Język Polski
English
Działania komunistycznego aparatu represji wobec Józefa Wiącka ps. „Sowa”, „Kleszcz”
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 22 (2024), strony: 404-429
Data publikacji: 2025-02-04
https://doi.org/10.48261/arprl242213
PDF
Abstrakt
Grupa partyzancka„Jędrusie” pozostaje jedną z najbardziej rozpoznawalnych grup Polskiego Państwa Podziemnego z okresu okupacji niemieckiej. Jej dowódcą był m.in. Józef Wiącek pseudonimy „Kleszcz”, „Sowa”. W okresie stalinowskim komuniści dążyli do eliminacji kadry dowódczej polskiego podziemia niepodległościowego. Artykuł zawiera analizę przebiegu śledztwa przeciwko Józefowi Wiąckowi, szczególną uwagę autor zwraca na pozamerytoryczne naciski na śledztwo, którego wyniki miały doprowadzić do wyroku skazującego. Ostatecznie śledztwo potoczyło się w kierunku nieprzewidzianym przez komunistów, m.in. ze względu na głównego świadka oskarżenia, który okazał się osobą skompromitowaną. Komuniści byli zmuszeni zwolnić Wiącka z aresztu, w czym należy upatrywać ich porażki. Omawiane śledztwo nie tylko pokazuje wyjątkowo niską skuteczność UB w ustalaniu faktów z czasów okupacji niemieckiej, lecz także stanowi rzadki i zaskakujący przykład niezdolności nadania zbrodni sądowej niezbędnego pozoru praworządności, mimo całej gamy środków przymusu i terroru, jakimi dysponował aparat represji stalinowskiej Polski.
Słowa kluczowe
oddział „Jędrusie” • Armia Krajowa • aparat represji • stalinizm • represje komunistyczne • podziemie niepodległościowe (żołnierze wyklęci) • Józef Wiącek • Stanisław Dorosiewicz “Jędrusie” unit • Home Army • repression apparatus • Stalinism • communist repression • independence underground (Cursed Soldiers) • Józef Wiącek • Stanisław Dorosiewicz
Bibliografia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Kielcach (AIPN Ki).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie (AIPN Kr).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi (AIPN Ld).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie (AIPN Rz).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział we Wrocławiu (AIPN Wr).
Cybulski S., Bunkry w rytwiańskich lasach [w:] Polacy i Żydzi 1939–1945, oprac. S. Wroński, M. Zwolakowa, Warszawa 1971.
Dąbrowski E., Szlakiem „Jędrusiów”, Kraków 1992.
Frydel T., Powiat dębicki [w:] Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, t. 2, red. B. Engelking, J. Grabowski, Warszawa 2018.
Gąsiewski W., Jak „Jędrusie” pomagali Żydom, „Historyczne Nadwisłocze” 2020, nr 49.
Rączy E., Surdej M., Szopa P., Polemics on the survival strategies applied by Jews on the Aryan side of Dębica country, „UR Journal of Humanities and Social Sciences” 2023, nr 1 (26).
Wiącek J., Postrzelił mnie funkcjonariusz UB, „Odwet” 2010, nr 9.
Zych T., Pierwsi po „Hubalu”. „Odwet-Jędrusie” 1939–1945, Tarnobrzeg–Połaniec 2021.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Mirosław Surdej, Maksymilian Jarosz, Wspomnienia z powstania poznańskiego – czerwiec 1956 roku , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 19 (2021)
