Język Polski
English
Przypadek płk. Jarosława Gintrowskiego jako przykład „ochrony” wojska przez Wojskową Służbę Wewnętrzną
Bartosz Kapuściak
https://orcid.org/0000-0002-9820-6140
Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach
Biogram(ur. 1983), historyk, archiwista, pracownik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN-KŚZpNP w Katowicach. Autor kilkunastu artykułów dotyczących wojskowego aparatu represji, redaktor Kroniki Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Częstochowie autorstwa ks. Leopolda Wojaka (Częstochowa 2017) oraz źródeł Instrukcje o pracy kontrwywiadowczej Wojskowej Służby Wewnętrznej wraz z instrukcjami oprowadzeniu dokumentacji i ewidencji (1957–1990) (Kraków 2010) i Normatywy Wojskowej Służby Wewnętrznej (1957–1990) (Katowice–Kraków 2019). Od 2019 r. członek redakcji periodyku „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989”
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 18 (2020), strony: 481-515
Data publikacji: 2023-03-29
https://doi.org/10.48261/ARPRL201818
PDF
Abstrakt
Pułkownik Jarosław Stefan Gintrowski – ojciec muzyka, kompozytora i barda „Solidarności”, Przemysława Gintrowskiego – był ideowym i wiernym oficerem Sił Zbrojnych PRL oraz członkiem PZPR. Ponadto przełożeni uznawali go za zdolnego i inteligentnego oficera, znającego języki obce i posiadającego dużą wiedzę fachową z zakresu wojskowości. Płk Gintrowski ze względu na kontakty z płk. Włodzimierzem Ostaszewiczem oraz płk. Ryszardem Kuklińskim wszedł w zainteresowanie organów Wojskowej Służby Wewnętrznej. Jednak najwięcej uwag kontrwywiad wojskowy miał do działalności artystycznej jego syna, Przemysława, który miał wspierać w czasie stanu wojennego działalność antysystemową podziemnej „Solidarności”. To spowodowało, że organa WSW zwolniły Gintrowskiego z wojska i w ten sposób pokazały, że w rzeczywistości odgrywają tylko, albo aż, rolę żandarmerii politycznej, która decyduje w „ludowym” Wojsku Polskim o wszystkim.
Słowa kluczowe
płk Jarosław Gintrowski • Przemysław Gintrowski • płk Ryszard Kukliński • płk Włodzimierz Ostaszewicz • Wojskowa Służba Wewnętrzna • kontrwywiad wojskowy • Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego • wywiad wojskowy • Zarząd I Operacyjny Sztabu Generalnego Wojska Polskiego • Zarząd XI Normatywny Sztabu Generalnego Wojska Polskiego Col. Jarosław Gintrowski • Przemysław Gintrowski • Col. Ryszard Kukliński • Col. Włodzimierz Ostaszewicz • Internal Military Service • military counterintelligence • Directorate II of the Polish General Staff • military intelligence • Directorate I of Polish General Staff (Operations) • Directorate XI of the Polish General Staff (Regulations)
Bibliografia
Archiwum Instytutu Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie (AIPN)
Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne (CAW WBH)
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie (AIPN Sz)
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział we Wrocławiu (AIPN Wr)
Korespondencja mailowa Bartosza Kapuściaka z prof. Stanisławem Rakusa--Suszczewskim, 24 IX 2020 r.
Bílý M., Varšavská smlouva 1969–1985. Vrchol a cesta k zániku, Praha 2016
Cenckiewicz S., Atomowy szpieg. Ryszard Kukliński i wojna wywiadów, Poznań 2014
Cenckiewicz S., Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943–1991 (wprowadzenie do syntezy), Poznań 2011
Chocha B., Kaczmarek J., Wojna i doktryna wojenna. Wybrane problemy, Warszawa 1980
Czajkowski R., Polska stacja naukowa w Antarktyce, „Poznaj Świat” 1977, nr 9(298)
Faszcza D., 12. Szczecińska Dywizja Zmechanizowana. 70 lat służby na Pomorzu Zachodnim (1945–2015), Warszawa 2015
Faszcza D., Z dziejów 12 Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej im. Bolesława Krzywoustego 1945–2005, Warszawa 2005
Gajda K., To moja droga. Biografia Jacka Kaczmarskiego, Wrocław 2009
Grabowski Ł., Maruszak M., Zarys struktur oraz zadania Zwiadu Wojsk Ochrony Pogranicza i Kontroli Ruchu Granicznego w latach 1945–1991, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2012, nr 2(20)
Grzelak C., Wyższa Szkoła Piechoty w Rembertowie 1948–1954, Warszawa 1984
Inne ochoty. Jerzy Pilch w rozmowach z Eweliną Pietrowiak, Część 2, Kraków 2017
Instrukcje pracy kontrwywiadowczej Wojskowej Służby Wewnętrznej wraz z instrukcjami prowadzenia dokumentacji i ewidencji (1957–1990), oprac. wraz ze słownikiem i wstępem opatrzył B. Kapuściak, Kraków 2010
Jackiewicz Z., Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny, Kętrzyn 1998
Kapuściak B., „Donżuan” czy „Milczek”? Poszukiwanie ppłk. Mariana Kozłowskiego oficera wywiadu wojskowego przez kontrwywiad wojskowy PRL, „Fronda Lux” 2020, nr 96–97 (w druku)
Kapuściak B., „WSW ma się świetnie”. Zmiana czy kontynuacja? Wojskowy wywiad i kontrwywiad w latach 1989–1991 [w:] Między PRL a III RP (1989–1990). Legalizm czy kontynuacja?, red. P. Pleskot, Warszawa 2020
Kapuściak B., Celowe niszczenie czy przepisowe brakowanie? Glosa w sprawie nieistniejących materiałów po Głównym Zarządzie Informacji i Wojskowej Służbie Wewnętrznej, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2018, t. 11 Kapuściak B., Jerzy Pawłowski – szermierz, mistrz i agent [w:] Sport w Polsce Ludowej. Studia, red. G. Majchrzak, P. Sztama, Szczecin 2020
Kapuściak B., Sprawa Adama Kaczmarzyka, szpiega brytyjskiego złapanegoprzez Wojskową Służbę Wewnętrzną [w:] Szpiedzy – Dezerterzy – Renegaci. Wykroczenia i przestępstwa żołnierzy i funkcjonariuszy służb mundurowych w latach 1918–1989, red. K.Jasiak, J.Jędrysiak i K.Widziński, Warszawa–Wrocław (w druku)
Kapuściak B., Walka kontrwywiadu wojskowego z Kościołem katolickim. Alumni w „ludowym” Wojsku Polskim w świetle dokumentów Wojskowej Służby Wewnętrznej, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 2020, nr 4
Kapuściak B., Wywiad wojskowy PRL. JW 3362 i podległe jej jednostki, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2016, nr 1(14)
Kissinger H., Dyplomacja, tłum. S. Głąbiński, G.Woźniak, I. Zych, Warszawa 2016
Kowalski L., Krótsze ramię Moskwy. Historia kontrwywiadu wojskowego PRL, Warszawa 2017
Kto jest kim w Polsce 1984. Informator biograficzny, Warszawa 1984
Kubisiowska K., Pilch w sensie ścisłym, Kraków 2016
Marcinkowski A., Układ Warszawski. Problemy działalności politycznej, Warszawa 1986
Multan W., Problemy rozbrojenia europejskiego 1945–1975, Warszawa 1979
Normatywy Wojskowej Służby Wewnętrznej (1957–1990), oprac. B. Kapuściak, Katowice–Kraków 2019
Oficerskie szkoły piechoty w Polsce. Zarys dziejów, red. T. Wójcik, Wrocław 2001
Pasztor M., Jarosz D., Nie tylko Fiat. Z dziejów stosunków polsko-włoskich 1945–1989, Warszawa 2008
Peterman R., Niszczenie akt GZI i WSW [w:] Niepodległość ma jeden kształt. Antoniemu Macierewiczowi w 70. rocznicę urodzin, Warszawa 2018
Pilch J., Podróż do ZSRR, „Student. Dwutygodnik Społeczno-Kulturalny” 1979, nr 8(243)
Polak W., Swetry, sutanny i mundury. Próby oddziaływania „Solidarności” podziemnej, Kościoła katolickiego i społeczeństwa na wojsko po wprowadzeniu stanu wojennego, a także przejawy oporu wewnątrz struktur wojskowych w świetle raportów Wojskowej Służby Wewnętrznej i Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego (grudzień 1981−grudzień 1982), Toruń 2016
Potyrała B., Fudali R., Od zwycięstwa do upadku. Siły Zbrojne Związku Radzieckiego 1945–1991, Warszawa 2009
„Przeszedłem na drugą stronę…” [rozmowa Kamila Dźwinela z Przemysławem Gintrowskim, 26 IX 2009 r.], „Piosenka. Rocznik Kulturalny” 2014, nr 2
Puchała F., Budowa potencjału bojowego Wojska Polskiego 1945–1990. Obszary szpiegowskich działań, Warszawa 2013
Rakusa-Suszczewski S., Dziennik z polarnych podróży, Wrocław 1994
Rakusa-Suszczewski S., Roczniki antarktyczne, Warszawa 2004
Rakusa-Suszczewski S., Wiatrem przewiany, słońcem spalony. 50 lat polarnych podróży, Warszawa 2012
Siedziako M., Główne formy studenckiej działalności opozycyjnej w PRL w latach 1976–1989. Analiza historyczno-politologiczna [w:] Środowisko studenckie w krajach bloku sowieckiego 1945–1990, red. K. Dworaczek, K. Łagojda, Wrocław–Warszawa 2020
Sztab Generalny (Główny) Wojska Polskiego 1918–2003, red. T. Panecki, F. Puchała, J. Szostak, Warszawa 2003
Tyrmand L., Życie towarzyskie i uczuciowe, Warszawa 2009
Wasiak P., Kontakty między artystami wizualnymi z Polski, Węgier, Czechosłowacji i NRD w latach 1970–1989, Warszawa 2019
Weiser B., Ryszard Kukliński. Życie ściśle tajne, tłum. B. Maliborski, Warszawa 2005
Gintrowski, reż. A. Bartosiak, TVP 2015, https://vod.tvp.pl/video/gintrowski, gintrowski,28128799, dostęp 8 VII 2020 r.
http://arctowski.aq/pl/historia-stacji/, dostęp 8 VII 2020 r.
http://arctowski.aq/pl/o-stacji/, dostęp 8 VII 2020 r.
http://arctowski.aq/pl/wyprawy-1-10/, dostęp 8 VII 2020 r.
Kapuściak B., Działalność wywiadu i kontrwywiadu wojskowego w Indochinach w okresie Polski Ludowej, „Lux” 2020, nr 1/2, Chiny,http://frondalux.pl/bartosz-kapusciak-dzialalnosc-wywiadu-i-kontrwywiadu-wojskowego-w-indochinach-w-okresie-polski-ludowej/, dostęp 23 IX 2020 r.
Kapuściak B., Jerzego Pawłowskiego „najdłuższy pojedynek”? Współpraca Mistrzaze służbami specjalnymi, „Lux” 2019, nr 5/6: Teoria i praktyka sportu, http://frondalux.pl/bartosz-kapusciak-jerzego-pawlowskiego-najdluzszy-pojedynek-wspolpraca-mistrza-ze-sluzbami-specjalnymi/, dostęp 9 VII 2019 r.
Katalog IPN, https://katalog.bip.ipn.gov.pl, dostęp 18 VIII 2020 r.
Kowalczyk R.J., Przemysław Gintrowski, https://culture.pl/pl/tworca/przemyslaw-gintrowski, dostęp 8 VII 2020 r.
Wyrwich M., Gintrowski P., „Pan Bóg dał mi odrobinę talentu”, „Życie”, 22 VI 2001, http://niniwa22.cba.pl/gintrowski.htm, dostęp 17 VIII 2020 r.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Bartosz Kapuściak, Предложения о сотрудничестве органов военной контрразведки. Próba zacieśnienia współpracy kontrwywiadu Sił Zbrojnych PRL z III Zarządem KGB w okresie kierowania Wojskową Służbą Wewnętrzną przez gen. bryg. Aleksandra Kokoszyna , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 21 (2023)
- Bartosz Kapuściak, Wywiad wojskowy PRL. JW 3362 i podległe jej jednostki , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(14) (2016)
- Bartosz Kapuściak, Od Redakcji , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 19 (2021)
- Bartosz Kapuściak, Podsystem informatyczny ewidencji „DOWÓD-KW1” w Wojskowej Służbie Wewnętrznej , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(7) (2009)
- Bartosz Kapuściak, Czy Lech Wałęsa był agentem Wojskowej Służby Wewnętrznej? Glosa w sprawie pewnego zeznania, czyli kilka uwag o karcie osobowej tajnego współpracownika WSW , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(10) (2012)
