Udział Ukraińskiej Policji Pomocniczej (Ukrainische Hilfspolizei) w zagładzie Żydów na przykładzie gminy Łysiec w powiecie stanisławowskim w latach 1941–1943
Polish-Jewish Studies, N. 3 (2022), pages: 102-132
Publication date: 2023-04-05
Abstract
W artykule omówiono udział funkcjonariuszy Ukraińskiej Policji Pomocniczej (Ukrainische Hilfspolizei) w zaplanowanej, zorganizowanej i kierowanej przez niemiecki aparat okupacyjny zagładzie Żydów z perspektywy jednego z posterunków zlokalizowanych w miejscowości Łysiec, wchodzącej w skład przedwojennego powiatu stanisławowskiego. Na podstawie przede wszystkim materiałów śledczych Okręgowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach scharakteryzowano organizację struktur policji ukraińskiej w terenie oraz jej zaangażowanie we wszystkie etapy zbrodni na lokalnej społeczności żydowskiej. Szczególną uwagę poświęcono postawie poszczególnych funkcjonariuszy, głównie Bohdana Kozija, który wykazywał się szczególną gorliwością w wykonywaniu wyznaczonych policji ukraińskiej celów, a także daleko idącą własną inicjatywą w działalności wymierzonej w miejscowych Żydów.
Riferimenti bibliografici
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach, S 45/02/Zn, Akta główne śledztwa w sprawie zabójstwa w 1943 r. w Łyścu pow. Stanisławów trzech osób narodowości żydowskiej
Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis für das Generalgouvernement auf Grund der Summarischen Bevölkerungsbestandsaufnahme am 1. März 1943, Kraków 1943.
Drugi powszechny spis ludności z dn. 9 XII 1931 r. Województwo stanisławowskie, Warszawa 1938.
Skorowidz gmin Rzeczypospolitej Polskiej. Ludność i budynki oraz powierzchnia ogólna. Województwa południowe, Warszawa 1933.
Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 14: Województwo stanisławowskie, Warszawa 1923.
Bonusiak W., Polityka ludnościowa i ekonomiczna ZSRR na okupowanych ziemiach polskich w latach 1939–1941 („Zachodnia Ukraina” i „Zachodnia Białoruś”), Rzeszów 2006.
Bonusiak W., Przemiany ekonomiczne w Małopolsce Wschodniej w latach 1939–1941 [w:] Okupacja sowiecka ziem polskich 1939–1941, red. P. Chmielowiec, Rzeszów–Warszawa 2005.
Bonusiak W., Unifikacja Galicji Wschodniej i Wołynia z ZSRR (1939–1941), „Studia Rzeszowskie” 1996, t. 3.
Dean M., Collaboration in the Holocaust. Crimes of the Local Police in Belorussia and Ukraine 1941–1944, New York 2000.
Eberhardt P., Liczebność i rozmieszczenie ludności żydowskiej na Kresach Wschodnich I i II Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XX wieku [w:] Świat niepożegnany. Żydzi na dawnych ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej w XVIII–XX wieku, red. K. Jasiewicz, Warszawa–Londyn 2004.
Finder G.N., Prusin A.V., Kolaboracja w Galicji Wschodniej. Policja ukraińska i Holokaust [w:] OUN, UPA i Zagłada Żydów, red. A.A. Zięba, Kraków 2016.
Głowacki A., Formy, skala i konsekwencje sowieckich represji wobec Polaków w latach 1939–1941 [w:] Okupacja sowiecka ziem polskich 1939–1941, red. P. Chmielowiec, Rzeszów–Warszawa 2005.
Głowacki A., Sowieci wobec Polaków na Ziemiach Wschodnich II Rzeczypospolitej 1939–1941, Łódź 1998.
Golczewski F., Die Kollaboration in der Ukraine [w:] Kooperation und Verbrechen. Formen der „Kollaboration” im östlichen Europa 1939–1945, red. Ch. Dieckmann, B. Quinkert, T. Tönsmeyer, Göttingen 2003.
Golczewski F., Shades of Grey. Reflections on Jewish-Ukrainian and German-Ukrainian Relation in Galicia [w:] The Shoah in Ukraine. History, Testimony, Memoralization, red. R. Brandon, W. Lower, Bloomington 2008.
Himka J.P., Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów, Ukraińska Policja i Holokaust [w:] OUN, UPA i Zagłada Żydów, red. A.A. Zięba, Kraków 2016.
Hon M., Konflikt ukraińsko-żydowski na ziemiach zachodnioukraińskich w latach 1935–1939 [w:] Świat niepożegnany. Żydzi na dawnych ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej w XVIII–XX wieku, red. K. Jasiewicz, Warszawa–Londyn 2004.
Hryciuk G., Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948, Toruń 2005.
Kawski T., Żydowskie gminy wyznaniowe w II Rzeczypospolitej. Studium historyczno-administracyjne, Bydgoszcz 2014.
Komar W., Miasto Stanisławów pod sowiecką i niemiecką okupacją, „Scripta Historica” 2015, nr 21.
Mazur G., Pokucie w latach drugiej wojny światowej. Położenie ludności, polityka okupantów, działalność podziemia, Kraków 1994.
Mazur G., Z dziejów sowietyzacji tzw. Zachodniej Ukrainy 1939–1941, „Studia Rzeszowskie” 1996, t. 3.
Mędykowski W.W., W cieniu gigantów. Pogromy 1941 r. w byłej sowieckiej strefie okupacyjnej, Jerozolima 2018.
Motyka G., Kolaboracja na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej 1941–1944, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2008, nr 1.
Okupacja sowiecka ziem polskich 1939–1941, red. P. Chmielowiec, Rzeszów–Warszawa 2005.
Orzeł L., Hawryłyszyn P., Ormiańskie miasteczko Łysiec, „Nowy Kurier Galicyjski” 2021, nr 8 (372).
OUN, UPA i Zagłada Żydów, red. A.A. Zięba, Kraków 2016.
Pohl D., Ukrainische Hilfskräfte beim Mord an den Juden [w:] Die Täter der Shoah: Fanatische Nationalisten oder normale Deutsche?, red. G. Paul, Göttingen 2002.
Radczenko J., Policja pomocnicza, OUN a Holocaust na terenie obwodu sumskiego (1941–1943), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2017, nr 1 (29).
Radczenko J., „Wystrzelaliśmy do nich wszystkie naboje”. Ukrainische Hilfspolizei i Holocaust na terenie Generalbezirk Charkow w latach 1941–1943 [w:] OUN, UPA i Zagłada Żydów, red. A.A. Zięba, Kraków 2016.
Rossoliński-Liebe G., Ukraińska policja, nacjonalizm i zagłada Żydów w Galicji Wschodniej i na Wołyniu, „Zagłada Żydów. Studia i materiały” 2017, nr 13.
Sudoł A., Początki sowietyzacji Kresów Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej (jesień 1939). Wybrane problemy polityczne i organizacyjne, Bydgoszcz–Toruń 1997.
Świat niepożegnany. Żydzi na dawnych ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej w XVIII–XX wieku, red. K. Jasiewicz, Warszawa–Londyn 2004.
Wierzbicki M., Sowiecka polityka okupacyjna na ziemiach polskich w latach 1939–1941 [w:] Kresy Południowo-Wschodnie Rzeczypospolitej pod okupacją sowiecką 1939–1941, red. P. Chmielowiec, I. Kozimala, Rzeszów 2014.
Мартиненко T., Українська Допоміжна Поліція в окрузі Львів-місто: штрихи до соціального портрета, „Вісник Львівського університету. Серія історична” 2013, nr 48.
Pohl D., Hans Krueger and the Murder of the Jews in the Stanislawow Region (Galicia), https://www.yadvashem.org/odot_pdf/Microsoft%20Word%20-%202292.pdf
https://www.wiesenthal.com/about/about-the-simon-wiesenthal-center/
Licenza
Copyright (c) 2023 Polish-Jewish Studies
Questo lavoro è fornito con la licenza Creative Commons Attribuzione - Non commerciale - Non opere derivate 4.0 Internazionale.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl
Puoi leggere altri articoli dello stesso autore/i
- Tomasz Gonet, Indywidualna pomoc Żydom przebywającym w gettach na terenie przedwojennego województwa stanisławowskiego w latach okupacji niemieckiej (1941–1943) , Polish-Jewish Studies: N. 5 (2024)