Język Polski
English
Français (France)
Italiano
Deutsch
Pre-War Łomża District Inhabitants Helping Jews During the German Occupation. A Contribution to Research
Paweł Kornacki
https://orcid.org/0000-0002-3454-8256
Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku
Polish-Jewish Studies, No. 5 (2024), pages: 239-275 (247-287)
Publication date: 2024-12-18
https://doi.org/10.48261/PJS240507
PDF (Język Polski)
Abstract
The pre-war Łomża District under the German occupation was part of the Białystok Province (Bezirk Bialystok). When the Germans started the deportation of Jews to extermination camps on 2 November 1942, many of them escaped in an attempt to survive. Despite the issues left over from the times of the Soviet occupation, there were Poles who provided them with aid. In the Łomża District, almost all the rescuers were peasants, and the help they provided was of an individual nature. In total, the study covers several dozen rescue cases in this area. The author describes the motivations of the rescuers and the repressions they faced, as well as the relationships between them and the rescued.
References
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej
Archiwum Yad Vashem
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego
Klimaszewski J., „W cieniu Czerwonego Boru”, mps pamiętnika w zbiorach Muzeum Historycznego w Białymstoku
United States Holocaust Memorial Museum
Gawrychowski S., Na placówce AK (1939–1945), Warszawa–Łomża 1997.
Gruszewski P., Escape: A Child’s Survival in the Holocaust, b.m.w. 2020.
Księga Żydów ostrołęckich, red. wyd. pol. Z. Drezner, J. Gołota, A. Wołosz, Ostrołęka 2004.
Księga pamięci gminy żydowskiej w Zambrowie, red. Jom-Tow Lewiński, Łomża 2020.
Księga pamięci gminy żydowskiej w Stawiskach, red. I Rubin, Łomża 2020.
Księga pamięci gminy żydowskiej w Łomży, red. Jom-Tow Lewiński, Łomża 2019.
Malczewska P.M. (Rachela Drążek), Stabryła D.W., Historia splątanej nici, Lublin 2023.
Podróżnik N., Pozorowana tożsamość. Historia przetrwania pod okupacją niemiecką, Warszawa 2020.
Relacje o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939–1945, t. 6: Białostocczyzna, Nowogródczyzna, Polesie, Wileńszczyzna, wybór i oprac. S. Piątkowski, Lublin–Warszawa 2022.
Wokół Jedwabnego, t. 2: Dokumenty, red. K. Persak, P. Machcewicz, Warszawa 2002.
Zarys krajobrazu. Wieś polska wobec zagłady Żydów 1942–1945, red. B. Engelking, J. Grabowski, wstęp K. Persak, Warszawa 2011.
Bikont A., „Marzeniem pana Poteraja jak i moim jest, aby te niechlubne wydarzenia zostały opisane”. O zbrodni oddziału AK na Żydach ukrywających się na bagnach koło wsi Podosie w Łomżyńskiem, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2022, nr 18.
Bikont A., My z Jedwabnego, Warszawa 2004.
Czarniawski M., „Jasne koszule” na jarmarku. Stronnictwo Narodowe w województwie białostockim w walce o stragan i warsztat, Warszawa 2021.
Engelking B., „Jest taki piękny słoneczny dzień…”. Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942–1945, Warszawa 2011.
Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, red. B. Engelking, J. Grabowski, Warszawa 2018.
Datner S., Las Sprawiedliwych. Karta z dziejów ratownictwa Żydów w okupowanej Polsce, Warszawa 1968.
Datner S., Zagłada Białegostoku i Białostocczyzny. Notatki dokumentalne, Warszawa 2024.
Gnatowski M., Polacy – Sowieci – Żydzi w regionie łomżyńskim w latach 1939–1941, t. 1–4, Łomża 2011.
Gnatowski M., „Sąsiedzi” w sowieckim raju. Rejon jedwabieński pod radziecką władzą (1939–1941), Łomża 2002.
Grabowski J., Ratowanie Żydów za pieniądze – przemysł pomocy, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2008, nr 4.
Jasiewicz K., Rzeczywistość sowiecka 1939–1941 r. w świadectwach polskich Żydów, Warszawa 2009.
Klimaszewski W., Śladami pamięci rodu Klimaszewskich, Białystok 2017.
Kornacki P., Wprowadzenie historyka do „Księgi pamięci gminy żydowskiej w Jedwabnem”, „Studia Łomżyńskie”, t. 32 b.
Kornacki P., Eksterminacja ludności żydowskiej na północno-wschodnim Mazowszu (artykuł w wydawnictwie pokonferencyjnym Zbrodnie niemieckie i sowieckie na północnym Mazowszu w latach 1939–1945).
Kornacki P., Nie tylko Ulmowie. Historie Polaków ratujących Żydów na Podlasiu, Białystok 2024.
Monkiewicz W., Za cenę życia. O ratowaniu Żydów w Białostockiem w okresie okupacji niemieckiej [w:] Białostoccy Żydzi, t. 2, red. A. Dobroński, W. Monkiewicz, Białystok 1997.
Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, red. A. Żbikowski, Warszawa 2006.
Pyżewska A., Pomoc ludności żydowskiej w latach okupacji niemieckiej na terenie przedwojennego województwa białostockiego – stan badań [w:] Stan badań nad pomocą Żydom na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką – przegląd piśmiennictwa, red. T. Domański, A. Gontarek, Warszawa–Kielce 2022.
Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej, red. M. Grądzka-Rejak, A. Namysło, Warszawa 2019.
The United States Holocaust Memorial Museum Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, t. 2: Ghettos in German-Occupied Easter Europe, red. M. Dean, G.P. Megargee, Bloomington-Indianapolis 2012.
Wierzbicki M., Polacy i Żydzi w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-żydowskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką (1939–1941), Warszawa 2007.
Wokół Jedwabnego, t. 1: Studia, red. K. Persak, P. Machcewicz, Warszawa 2002.
Rawa T., Czas przeszły, https://historialomzy.pl/czas-przeszly-wspomnienia-cz-6/; Śniadowo w czasie II wojny światowej, https://historialomzy.pl/sniadowo-w-czasie-ii-wojny-swiatowej-cz-i/, dostęp 5 I 2024 r.
Ze wspomnień świadka, https://historialomzy.pl/sniadowo-w-czasie-ii-wojny-swiatowej-cz-i/, dostęp 15 V 2024 r.
License
Copyright (c) 2024 Polish-Jewish Studies
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl
Most read articles by the same author(s)
- Paweł Kornacki , Sara Bender, Pogrom w Grajewie latem 1941 r. and Jeffrey Kopstein, Pogrom w Szczuczynie 27 Czerwca 1941 r., or, How Not to Write History , Polish-Jewish Studies: No. 2 (2021)
- Paweł Kornacki, The Holocaust Without the Germans: Cena. W Poszukiwaniu Żydowskich Dzieci Po Wojnie by Anna Bikont , Polish-Jewish Studies: No. 4 (2023)
- Paweł Kornacki, Symposium Report: “Aktion Reinhardt and the Holocaust of Polish Jews: Exploring the Mechanisms and Perpetrators,” Warsaw, 9 March 2022 , Polish-Jewish Studies: No. 5 (2024)
