i oprac. B. Kopka, G. Majchrzak, Warszawa 2001.
Kosobudzki T. [Z. Kacpura], MSZ od środka, Warszawa 1990.
Brzeziński P., Zapomniani dygnitarze. Pierwsi sekretarze Komitetu Wojewódzkiego PPR/PZPR w Gdańsku w latach 1945–1990. Szkice biograficzne, Gdańsk 2013.
Cenckiewicz S., Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943–1991 (wprowadzenie do syntezy), Poznań 2011.
Gasztold P., Towarzysze z betonu. Dogmatyzm w PZPR 1980–1990, Warszawa 2019.
Janowski W., Kochański A., Informator o strukturze i obsadzie personalnej centralnego aparatu PZPR 1948–1990, red. K. Persak, Warszawa 2000.
Korejwo M., Oddziaływanie PZPR na aparat administracji państwowej [w:] Partia komunistyczna w Polsce. Struktury, ludzie, dokumenty, red. D. Magier, Lublin – Radzyń Podlaski 2012.
Kozłowski T., Polityczne sterowanie systemem wymiaru sprawiedliwości PRL po 1956 r. Casus funkcjonowania „zespołów” do spraw procesów politycznych w latach 1964–1982, „Dzieje Najnowsze” 2015, z. 4.
Królikowski J., Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, t. 2, Toruń 2010.
Ligarski S., Majchrzak G., Czystki w środowisku dziennikarskim, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2011, nr 11–12 (132–133).
Ligarski S., Majchrzak G., „Trzeba oczyścić środowisko dziennikarskie z niezdrowych elementów”. Weryfikacja dziennikarzy w okresie stanu wojennego [w:] S. Ligarski, G. Majchrzak, Wojna o eter. Media elektroniczne od „solidarnościowego karnawału” do początków rządów „solidarnościowych”, Warszawa 2016.
Majchrzak G., Działania Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w okresie stanu wojennego [w:] Wokół „mniejszego zła”. Stan wojenny w Polsce. Materiały pokonferencyjne, red. P. Piotrowski, Wrocław 2010.
Majchrzak G., Represje lat osiemdziesiątych – ze szczególnym uwzględnieniem stanu wojennego [w:] Dekada Jaruzelskiego. Z historii politycznej PRL 1980–1989/90, red. R. Spałek, Warszawa 2024. Majchrzak G., Weryfikacja dziennikarzy w okresie stanu wojennego [w:] Dziennikarze władzy, władza dziennikarzom, red. T. Wolsza, S. Ligarski, Warszawa 2010.
Majchrzak G., Wierność albo weryfikacja, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 12 (83).
Mołdawa T., Ludzie władzy 1944–1991, Warszawa 1991.
Paczkowski A., Dyplomacja czasów kryzysu (1980–1989) [w:] Historia dyplomacji polskiej, t. 6: 1944/1945–1989, red. W. Materski, W. Michowicz, Warszawa 2010.
Paczkowski A., Wojna polsko-jaruzelska. Stan wojenny w Polsce 13 XII 1981 – 22 VII 1983, Warszawa 2006.
Pleskot P., Rurarz, Spasowski – żywoty równoległe. Wokół ucieczek ambasadorów PRL w grudniu 1981 r., t. 2: 1981–2007, Warszawa 2023.
Polskie Radio i Telewizja w stanie wojennym, wstęp i oprac. S. Ligarski, G. Majchrzak, Warszawa 2011.
Wicenty D., Weryfikacja gdańskich dziennikarzy w stanie wojennym, Gdańsk 2015.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Paweł Skubisz, „Trzeba ich wykończyć!”. Sprawa zabójstwa Niemców w areszcie świnoujskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego oraz Milicji Obywatelskiej zimą 1945/1946 , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(13) (2015)
- Paweł Skubisz, Jerzy Ryszard Prochwicz, Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Wybrane problemy, Piotrków Trybunalski 2011 , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(11) (2013)
- Paweł Skubisz, Casus Barana – rzecz o defraudacji funduszu operacyjnego SB , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(5) (2007)
- Paweł Skubisz, Służba Bezpieczeństwa wobec osób zbiegłych z kraju. Stenogram wykładu wygłoszonego przez Zenona Polaka w marcu 1958 r. , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(8-9) (2011)
- Paweł Skubisz, „Grupa Witolda Mętlewicza”. Refleksje wokół książki Moniki Luft o nielegalnym obrocie złotem, dewizami i przemycie dzieł sztuki w realiach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 23 (2025)
