Język Polski
English
Français (France)
Italiano
Deutsch
„Żal mi było ludzi i rozkazu nie wykonałem…”. Działalność Alfonsa Himmla – funkcjonariusza Żandarmerii z posterunku w Lipsku (Kreis Starachowice GG) w świetle powojennych materiałów śledczych i procesowych
Polish-Jewish Studies, Nr 6 (2025), strony: 323-349
Data publikacji: 2025-11-17
https://doi.org/10.48261/PJS250608
PDF
Abstrakt
Lipsko to niewielkie miasto leżące w centralnej Polsce. W okresie okupacji niemieckiej znajdowało się ono w Kreis Starachowice, współtworzącym dystrykt radomski Generalnego Gubernatorstwa (GG). W latach 1940–1944 istniał tam posterunek Żandarmerii, którego jednym z funkcjonariuszy był Alfons Himmel. Po zakończeniu wojny Himmel ukrywał się, został jednak rozpoznany, schwytany i w procesie przeprowadzonym w 1949 r. skazany na karę śmierci. Zeznania funkcjonariusza i wielu świadków jego zbrodni są wartościowymi źródłami do poznawania różnych aspektów polityki okupantów wobec Polaków i Żydów, a zwłaszcza przyczyn i przebiegu aresztowań i egzekucji. Przynoszą one również wiedzę o codziennych kontaktach żandarmów z lokalną ludnością.
Słowa kluczowe
Generalne Gubernatorstwo • dystrykt radomski • Kreis Starachowice • zbrodnie niemieckie • Holokaust
Bibliografia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Kielcach, Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Kielcach.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Radomiu, Sąd Okręgowy w Radomiu.
Archiwum Diecezjalne w Gliwicach, Akta Parafii pw. św. Andrzeja Apostoła w Zabrzu.
Wspomnienia lipszczan narodowości żydowskiej – fragment pracy Eweliny Ciupy [w:] Przerwane sąsiedztwo. Stosunki polsko-żydowskie w Lipsku i okolicy we wspomnieniach i opisach, red. M. Łata (dodatek do pisma „Życie Powiśla” 2012, nr 4).
„Życie Radomskie” 1949.
Domański T., Jankowski A., Represje niemieckie na wsi polskiej 1939–1945, Kielce 2011.
Domański T., Sierpniówki jako źródło do dziejów Armii Krajowej [w:] Z dziejów Polskiego Państwa Podziemnego na Kielecczyźnie 1939–1945, red. T. Domański, J. Gapys, Kielce 2016.
Drabik R., Udział I Zmotoryzowanego Batalionu Żandarmerii SS w pacyfikacji ludności w dystrykcie lubelskim [w:] Wieś polska podczas II wojny światowej. Po pacyfikacji – losy i pamięć, red. M. Jedynak (w druku).
Drabik R., Udział I Zmotoryzowanego Batalionu Żandarmerii w wysiedleniach na Zamojszczyźnie, „Archiwariusz Zamojski” 2023, t. 21.
Hillebrandt B., Partyzantka na Kielecczyźnie 1939–1945, Warszawa 1970.
Marszałek J., Obozy pracy w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945, Lublin 1998.
Młynarczyk J.A., Piątkowski S., Cena poświęcenia. Zbrodnie na Polakach za pomoc udzielaną Żydom w rejonie Ciepielowa, Kraków 2007.
Piątkowski S., „W płomieniach zaś ciągle odzywały się jęki…” Niemieckie zbrodnie na niosących pomoc Żydom Polakach z Ciepielowa i okolic (1942–1943), Warszawa 2025.
Piątkowski S., Zbrodnie żandarmów z posterunku w Lipsku nad Wisłą na Polakach udzielających pomocy Żydom (1942–1943) [w:] „Kto w takich czasach Żydów przechowuje?…” Polacy niosący pomoc ludności żydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namysło, Warszawa 2009.
Polacy – Żydzi 1939–1945, oprac. S. Wroński, M. Zwolakowa, Warszawa 1971.
Sołtysiak M., Partyzanckie Zgrupowanie BCh „Ośka” [w:] Kazanów nad Iłżanką, red. M. Sołtysiak, Radom 2004.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Polish-Jewish Studies
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl
Inne teksty tego samego autora
- Sebastian Piątkowski, „Aryjskie papiery”. Z problematyki pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w legalizowaniu fałszywych tożsamości na obszarze Generalnego Gubernatorstwa , Polish-Jewish Studies: Nr 1 (2020)
- Sebastian Piątkowski, ‘Aryan Papers’. On the Help Provided by Poles in Legalising False Identities for Jews in the Territory of the General Governorate for the Occupied Polish Regions , Polish-Jewish Studies: Nr 1 (2020)
- Sebastian Piątkowski, Glosa do recenzji Konrada Graczyka , Polish-Jewish Studies: Nr 6 (2025)
