Indywidualna pomoc Żydom przebywającym w gettach na terenie przedwojennego województwa stanisławowskiego w latach okupacji niemieckiej (1941–1943)
Polish-Jewish Studies, N. 5 (2024), pages: 202-238
Publication date: 2024-12-18
Abstract
W artykule omówiono kwestie pomocy świadczonej Żydom przebywającym w gettach zlokalizowanych na terenie przedwojennego województwa stanisławowskiego w latach 1941–1943. W tekście scharakteryzowano utworzone na tym obszarze przez okupanta niemieckiego dzielnice żydowskie. W kręgu zainteresowania autora znalazły się zarówno uwarunkowania, jak również formy wsparcia udzielanego przez ludność nieżydowską mieszkającym w nich Żydom. Opierając się na licznych relacjach osób otrzymujących oraz świadczących pomoc, przybliżono wiele jej przejawów. W podsumowaniu podjęto także próbę statystycznego zestawienia tego zjawiska.
Riferimenti bibliografici
Archiwum Akt Nowych
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej
Archiwum Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie
Drugi powszechny spis ludności z dn. 9 XII 1931 r. Województwo stanisławowskie, seria C, z. 65, GUS, Warszawa 1938.
Relacje o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939–1945, t. 5, wybór i oprac. S. Piątkowski, Lublin–Warszawa 2021.
Verordnungsblatt für das Generalgouvernement (Dziennik rozporządzeń dla Generalnego Gubernatorstwa) 1941, nr 120; 1942, nr 98.
Rosenberg B., „I ja tam byłam… Wspomnienia z okresu wojny i okupacji hitlerowskiej. Kołomyja 1939–1945”, [1951], mps w zbiorach bibliotecznych Instytutu Yad Vashem.
Willbach M., Skupisko żydowskie w Obertynie podczas II wojny światowej, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1960, nr 35.
Ośrodek KARTA, Archiwum Historii Mówionej
United States Holocaust Memorial Museum
USC Shoah Foundation
Muzeum II Wojny Światowej
Encyclopedia of the Holocaust, t. 2 i 4, red. I. Gutman, New York – London [1990].
Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, t. 1–2, red. I. Gutman, Kraków 2009.
The Encyclopedia of Jewish Life Before and During the Holocaust, t. 1–3, red. S. Spector, New York 2001.
The United States Holocaust Memorial Museum Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, t. 2: Ghettos in German-Occupied Easter Europe, red. G.P. Megargee, M. Dean, Bloomington-Indianapolis 2012.
The Yad Vashem Encyclopedia of the Ghettos during the Holocaust, t. 1–2, red. G. Miron, S. Shulhani, Jerusalem 2009.
The Yivo Encyclopedia of Jews in Eastern Europe, t. 1–2, red. G.D. Hundert, New Haven – London 2008.
Довідник про табори, тюрми та гетто на окупованій території України (1941–1944) / Handbuch der Lager, Gefängnisse und Ghettos auf dem besetzten Territorium der Ukraine (1941–1944), Kyïv 2000.
Berendt G., Żydzi zbiegli z gett i obozów śmierci [w:] Zagłada Żydów na polskiej prowincji, red. A. Sitarek, M. Trębacz, E. Wiatr, Łódź 2012.
Berenstein T., Eksterminacja ludności żydowskiej w Dystrykcie Galicja (1941–1943), „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1967, nr 61.
Bonusiak W., Małopolska Wschodnia i Wołyń w czasie II wojny światowej, Rzeszów 2022.
Bonusiak W., Małopolska Wschodnia pod rządami Trzeciej Rzeszy, Rzeszów 1990.
Dean M., German Ghettoization in Occupied Ukraine: Regional Patterns and Sources [w:] The Holocaust in Ukraine: New Sources and Perspectives, Washington 2013.
Dean M., Gospodarka wyzysku: „warunki życia” w gettach na Kresach Wschodnich, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2007, nr 3.
Du Prel M., Das Generalgouvernement, Würzburg 1942.
Grądzka-Rejak M., Namysło A., Relacje polsko-żydowskie w okresie II wojny światowej. Kontekst i uwarunkowania [w:] Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej, red. M. Grądzka-Rejak, A. Namysło, Warszawa 2019.
Grądzka-Rejak M., Namysło A., „Indeks Polaków zamordowanych i represjonowanych za pomoc Żydom w okresie II wojny światowej” – stan badań, wyniki pierwszego etapu projektu, perspektywa badawcza [w:] Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej, t. 1, red. M. Grądzka-Rejak, A. Namysło, Warszawa 2019.
Hryciuk G., Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948, Toruń 2005.
Mazur G., Pokucie w latach drugiej wojny światowej. Położenie ludności, polityka okupantów, działalność podziemia, Kraków 1994.
Pohl D., Nationalsozialistische Judenverfolgung in Ostgalizien 1941–1944. Organisation und Durchführung eines staatlichen Massenverbrechens, München 1997.
Rączy E., Pomoc Polaków dla ludności żydowskiej na Rzeszowszczyźnie 1939–1945, Rzeszów 2008.
Sandkühler T., „Endlösung” in Galizien. Der Judenmord in Ostpolen und die Rettungsinitiative von Berthold Beitz 1941–1944, Bonn 1996.
Соловка Л., Оришко С., 150 із 150 000…: Голокост євреїв Прикарпаття як складова етнодемографічної Катастрофи Східної Галичини, Івано-Франківськ 2019.
Aleksiun N., Historia pomocy – Dziankowska Maria i Bizior-Horysławska Józefa, https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/historia-pomocy-dziankowska-maria-i-biziorhoryslawska-jozefa, dostęp 12 I 2024 r.
Baza osób poddanych represjom, www.straty.pl, dostęp 13 XII 2023 r.
Stós Z., Zapomniany grobowiec dra Witolda Rungego na cmentarzu parafialnym w Brzegu, https://brzesko.ws/DesktopModules/Articles/ArticlesView.aspx?tabID=0&ItemID=11269&mid=10640, dostęp 10 XII 2023 r.
https://rohatynjewishheritage.org/, dostęp 12 XII 2023 r.
Noty dotyczące przebiegu akcji „Reinhardt” w poszczególnych miejscowościach, https://teatrnn.pl/, dostęp 12 XII 2023 r.
https://yahadmap.org/#village/zhuravno-zhurawno-zuravna-lviv-ukraine.630, dostęp 12 XII 2023 r.
Internetowa baza odznaczonych Yad Vashem, https://righteous.yadvashem.org, dostęp 12 XII 2023 r.
Licenza
Copyright (c) 2024 Polish-Jewish Studies
Questo lavoro è fornito con la licenza Creative Commons Attribuzione - Non commerciale - Non opere derivate 4.0 Internazionale.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl
Puoi leggere altri articoli dello stesso autore/i
- Tomasz Gonet, Udział Ukraińskiej Policji Pomocniczej (Ukrainische Hilfspolizei) w zagładzie Żydów na przykładzie gminy Łysiec w powiecie stanisławowskim w latach 1941–1943 , Polish-Jewish Studies: N. 3 (2022)