okładka

Bd. 28 Nr. 2 (2016)

ISSN:
1427-7476

Section: Studia

Odwrót od Października. Pacyfikacja prasy i dziennikarzy w latach 1956-1958

Michał Przeperski

IPN Warszawa

Pamięć i Sprawiedliwość, Bd. 28 Nr. 2 (2016), pages: 311-352

Publication date: 2016-06-30

Abstract

Erozja stalinowskiego modelu komunizmu doprowadziła w latach 1955-1956 do rozregulowania mechanizmów kontroli nad prasą. Gdy jesienią 1956 roku doszło w Polsce do przesilenia politycznego, a nowym przywódcą PZPR został Władysław Gomułka, rozpoczęło się konstruowanie nowego modelu kontroli prasy. W znacznej mierze opierał się on na wzorcach stalinowskich, jednak jego budowa przebiegała powoli i uzależniona była od bieżących możliwości manewru władz. Kluczowy w tym względzie okazał się rok 1957, gdy kierownictwo brutalnymi metodami zakreśliło możliwości realnego funkcjonowania dziennikarzy w systemie. W efekcie, elementy uważane przez dziennikarzy za osiągnięcia roku 1956 – takie jak względna swoboda wypowiedzi czy dialog między dziennikarzami a czytelnikami – zostały wyrugowane, a prasa została ponownie poddana kontroli kierownictwa partyjnego. Kluczowym elementem nowego systemu zarządzania prasą stał się konformizm, który zastąpił miejsce strachu.

Mieczysław Adamczyk, Spory wokół roli i zadań organów wojewódzkich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (1956-1957) [w:] Materiały Pomocnicze do historii dziennikarstwa Polski Ludowej, t. XV, red. A. Słomkowska, współpr. D. Mikołajczyk-Grzelewska, Wydawnictwo UW, Warszawa 1991.

Zbigniew Błażyński, Mówi Józef Światło. Za kulisami bezpieki i partii, LTW, Łomianki 2011.

Jane L. Curry, Poland’s Journalists. Professionalism and Politics, Cambridge University Press , Cambridge 1990.

Czasopisma społeczno-kulturalne w okresie PRL, red. U. Jakubowska, IBL PAN, Warszawa 2011.

Antoni Dudek, Tomasz Marszałkowski, Walki uliczne w PRL 1956–1989, KOW, Kraków, Warszawa 1992.

Jerzy Eisler, Polskie Radio wobec wydarzeń w kraju w 1956 roku, „Krytyka” 1993, nr 40.

Andrzej Fedorowicz, Tygodnik „Świat” (1952-1969). Praca magisterska pod kierunkiem prof. dr hab. Aliny Słomkowskiej w Instytucie Dziennikarstwa UW.

Michał Głowiński, Rytuał i demagogia. Trzynaście szkiców o sztuce zdegradowanej, Open, Warszawa 1992.

Główny Urząd Kontroli Prasy 1945-1949, oprac. Daria Nałęcz, ISP PAN, Warszawa 1994.

Bogusław Gogol, „Fabryka fałszywych tekstów”. Z działalności Wojewódzkiego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Gdańsku w latach 1945-1958, Neriton, Warszawa 2012.

Zbigniew Grabowski, Portret zbiorowy redaktorów naczelnych dzienników terenowych PZPR według stanu z dnia 31 XII 1969 r., „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, XXX, 1991, 1.

Marek Juzepczuk, Stefan Staszewski – kierownik Wydziału Prasy i Wydawnictw KC PZPR w latach 1948–1954 [w:] Elity komunistyczne w Polsce, red. M. Szumiło, M. Żukowski, IPN, Warszawa-Lublin 2015.

Jerzy Kochanowski, Jak hartowała się piła, „Polityka”, 20 lutego 2007.

Andrzej Kozieł, Spory wokół roli i zadań organów wojewódzkich PZPR (1956-1957) [w:] Materiały Pomocnicze do historii dziennikarstwa Polski Ludowej, t. XV, red. A. Słomkowska, współpr. D. Mikołajczyk-Grzelewska, Wydawnictwo UW, Warszawa 1991.

Andrzej Kozieł, Studium o polityce prasowej PZPR w latach 1948–1957, Wydawnictwo UW, Warszawa 1991.

Edyta Krężołek, „Na peryferiach…” Rola prasy w Październiku 1956 roku (na przykładzie województwa kieleckiego), „Polska 1944/45–1989. Studia i materiały”, t. 12, red. J. Eisler, T. Szarota, K. Kosiński, IH PAN, Warszawa 2014.

Barbara N. Łopieńska, Ewa Szymańska, Stare numery, Alfa, Warszawa 1990.

Paweł Machcewicz, Polski rok 1956, Mówią Wieki, Warszawa 1993.

Grzegorz Majchrzak, Weryfikacja dziennikarzy w okresie stanu wojennego [w:] Dziennikarze władzy, władza dziennikarzom. Aparat represji wobec środowiska dziennikarskiego 1945–1990, red. T. Wolsza, S. Ligarski, IPN, Warszawa 2010.

Tomasz Mielczarek, Od „Nowej Kultury” do „Polityki”. Tygodniki społeczno-kulturalne i społeczno-polityczne PRL, WAŚ, Kielce 2003.

Oblicza prasy Ziem Zachodnich w latach 1945–2012, red. A. Buck, P. Bartkowiak, D. Kotlarek, WiMBP, Zielona Góra 2013.

Andrzej Paczkowski, (Bardzo) krótki zarys politycznej historii prasy polskiej w latach 1944-1989 [w:] Pośród spraw publicznych i teatralnych. Marcie Fik – przyjaciele, koledzy, uczniowie, Errata, Warszawa 1998.

Krzysztof Persak, Sprawa Henryka Hollanda, IPN, Warszawa 2006.

Prasa Polski Ludowej kalendarium 1956, „Zeszyty Prasoznawcze”, XXIX, 1988, nr 3.

Michał Przeperski, Rakowski w szafie Kiszczaka, „Polityka”, 2016, nr 11.

Michał Przeperski, Władze i dziennikarze. Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich w 1956 roku, „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 2/2014.

Michał Przeperski, W obronie październikowej linii partii. Publicystyka Mieczysława F. Rakowskiego w roku 1957 [w:] Zimowa Szkoła Historii Najnowszej 2012, red. Ł. Kamiński, G. Wołk, IPN, Warszawa 2012.

Konrad Rokicki, Literaci. Relacje między literatami a władzami PRL w latach 1956–1970, IPN, Warszawa 2011.

Dominika Rafalska, Między marzeniami a rzeczywistością. Tygodnik „Po prostu” wobec głównych problemów społecznych i politycznych Polski w latach 1955–1957, Neriton, Warszawa 2008.

Jan Skórzyński, Odwilż w cenzurze, „Krytyka” 1991, nr 34–35.

Mirosław Szumiło, Roman Zambrowski 1909-1977. Studium z dziejów elity komunistycznej w Polsce, IPN, Warszawa 2014.

Janos Tischler, Polski październik a Węgry [w:] Polski Październik 1956 w polityce światowej, red. J Rowiński, PISM, Warszawa 2006.

Teresa Torańska, Aneks, Świat Książki, Warszawa 2015.

Daniel Wicenty, Weryfikacja gdańskich dziennikarzy w stanie wojennym, IPN, Gdańsk 2015.

Daniel Wicenty, Załamanie na froncie ideologicznym. Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich od Sierpnia ’80 do stanu wojennego, IPN, Gdańsk 2012.

Wiesław Władyka, Na czołówce. Prasa w październiku 1956 roku, PWN, Warszawa 1989.

Wolne media? Środowisko dziennikarskie w 1989 roku. Studia, red. P. Szulc, T. Wolsza, IPN, Szczecin–Warszawa 2010.

okładka

Bd. 28 Nr. 2 (2016)

ISSN:
1427-7476

Data publikacji:
2016-06-30

Dział: Studia