Język Polski
English
„Rene”, „Renet”, „Tener”, „Broch”, „Must”… O udziale Andrzeja Olechowskiego w grach operacyjnych Służby Bezpieczeństwa
Rafał Olbert
https://orcid.org/0009-0001-4875-4982
Instytut Pamięci Narodowej
BiogramRafał Olbert (ur. 1983) – archiwista, pracownik Oddziałowego Archiwum IPN we Wrocławiu. Autor artykułów Historia Andrzeja Markiewicza, najlepiej wynagradzanego agenta Biura Studiów SB, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2023, nr 21; Przypadek Mariusza Dastycha. Od współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa do skazania za szpiegostwo na rzecz CIA i wywiadu japońskiego, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2023, nr 16; Działalność TW ps. „Konarski” a rozpracowywanie pracowników Ambasady RFN w Warszawie przez Departament II MSW, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2024, nr 22; a także przygotowywanej do druku przez Wydawnictwo IPN monografii Szpiegostwo seksualne w PRL. Wykorzystywanie materiałów kompromitujących do prób werbunku zagranicznych dyplomatów przez SB.
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 23 (2025), strony: 421-450
Data publikacji: 2025-12-23
https://doi.org/10.48261/ARPRL252315
PDF
Abstrakt
Andrzej Olechowski podczas swojej długoletniej współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa nie ograniczał się, wbrew własnym zapewnieniom, do przekazywania informacji na tematy gospodarcze. Zarówno wywiad, jak i kontrwywiad PRL wykorzystały zainteresowanie ekonomistą, jakie przejawiały wobec niego brytyjskie służby specjalne, gdy pracował w agendzie ONZ w Genewie, do prowadzenia gry operacyjnej. Olechowski podczas odbywanych w ciągu kilkunastu lat spotkań z wysłannikami brytyjskiego wywiadu na terenie Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych dostarczał wyselekcjonowane przez SB wiadomości dotyczące sytuacji gospodarczej i politycznej w Polsce, przekazywał również odpowiednio dobrane dane dezinformacyjne. Próbę zwerbowania ekonomisty podjęły ponadto służby amerykańskie. Po zmianie ustrojowej Olechowski z powodzeniem prowadził karierę polityczną, nie wspominając o swoich relacjach z tajnymi służbami państw zachodnich.
Słowa kluczowe
Andrzej Olechowski • Służba Bezpieczeństwa • wywiad • kontrwywiad • gry operacyjne Andrzej Olechowski • Security Service (SB) • intelligence • counterintelligence • operational games
Bibliografia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN).
Marzec 1968 w dokumentach MSW, t. 2: Kronika wydarzeń, cz. 2, red. F. Dąbrowski, P. Gontarczyk, P. Tomasik, Warszawa 2018.
Bosak H., Rezydent z Genewy. Z tajemnic polskiego wywiadu 1972–1974, Warszawa 2002.
Kuczyński W., Solidarność u władzy. Dziennik 1989–1993, Gdańsk 2010.
Piskorski P., Między nami liberałami. Rozmawiał Michał Majewski, Warszawa 2014.
Prosto w oczy. Z Janem Olszewskim rozmawia Ewa Polak-Pałkiewicz, Warszawa 1997.
Bagieński W., Jak werbowała MI-5? Przyczynek do działań brytyjskich służb specjalnych neutralizujących aktywność wywiadu PRL, „Glaukopis” 2021, nr 39.
Bagieński W., Kategorie spraw i dokumentacji operacyjnej wywiadu MSW (1956–1990), „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2019, nr 17.
Bagieński W., Wydział XI Departamentu I MSW i kierunki działania wywiadu w walce z opozycją w latach 80. [w:] W. Bagieński, S. Cenckiewicz, P. Woyciechowski, Konfidenci, Warszawa 2015.
Bułhak W., Wywiad PRL a Watykan 1962–1978, Warszawa 2019.
Cenckiewicz S., Czempiński – życie nieznanego tenora [w:] S. Cenckiewicz, Transformacja, Dziekanów Leśny 2022.
Dudek A., Od Mazowieckiego do Suchockiej. Pierwsze rządy wolnej Polski, Kraków 2019.
Gontarczyk P., Baletki i „miniówka” Wojciecha Manna, „Do Rzeczy” 2023, nr 49.
Grzelak P., Wojna o lustrację, Warszawa 2005.
Kania D., Targalski J., Marosz M., Resortowe dzieci. Politycy, Warszawa 2016.
Karbowiak G., Formy dokumentowania oraz archiwizacji „zabezpieczeń operacyjnych” („osób zabezpieczonych”) Służby Bezpieczeństwa – zarys problemu [w:] Osobowe środki pracy operacyjnej – zagadnienia źródłoznawcze, red. F. Musiał, Kraków 2013.
Kłus A., Premier Jan Olszewski. Bohater naszych czasów, Warszawa 2019.
Kosobudzki T., MSZ od A do Z. Ludzie i sprawy Ministerstwa Spraw Zagranicznych w latach 1990–1995, Warszawa 1997.
Kosobudzki T., MSZ od przodu. O dymisji Olechowskiego, Warszawa 1995.
Kozłowski T., Czy istniała alternatywa dla planu Balcerowicza? Kształtowanie polityki ekonomicznej obozu solidarnościowego w 1989 roku [w:] Transformacja ustrojowa w Polsce. Nowe perspektywy, red. M. Przeperski, D. Wicenty, Gdańsk–Warszawa 2022.
Larecki J.H., Wielki leksykon tajnych służb świata. Organizacje wywiadu, kontrwywiadu i policji politycznych, terminologia profesjonalna i żargon operacyjny, Warszawa 2017.
Musiał F., Podręcznik bezpieki. Teoria pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w świetle wydawnictw resortowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL (1970–1989), Kraków 2015.
Nyzio A., Rządzić znaczy służyć? Historia Unii Demokratycznej (1991–1994), Kraków 2014.
Olechowski A., „Wygrać przyszłość”, Warszawa 2000.
Zyzak P., Efekt domina. Czy Ameryka obaliła komunizm w Polsce?, t. 2, Warszawa 2016.
https://adst.org/OH%20TOCs/Bazala.Razvigor.pdf, dostęp 3 X 2025 r.
https://www.moneyandking.com/obits/jon-d-berlin, dostęp 3 X 2025 r.
John Gifford: Architectural historian noted for the “Buildings of ’Scotland’” series, https://www.independent.co.uk/news/obituaries/john-gifford-architectural-historian-noted-for-the-buildings-of-scotland-series-8798807.html, dostęp 3 X 2025 r.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Rafał Olbert, Działalność TW ps. „Konarski” a rozpracowywanie pracowników Ambasady RFN w Warszawie przez Departament II MSW , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 22 (2024)
- Rafał Olbert, Historia Andrzeja Markiewicza, najlepiej wynagradzanego agenta Biura Studiów SB , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 21 (2023)
