okładka

Tom 33 Nr 1 (2019)

ISSN:
1427-7476

eISSN:
2957-1723
Dział: Varia

Ukraińska socjaldemokracja w II Rzeczypospolitej (1928–1939)

Ihor Rajkiwśkyj

Vasyl Stefanyk Precarpathian National University (Ivano-Frankivsk) (Podkarpacki Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Stefanyka w Iwano-Frankiwsku)

Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 33 Nr 1 (2019), strony: 302-326

Data publikacji: 2019-06-30

Abstrakt

Ukraińska Partia Socjaldemokratyczna (USDP) powstała w 1899 r. Podjęła próbę połączenia myśli nacjonalistycznej i marksistowskiej, a także aktywnego zaangażowania się w życie polityczne na ziemiach zachodnioukraińskich (do 1939 r.). Po stłumieniu rewolucji ukraińskiej i otwartym przejściu USDP do poparcia komunizmu w marcu 1923 r. władze polskie wydały na początku 1924 r. zakaz działania Ukraińskiej Partii Socjaldemokratycznej. Ideologiczna i organizacyjna odbudowa ukraińskiej socjaldemokracji, która nastąpiła po 1925 r., zakończyła się w grudniu 1928 r. kongresem socjalistów ukraińskich we Lwowie. Przywrócona do życia Ukraińska Partia Socjaldemokratyczna wykorzystała metody parlamentarne, żeby stworzyć niezależne socjalistyczne państwo ukraińskie, któremu przeciwstawiało się ukraińskie podziemie nacjonalistyczne, i nawiązała kontakty z socjalistami polskimi i żydowskimi. W latach trzydziestych XX w. partia była trzykrotnie zaangażowana w procesy konsolidacji działających legalnie partii ukraińskich o orientacji narodowej w Polsce, do których dochodziło pod wpływem szeregu czynników wewnętrznych i zewnętrznych. W dziesięcioleciu przedwojennym wpływy USDP i ogólnie socjaldemokracji w II Rzeczypospolitej osłabły w wyniku kryzysu sił demokratycznych i wzrostu autorytaryzmu w różnych formach w skali całej Europy.

Czernećkyj A., Spomyny z moho żyttia, London 1964.

Drewnićkyj J., Wołodymyr Starosolśkyj: hromadśko-polityczna ta naukowa dijalnist‘ (1887-1942), Ternopil 2012.

Feliński M., Ukraińcy w Polsce odrodzonej, Warszawa 1931.

Holzer J., Mozaika polityczna Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1974.

Kedryn I., Wołodymyr Starosolśkyj (u 100-riczczja narodyn) [w:] Wołodymyr Starosolśkyj 1878–1942. Zapysky NTSZ, t. 210, Niu-Jork–Paryż–Sydnej–Toronto 1991.

Koko E., Ukraińscy socjaldemokraci galicyjscy w okresie międzywojennym (1918–1939) [w:] Ukraińska myśl polityczna w XX wieku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1993, z. 103.

Kramar J., Ideja polśko-ukrajinśkoho porozuminnia w politycznij koncepciji wołynśkoho wojewody H. Juzewśkoho [w:] INTERMARUM: istorija, polityka, kultura, wyp. 2, Łućk 2015.

Litnij S., „Wperid” czy nazad w bahno sociał-uhody?, Lwiw 1926.

Makuch I., Na narodnij służbi, Detroit 1958.

Makuch I., Na narodnij służbi. Spohady, Kyjiw 2001.

Miszczuk M., Ukrajinśka radykalna partija – Ukrajinśka socialistyczno-radykalna partija: ideołohija, orhanizacija, polityka (1918–1939 rr.), Iwano-Frankiwśk 2016.

Rajkiwśkyj I., Hałyćka sociał-demokratijia w Ukrajinśkij rewoluciji 1917–1920 rokiw, „Hałyczyna” 1998, nr 2.

Rajkiwśkyj I., Idejno-orhanizacijna widbudowa USDP u Hałyczyni (1925–1928 rr.), „Drohobyćkyj krajeznawczyj zbirnyk. Specialnyj wypusk II” 2015.

Rajkiwśkyj I., Liworadykalna ewolucija USDP (1920–1924 rr.), „Wisnyk Prykarpatśkoho uniwersytetu. Istorija” 1999, wyp. 2.

Rajkiwśkyj I., Perehid hałyćkoji USDP u komunistycznyj tabir na poczatku 1920-x rr., „Komunizm: system – ludzie – dokumentacja” 2015, nr 4.

Rajkiwśkyj I., Ukrajinśka socjał-demokratija w profspiłkowym rusi Hałyczyny miżwojennoho periodu, „Wisnyk Akademiji praci i socialnych widnosyn Federaciji profspiłok Ukrajiny” 2009, nr 3 (50).

Rajkiwśkyj I., Ukrajinśka socjał-demokratyczna partija (1928–1939 rr.), Iwano-Frankiwśk 1995.

Rajkiwśkyj I., Wzajemyny ukrajinśkych socjał-demokratiw Hałyczyny z Polśkoju partijeju socialistycznoju w Druhij Reczi Pospołytij [w:] Wisnyk Kyjiwśkoho nacionalnoho uniwersytetu imeni Tarasa Szewczenka. Fiłosofija. Politołohija, Kyjiw 2003, wyp. 62.

Solar I., Zowniszni orientaciji nacionalno-derżawnyćkych partij Zachidnoji Ukrajiny (1923–1939), Lwiw 2011.

Sprawozdanie z życia mniejszości narodowych za IV kwartał 1934 r., Warszawa 1935.

Sprawozdanie z życia mniejszości narodowych za IІІ kwartał 1935 r., Warszawa 1935.

Sprawozdanie z życia mniejszości narodowych za kwiecień, maj i czerwiec 1929 r., Warszawa 1929.

Stachiw M., Proty chwyl‘. Istorycznyj rozwytok ukrajinśkoho socijalistycznoho ruchu na zachidnych ukrajinśkych zemlach, Lwiw 1934.

Starosolśka U., Ave Caesar, morituri te salutant [w:] Wołodymyr Starosolśkyj 1878–1942.

Zapysky NTSZ, t. 210, Niu-Jork–Paryż–Sydnej–Toronto 1991.

Szwahulak M., Małowidoma storinka politycznoho żyttia Zachidnoji Ukrajiny peredodnia Druhoji switowoji wijny (Z istoriji Kontaktnoho Komitetu. 1937–1939 roku), „Zapysky NTSZ” 1994, t. 228.

Szwahulak M., Partijni podiły i zahalnonacionalni interesy. Probłema politycznoji konsolidaciji ukrajinśkoho nacionalnoho ruchu Hałyczyny (1919–1939) [w:] Druhyj miżnarodnyj konhres ukrajinistiw. Dopowidi i powidomłennia. Istorija, cz. 2, Lwiw 1994.

Szwahulak M., Suspilno-polityczna sytuacija u Zachidnij Ukrajini na poczatku 30-ch rokiw XX st., „Zapysky NTSZ” 1991, t. 222.

Tomicki J., Partie socjalistyczne mniejszości narodowych na progu lat trzydziestych, „Dzieje Najnowsze” 1980, nr 3.

Torzecki R., Kwestia ukraińska w Polsce w latach 1923–1929, Krakow 1989.

Troszczynśkyj W., Miżwojenna ukrajinśka emihracija w Jewropi jak istoryczne i socialno-polityczne jawyszcze, Kyjiw 1994.

Zajcew O., Predstawnyky ukrajinśkych politycznych partij Zachidnoji Ukrajiny w parlamenti Polszczi (1922–1939 rr.), „Ukrajinśkyj istorycznyj żurnał” 1993, nr 1.

Zaszkilniak L., Krykun M., Istorija Polszczi. Wid najdawniszych czasiw do naszych dniw, Lwiw 2002.

Żernoklejew O., Rajkiwśkyj I., Lidery zachidnoukrajinśkoji socjał-demokratiji. Polityczni biohrafiji, Kyjiw 2004.

okładka

Tom 33 Nr 1 (2019)

ISSN:
1427-7476
eISSN:
2957-1723

Data publikacji:
2019-12-08

Dział: Varia