Język Polski
English
Outline of the organisational history of intelligence agencies in the structure of the security apparatus of Hungary 1945–1990
Eszter Tóth
https://orcid.org/0009-0005-5552-1473
Archiwa Historyczne Służb Bezpieczeństwa Państwowego (ÁBTL)
BioEszter Tóth – historyk, archiwistka, absolwentka Uniwersytetu im. Eötvösa Lóránda w Budapeszcie. W latach 1996–1998 pracowała jako archiwistka w Węgierskim Archiwum Narodowym. Od 2018 r. zajmuje stanowisko zastępcy dyrektora generalnego węgierskich Archiwów Historycznych Służb Bezpieczeństwa Państwowego (ÁBTL). Przed objęciem obecnego stanowiska była kierownikiem Wydziału Zarządzania Dokumentacją i Konserwacji, odpowiadała za stworzenie systemu archiwalnego, koordynację programu historii mówionej i gromadzenie dokumentów prywatnych. Jej główne obszary badawcze to historia organizacyjna organów bezpieczeństwa państwa oraz historia powojennego internowania na Węgrzech.
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, No. 21 (2023), pages: 285-352
Publication date: 2024-01-10
https://doi.org/10.48261/arprl232110
PDF (Język Polski)
Abstract
The article presents the organisational transformation of the Hungarian intelligence structure. Immediately after World War II, there was no independent intelligence unit within the country’s security organs; it was not until 1947 that offensive counterintelligence and work abroad was initiated within Section II of the State Security Division of the Hungarian State Police. Subsequently, within the framework of the State Protection Authority (Államvédelmi Hatóság – ÁVH), which was established in 1948 and which was directly subordinated to the Ministry of the Interior (Belügyminisztérium – BM), Section V of Division B became responsible for conducting intelligence. After the ÁVH became independent, this task was continued by Division I/5, operating within Department I. In September 1950, this cell was separated and functioned henceforth as an independent organisational unit under the name of Division X/3 of the ÁVH. Another change took place in September 1951, at which time Department VIII of the ÁVH was created on the basis of this unit. When the ÁVH was merged with the Ministry of the Interior in the summer of 1953, the former Department VIII became Division II of the Ministry of the Interior. The intelligence entity functioned under this name until October 1955, when it was renamed Department II. At the time, it was subordinated to Directorate I of the Ministry of the Interior. During the reorganisation of the Ministry in 1957, intelligence was initially the responsibility of Division III of Department (II) of Political Investigations of the Ministry of the Interior, which was renamed Division II/3 as early as the beginning of 1958. The last major change took place in August 1962, when there was a major reform of the security organs. From then on, there existed Main Department III/I of the Ministry of the Interior (Belügyminisztérium III/I. Csoportfőnökség – BM III/I). This unit was in charge of conducting intelligence activities until 1990, after which it was replaced by the newly established Information Office.
Keywords
Węgry • wywiad • wywiad cywilny • Államvédelmi Hatóság • ÁVH • Belügyminisztérium III/I. Csoportfőnökség • BM III/I • Államvédelmi Osztály • ÁVO Hungary • intelligence • civilian intelligence • Államvédelmi Hatóság • ÁVH • Belügyminisztérium III/I. Csoportfőnökség • BM III/I • Államvédelmi Osztály • ÁVO
References
Archiwa Historyczne Służb Bezpieczeństwa Państwowego (Állambiztonsági Szolgálatok Történeti Levéltára, ÁBTL).
Archiwum Historii Wojskowości (Hadtörténelmi Levéltár és Irattár, HL). Węgierskie Archiwa Krajowe (Magyar Országos Levéltár, MOL).
Baráth M., A politikai rendőrség újjászervezése 1956 után [Reorganizacja policji politycznej po 1956 r.], „Történelmi Szemle” 2008, t. 50, nr 4.
Boreczky B., Az Államvédelmi Hatóság szervezete, 1950–1953 [Organizacja Zarządu Obrony Państwa 1950–1953 [w:] Trezor 1. A Történeti Hivatal évkönyve 1999 [Trezor 1. Rocznik Urzędu Historycznego 1999], red. G. Gyarmati, Budapest 1999.
Cseh G.B., A magyarországi állambiztonsági szervezetek intézménytörténeti vázlata, 1945–1990 [Zarys instytucjonalnej historii węgierskich państwowych organizacji bezpieczeństwa, 1945–1990] [w:] Trezor 1. A Történeti Hivatal évkönyve 1999 [Trezor 1. Rocznik Urzędu Historycznego 1999], red. G. Gyarmati, Budapest 1999.
Cserényi-Zsitnyányi I., Az Államvédelmi Hatóság szervezeti változásai (1950–1953) [Zmiany organizacyjne Urzędu Ochrony Państwa (1950–1953)],„Betekintő” 2009, nr 2, http://www.betekinto.hu/2009_2_cserenyi_zsitnyanyi, dostęp 15 II 2010 r.
Dávid I., Karcsai S., Tardy L., Szappanos G., A magyar állami fordításügy 130 esztendeje. (1869–1949–1999) [130 lat kwestii węgierskich tłumaczeń państwowych (1869–1949–1999)], Budapest 1999.
Farkas V., Nincs mentség. Az ÁVH alezredese voltam [Żadnych wymówek. Byłem podpułkownikiem ÁVH], Budapest 1990.
Gyarmati G., Kádár János és a Belügyminisztérium Államvédelmi Hatósága [János Kádár i Urząd Ochrony Państwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych] [w:] Trezor 1. A Történeti Hivatal évkönyve 1999 [Trezor 1. Rocznik Urzędu Historycznego 1999], red. G. Gyarmati, Budapest 1999.
Kolláth F., A hírszerzés helyzete 1956. október 23-a és 1957 júliusa közötti időben [Sytuacja wywiadu między 23 października 1956 a lipcem 1957 r.] [w:] Történeti hűséggel, politikai felelősséggel. 1. Állambiztonsági szekció. Az MSZMP Belügyminisztériumi Bizottsága elméleti tanácskozása (1982. június 16.). A Belügyminisztérium és szervei újjászervezése, a hatalom megszilárdításáért kifejtett tevékenysége [Z historyczną wiernością, polityczną odpowiedzialnością. 1. Sekcja Bezpieczeństwa Państwa. Narada Komisji MSW WSPR w kwestiach teoretycznych (16 czerwca 1982 r.). Reorganizacja Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i jego organów, jego działania na rzecz konsolidacji władzy], red. J. Czink, Budapest 1985
Okváth I., Jelentés a szocialista országok állambiztonsági vezetőinek titkos moszkvai tárgyalásairól 1955. március 7–12 [Raport o tajnych pertraktacjach szefów resortu bezpieczeństwa państwa krajów socjalistycznych w Moskwie 7–12 marca 1955 r.], „Hadtörténelmi Közlemények” 2001, t. 114, nr 4.
Papp I., A Politikai Nyomozó Főosztály Vizsgálati Osztályának szervezettörténete (1956–1962) [Historia organizacji Wydziału Śledczego Departamentu Śledztw Politycznych (1956–1962)], „Betekintő” 2010, nr 1, http://www.betekinto.hu/2010_1_papp, dostęp 15 II 2011 r.
Szigeti J., Egy tiszt a kémközpontból [Oficer z centrum szpiegowskiego], Budapest 1977.
Szigeti J., Kémek egymás között [Szpiedzy między sobą], Budapest 1978. Szigeti J., Pakisztán [Pakistan], Budapest 1979.
Takács T., A belső reakció elleni elhárító osztály, 1956–1962. Szervezettörténeti vázlat [Wewnętrzny wydział antyreakcyjny, 1956–1962. Zarys historii organizacji], „Betekintő” 2010, nr 3, http://www.betekinto Betekintő, 2010/3. http://www.betekinto.hu/2010_3_takacs, dostęp 15 II 2011 r.
Urbán A., A magyar állambiztonsági szolgálatok (1962–1980) [Węgierskie służby bezpieczeństwa państwa (1962–1980)], „Múltunk” 2003, nr 3.
License
Copyright (c) 2023 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
