Język Polski
English
"The Spy Next Door". The Case of Alfons Grygier as an Example of Recruitment Efforts of the German Federal Intelligence Service Aimed at the Autochthonous Silesian Population (1958–1960)
Magdalena Dźwigał
https://orcid.org/0000-0002-5789-1006
Instytut Pamięci Narodowej
Bioarchivist, historian, graduate of the Faculty of History and International Relations, University of Szczecin. She has been working at the Institute of National Remembrance since 2007. Co-editor of primary sources: Szczeciński Grudzień ’70 w dokumentach Służby Bezpieczeństwa (Szczecin 2010), Franciszka Skwierczyńskiego "tajna kronika" szczecińskiej "Solidarności" w latach 1980–1982 (Szczecin–Warszawa, 2020), a volume of memoirs Mój sierpień ’80. Pomorze Zachodnie na drodze do wolności (Szczecin, 2015), and studies in Piony śledcze aparatu bezpieczeństwa publicznego 1944–1990 (Szczecin–Warszawa, 2017)
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, No. 18 (2020), pages: 291-325
Publication date: 2023-03-29
https://doi.org/10.48261/ARPRL201809
PDF (Język Polski)
Abstract
The main aim of this article is to present the working methods used until the mid-1950s by the German Federal Intelligence Service (BND) among citizens of Communist Poland staying in the Federal Republic of Germany under a temporary leave to remain. The analysis discusses the case of Alfons Grygier, recruited by the BND for intelligence collaboration in the autumn of 1958 after visiting his brother in West Berlin. The article is also based on reports by employees of the Ministry of Internal Affairs, containing a discussion of BND activities directed against Polish citizens. It describes the many activities undertaken by the counterintelligence services of the Ministry of Internal Affairs to identify and detain a person providing secret intelligence reports. Attention is also drawn to the unique situation of the autochthonous population in the context of the interest it attracted from the West German special services.
Keywords
kontrwywiad • autochtoni • ludność rodzima • szpieg • werbunek • BND • RFN • Berlin Zachodni • Departament II MSW Department II of the Ministry of Internal Affairs • counterintelligence • autochthonous population • Silesia • spy • recruitment • BND • Federal Republic of Germany • West Berlin
References
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Bydgoszczy (AIPN By)
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi (AIPN Ld)
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie (AIPN Sz)
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie (AIPN)
Demografia i społeczeństwo Ziem Zachodnich i Północnych 1945–1995. Próba bilansu, red. E. Frątczak, Z. Strzelecki, Warszawa 1996
Jaracz A., Żołnierze Armii Czerwonej a polska ludność autochtoniczna na Pomorzu Środkowym w 1945 roku [w:] Przemiany społeczno-polityczne na Pomorzu Środkowym w latach 1945–1956. Materiały z konferencji, red. Z. Kachnicz, Koszalin 2001
Kamiński Ł., Lingua securitatis [w:] Wokół teczek bezpieki – zagadnienia metodologiczno-źródłoznawcze, red. F. Musiał, Kraków 2015
Kopyś T., Początki wywiadu zachodnioniemieckiego oraz jego aktywność w Polsce w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w., "Aparat Represji w Polsce Ludowej w latach 1944–1989" 2011, nr 1(8–9)
Müller R.-D., Reinhard Gehlen. Geheimdienstchef im Hintergrund der Bonner Republik Die Biografie, Berlin 2018
Nitschke B., Wyjazdy ludności rodzimej do obu państw niemieckich w latach 1950–1958 [w:] Władze komunistyczne wobec Ziem Odzyskanych po II wojnie światowej. Materiały z konferencji, red. S. Łach, Słupsk 1997
Nowak E.K., Za parawanem służb specjalnych Republiki Federalnej Niemiec, Warszawa 1981
Olejnik L., Ziemie Odzyskane w polityce narodowościowej państwa polskiego w latach 1945–1949 [w:] Władze komunistyczne wobec Ziem Odzyskanych po II wojnie światowej. Materiały z konferencji, red. S. Łach, Słupsk 1997
Piotrowski P., Służba Bezpieczeństwa w latach 1956–1975 [w:] Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 2: 1956–1975, red. P. Piotrowski, Warszawa 2006
Piziewicz T., Metelska A., Moja Polska odeszła: Z dr. Tadeuszem Piziewiczem, adwokatem z Bydgoszczy, rozmawia Agnieszka Metelska, "Palestra" 1995, t. 39
Rosenbaum S., Zagadnienie niemieckie [w:] Aparat bezpieczeństwa wobec mniejszości narodowych w Polsce w latach 1944–1956, red. J. Syrnyk, Warszawa 2019, s. 59–79
Sakson A., Mazurzy – społeczność pogranicza, Poznań 1990
Słabig A., Aparat bezpieczeństwa wobec mniejszości narodowych na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1989, Szczecin 2008
Stola D., Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989, Warszawa 2012
Strauchold G., Autochtoni polscy, niemieccy, czy… Od nacjonalizmu do komunizmu (1945–1949), Toruń 2001
Strauchold G., Niemcy czy Polacy? Tzw. autochtoni Ziem Zachodnich i Północnych w myśli teoretycznej Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich. Próby wypracowania skutecznej polityki integracyjnej [w:] Władze komunistyczne wobec ludności niemieckiej w Polsce w latach 1945–1989, red. A. Dziurok, P. Madajczyk, S. Rosenbaum, Warszawa 2016
Wolf T., Die Entstehung des BND. Aufbau, Finanzierung, Kontrolle, Berlin 2018
Kęsicka K., Jachowicz J., Szpieg na Szpiegu, "Magazyn", dodatek do "Gazety Wyborczej", 7 IV 1995 r. http://www.niniwa22.cba.pl/prl_szpieg_na_szpiegu.htm, dostęp 5 IV 2019 r.
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
