Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Spór o Stanisława ze Szczepanowa. Dyskusje wokół powieści Karola Bunscha Imiennik
Przemysław Benken
https://orcid.org/0000-0002-1385-3016
Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie
Pamięć i Sprawiedliwość, V. 40 N. 2 (2022), pages: 151-172
Publication date: 2023-06-21
https://doi.org/10.48261/pis224008
PDF (Język Polski)
Abstract
Artykuł omawia dyskusję poświęconą dwutomowej powieści krakowskiego prawnika i literata Karola Bunscha Imiennik (t. 1: Śladami pradziada, t. 2: Miecz i pastorał), wydanej w 1949 r. Opisano w niej panowanie Bolesława Śmiałego i konflikt władcy z biskupem krakowskim Stanisławem ze Szczepanowa, zakończony tragiczną śmiercią tego ostatniego w 1079 r. Autor połączył w powieści fakty historyczne, własne interpretacje spornych zagadnień i zachowanego materiału źródłowego, jak również wydarzenia fikcyjne; mocno zarysował przy tym niemożliwe do weryfikacji z naukowego punktu widzenia wewnętrzne motywacje postaci historycznych. Powieść wywołała polemikę między autorem a jego krytykami, toczoną m.in. na łamach „Tygodnika Powszechnego”. Dotyczyła ona przede wszystkim sposobu ukazania przez Bunscha postaci bp. Stanisława, który to uznano za nierzetelny i krzywdzący. Krytycy książki odrzucali koncepcje historyków, na których opierał się Bunsch, jak również część informacji podanych przez Galla Anonima względnie proponowali ich odmienną interpretację; dawali jednocześnie pierwszeństwo źródłom późniejszym, przedstawiającym bp. Stanisława w pozytywnym świetle. Bunsch bronił hipotez starszych badaczy, które przedstawił w powieści, jak również wielu własnych przemyśleń, zarzucając oponentom nieznajomość źródeł, błędną ich interpretację, a nawet manipulację. Spór ciągnął się przez wiele lat i miał dodatkowy wymiar polityczny, wpisując się w skomplikowane relacje między Kościołem katolickim a komunistycznym rządem.
Riferimenti bibliografici
Wojtyła K., Kazania 1962–1978, Kraków 1979.
Bunsch K., W sprawie biskupa szczepanowskiego, „Życie Literackie” 1963, nr 9 (579).
Ehrlich L., Prof. Ehrlich o sprawie św. Stanisława, „Tygodnik Powszechny” 1963, nr 2 (729).
o. Malachiasz, Poczta ojca Malachiasza, „Tygodnik Powszechny” 1962, nr 49 (724).
Plezia M., Czy doprawdy tekst autentyczny, „Tygodnik Powszechny” 1951, nr 5 (307).
Plezia M., Nowa praca o św. Stanisławie, „Tygodnik Powszechny” 1951, nr 35 (340).
Spór o sprawę św. Stanisława. List Karola Bunscha, „Tygodnik Powszechny” 1951, nr 11 (313).
Spór o sprawę św. Stanisława. Odpowiedź Mariana Plezi, „Tygodnik Powszechny” 1951, nr 11 (313).
Starowieyska-Morstinowa Z., Król i Biskup, „Tygodnik Powszechny” 1949, nr 44 (242)
[Święcicki J.M.], J.M.S., Czy św. Stanisław był „traditorem”?, „Tygodnik Powszechny” 1951, nr 4 (306).
Baszkiewicz J., Czarna i biała legenda Bolesława Śmiałego, „Kwartalnik Historyczny” 1981, R. 88, nr 2.
Bunsch K., Posłowie [w:] K. Bunsch, Przekleństwo, Kraków 2003.
Domański J., Profesor Marian Plezia (26 II 1917 – 3 XI 1996), filolog klasyczny – mediewista – historyk filologii, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1997, t. 42, nr 3–4.
Dziedzic Z., Miejsce męczeństwa św. Stanisława w kulturze i w świadomości narodowej Polaków, „Peregrinus Cracoviensis” 2000, z. 8.
Gieysztor A., Wstęp [w:] T. Wojciechowski, Szkice historyczne jedenastego wieku, oprac. A. Gieysztor, Warszawa 1970.
Gołubiew O., Unoszeni historią, Kraków 1979.
Grudziński T., Konflikt króla Bolesława Szczodrego z biskupem Stanisławem w polskiej świadomości zbiorowej (zarys problematyki), „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia” 1981, t. 17.
Grudziński T., Bolesław Śmiały – Szczodry i biskup Stanisław, Warszawa 1982.
Grzegorski Z., Święty – Śmiały. Wątek św. Stanisława w literaturze polskiej, „Poznańskie Studia Teologiczne” 2005, t. 18.
Janicki J.J., Logos i etos świętości w świetle tekstów liturgicznych o św. Stanisławie biskupie i męczenniku, „Folia Historica Cracoviensia” 2003.
Kornalczyk F., Wprowadzenie do sztuki Marii Dąbrowskiej [w:] M. Dąbrowska, Stanisław i Bogumił, Gniezno 1966.
Kosonowski S., Stanisław Wyspiański zapomnianym autorem hipotezy o aktywnej roli Władysława Hermana w procesie obalenia władzy królewskiej Bolesława Szczodrego, „Pamiętnik Literacki” 2017, nr 2.
Kristanova E., „Tygodnik Powszechny” (1945–1953). W kręgu zagadnień prozy literackiej, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2013, t. 16, z. 2 (32).
Labuda G., List papieża Paschalisa II do niewiadomego arcybiskupa polskiego z początku XII wieku, „Sobótka” 1971, nr 4.
Labuda G., Św. Stanisław. Biskup krakowski, patron Polski. Śladami zabójstwa – męczeństwa – kanonizacji, Poznań 2000.
Labuda G., Mieszko II. Król Polski (1025–1034), Poznań 2009.
Łysiak W., Wyspy bezludne, Warszawa 1994.
Plezia M., Kronika Galla na tle historiografii XII wieku, Kraków 1947.
Plezia M., Problem św. Stanisława biskupa, „Homo Dei” 1950, nr 19.
Przybyszewski B., Monolog króla Bolesława Śmiałego. Z problematyki badań nad sprawą św. Stanisława, „Analecta Cracoviensia” 1979, t. 9.
Żerek D., Biskup krakowski kontra król, Łódź 2011.
Żurek A., Stanisław ze Szczepanowa, Kraków 2007.
Licenza
Copyright (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Questo lavoro è fornito con la licenza Creative Commons Attribuzione - Non commerciale - Non opere derivate 4.0 Internazionale.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Puoi leggere altri articoli dello stesso autore/i
- Przemysław Benken, Łukasz Mamert Nadolski, Walki powietrzne nad Wietnamem Północnym w latach 1965–1968 na tle operacji Rolling Thunder, vol. 1: Lata 1965–1967, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2016, 430 p. (Przemysław Benken , Pamięć i Sprawiedliwość: V. 30 N. 2 (2017)
- Przemysław Benken, Wyboista droga do niepodległości – Wietnam w latach 1940–1945 , Pamięć i Sprawiedliwość: V. 25 N. 1 (2015)
- Przemysław Benken, Wojciech Jaruzelski „otwiera” Chiny. Wizyta I sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Państwie Środka w 1986 roku , Pamięć i Sprawiedliwość: V. 33 N. 1 (2019)
- Przemysław Benken, W cieniu Budapesztu i Suezu - rewolta chłopska w Wietnamie Północnym w 1956 roku , Pamięć i Sprawiedliwość: V. 28 N. 2 (2016)
- Mariusz Olczak, Przemysław Benken, Mariusz Olczak, Jan Rodowicz ANODA. Życie i śmierć bohatera „Kamieni na szaniec”, Warszawa 2015, ss. 550 , Pamięć i Sprawiedliwość: V. 25 N. 1 (2015)
- Przemysław Benken, Problematyka stosunków między Misją Polską do Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych a Sztabem Wojskowej Komisji Rozejmowej strony Koreańskiej Armii Ludowej/Chińskich Ochotników Ludowych w Kaesongu oraz wytyczne w tej sprawie , Pamięć i Sprawiedliwość: V. 23 N. 1 (2014)
- Przemysław Benken, O religii w Chińskiej Republice Ludowej. Notatka z rozmowy przeprowadzonej przez radcę ambasady polskiej w Pekinie z zastępcą kierownika Pracowni Badawczej w Urzędzie do spraw Religii przy Radzie Państwa Chińskiej Republiki Ludowej 20 sierpnia 1987 r. , Pamięć i Sprawiedliwość: V. 32 N. 2 (2018)
