Język Polski
English
Masters of Life and Death from Kleczkowska Street. The Wardens of Prison No. 1 in Wrocław in 1945–1956. Biographies and a Prosopographic Sketch
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, No. 22 (2024), pages: 640-671
Publication date: 2025-02-04
https://doi.org/10.48261/arprl242222
PDF (Język Polski)
Abstract
The article presents the profiles of the Ministry of Public Security (Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, MBP) officers, wardens managing Prison no. 1 in Wrocław at Kleczkowska Street. The first part of the article outlines a prosopographic sketch of this group, analysing the education of the wardens, their social, national and territorial origins, age at the time of taking up the position, previous professional experiences, connections with the communist movement, assessment of the work performed and their further careers. A description of all these categories results in a fairly complete picture of the group managing the largest prison in Lower Silesia. The second part presents their detailed biographies including, whenever it was possible, their dates of death. The article concludes with a table summarising the collected material.
Keywords
więziennictwo • zakład penitencjarny • naczelnicy • stalinizm • UB • Wrocław • ul. Kleczkowska prisons • penitentiary • warden • Stalinism • Security Department • UB • Wrocław • Kleczkowska Street
References
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Kielcach (AIPN Ki).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach (AIPN Ka).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie (AIPN Kr).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu (AIPN Po).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie (AIPN Rz).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział we Wrocławiu (AIPN Wr).
Protokoły z odpraw, zjazdów i narad kierownictwa Departamentu Więziennictwa Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego z naczelnikami więzień i obozów pracy (1944–1954), oprac., wybór i przygotowanie do druku M. Jabłonowski, W. Janowski, Warszawa 2006.
Balbus T., Łagojda K., Niezłomni z Osobowic. Ludzie podziemia niepodległościowego pochowani w kwaterach 81A i 120 cmentarza Osobowickiego we Wrocławiu w latach 1948–1956. Przewodnik biograficzny, t. 1, Wrocław–Warszawa 2024.
Balbus T., Organizacja struktur organów bezpieczeństwa na Dolnym Śląsku [w:] Urząd Bezpieczeństwa na Dolnym Śląsku 1945–1956. Z badań nad organizacją i działalnością aparatu bezpieczeństwa. Studia i materiały IPN, red. R. Klementowski, K. Szwagrzyk, Wrocław 2012.
Bedyński K., Historia więziennictwa Polski Ludowej 1944–1956, Warszawa 1988.
Bedyński K., Naczelnicy więzień w Rawiczu i Wronkach 1945–1956, „Archiwum Kryminologii” 2009, t. 31.
Białek S., Carcer inferior. Zakłady karne Strzelec Opolskich w systemie represji stalinowskich (1945– 1954), Wrocław 2016.
Białek S., Dymitr Ostaszewski. Naczelnik Centralnego Więzienia Karnego w Strzelcach Opolskich w latach 1950–1951 [w:] W służbie dla prawdy. Prace historyczne dedykowane Zbigniewowi Nawrockiemu (1959–2017), red. T. Balbus, J. Bednarek, Warszawa 2019.
Czołgoszewski J., Więziennictwo okresu stalinowskiego na Warmii i Mazurach w latach 1945–1956, Olsztyn 2002.
Hytrek-Hryciuk J., Między prywatnym a publicznym. Życie codzienne we Wrocławiu w latach 1938–1944, Wrocław 2019.
Kopka B., Gułag nad Wisłą. Komunistyczne obozy pracy w Polsce 1944–1956, Kraków 2019.
Korkuć M., „Kujbyszewiacy” – awangarda UB, „Arcana” 2002, nr 46/47.
Leopold C., Lechicki K., Więźniowie polityczni w Polsce 1945–1956, Gdańsk 1981.
Łagojda K., Więzienie karno-śledcze w Kłodzku w latach 1945–1953 (1956). Zarys problematyki, „Polska 1944/1945–1989. Studia i materiały” 2018, t. 16.
Malinowska A., Komendant. Życie Salomona Morela, Warszawa 2020.
Migdał J., Polski system penitencjarny lat 1944–1956, Gdańsk 2007.
Nawrocki Z., Struktury aparatu bezpieczeństwa [w:] Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 1: 1944–1956, red. K. Szwagrzyk, Warszawa 2005.
Obozy i więzienia sowieckie na ziemiach polskich (1944–1945). Leksykon, wstęp, oprac. i red. D. Iwaneczko, Rzeszów–Warszawa 2022.
Pietrzyk M., Więzienie w Inowrocławiu w latach 1945–1956, Bydgoszcz–Gdańsk 2014.
Szumiło M., „Żydokomuna” w aparacie władzy „Polski Ludowej”. Mit czy rzeczywistość?, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2018, nr 2.
Szwagrzyk K., Kadry Straży (Służby) Więziennej na Dolnym Śląsku 1945–1956 [w:] W służbie dla prawdy. Prace historyczne dedykowane Zbigniewowi Nawrockiemu (1959–2017), red. T. Balbus, J. Bednarek, Warszawa 2019.
Szwagrzyk K., Naczelnicy więzienia przy ul. Kleczkowskiej we Wrocławiu 1945–1955, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2002, nr 6.
Szwagrzyk K., Więzienia i obozy na Dolnym Śląsku (1945–1956). Przewodnik, Wrocław 2013.
Trębacz W., Studium osobowe szefów powiatowych urzędów bezpieczeństwa publicznego na Dolnym Śląsku w 1945 r. Szkic prozopograficzny [w:] W stronę antropologii „bezpieki”. Nieklasyczna refleksja nad aparatem bezpieczeństwa w Polsce Ludowej, red. J. Syrnyk et al., Wrocław 2014.
Twarze dolnośląskiej bezpieki. Obsada kierowniczych stanowisk Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa na Dolnym Śląsku 1945–1990. Informator personalny, red. i oprac. P. Piotrowski, K. Szwagrzyk, W. Trębacz, Wrocław 2010.
Utrat-Milecki J., Więziennictwo w Polsce w latach 1944–1956, Warszawa 1996.
Więźniowie Wronek w okresie stalinowskim, cz. 1: Lata 1945–1948, oprac. G. Barczykowski, Ł. Przybyłka, Poznań 2016.
Wolsza T., W cieniu Wronek, Jaworzna i Piechcina… 1945–1956. Życie codzienne w polskich więzieniach, obozach i ośrodkach pracy więźniów, Warszawa 2003.
Wolsza T., Więzienia stalinowskie w Polsce. System, codzienność, represje, Warszawa 2013.
Zwolski M., Więzienie w Białymstoku w latach 1944–1956, Białystok 2011.
Żelazko J., „Ludowa” sprawiedliwość. Skazani przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Łodzi (1946–1955), Łódź 2007.
License
Copyright (c) 2024 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Most read articles by the same author(s)
- Krzysztof Łagojda, Priest Colonel Antoni Łopaciński – a local anti-communist in the service of the secret police , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: No. 21 (2023)
- Krzysztof Łagojda, The nickname "Henia". From independence activities to the role of informer of the Security Office. Case study , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: No. 1(16) (2018)
