Język Polski
English
Français (France)
Italiano
Deutsch
The Origin and Military Activity of the ‘Lions’, a Partisan Unit of the Communist People’s Guard, 1942–43. A Contribution to the History of the Jews in the People’s Guard and People’s Army During the Second World War, and the Fate of Jewish Ghetto Fugitives in the Provincial Areas of Poland
Polish-Jewish Studies, No. 2 (2021), pages: 147-178
Publication date: 2023-03-28
https://doi.org/10.48261/pjs210206
PDF PL (Język Polski)
Abstract
The article discusses the activity of the ‘Lions’, a partisan unit of the Communist People’s Guard, from the beginning of its formation in September 1942 until July 1943, when it was liquidated by the National Armed Forces. Its establishment was closely connected with the Communists’ concept of immediate action. Like many other units of the People’s Guard, the ‘Lions’, which were based in the Radom area, consisted mainly of Jewish fugitives from nearby ghettos. The unit was commanded by Izrael Ajzenman (Julian Kaniewski, noms de guerre ‘Lew’, ‘Chytry’, ‘Julek’), a man who, before the war, had been convicted of ordinary crimes. From the beginning, its members only rarely carried out operations against the Germans. Instead, they often indulged in looting, murder, and other crimes against the local Polish population, including a raid on the town of Drzewica. The article also studies the relations within the unit itself and the way in which it was commanded, clearly demonstrating that the ‘Lions’ were perhaps more reminiscent of a gang of criminals than of a self-disciplined group of partisans whose code of conduct would be based on a set of regulations and procedures.
Keywords
Gwardia Ludowa • Armia Ludowa • Polska Partia Robotnicza • Izrael Ajzenman•Julian Kaniewski • oddział „Lwy” • partyzantka żydowska • Drzewica • NSZ • Tadeusz Kobylański • Stefanów • Opoczno People’s Guard • People’s Army • Polish Workers’ Party • Izrael Ajzenman • Julian Kaniewski • 'Lions’ unit • Jewish partisans • Drzewica • National Armed Forces • Tadeusz Kobylański • Stefanów • Opoczno
References
Archiwum Akt Nowych
Archiwum Państwowe w Radomiu
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego
Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego
Arciuch K., Kaniewski (Ajzenman) Julian [w:] Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, Warszawa 1992, t. 3.
Chodakiewicz M.J., Gontarczyk P., Żebrowski L., Tajne oblicze GL-Al. i PPR. Dokumenty, t. 2, Warszawa 1999.
Chodakiewicz M.J., Narodowe Siły Zbrojne. „Ząb” przeciw dwu wrogom, Warszawa 2005.
Chytry J. [J. Kaniewski], Odwetowe akcje oddziału „Lwy” GL, „Polska Niepodległa” 1946, nr 6.
Datner S., Żydzi partyzanci w czasie II wojny światowej, „Kalendarz Żydowski 1985/1986”, (Warszawa) 1985.
Dąbrowska E., Z dziejów Rusinowa, „Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego” 1985, t. 22, z. 1–2.
Drabik R., Wydarzenia pod Borowem, „Glaukopis” 2003, nr 1.
Encyclopaedia Judaica, Jerusalem 1971.
Garas J.B., Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942–1945, Warszawa 1971.
Goldman N., Opoczno [w:] Opoczno Memorial Book, b.m.w., 1989.
Gontarczyk P., Mord w Drzewicy (22 stycznia 1943). Przyczynek do badań nad rzeczywistym obrazem konfliktów pomiędzy polskim podziemiem niepodległościowym a komunistami, „Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego” 1999, z. 3–4.
Gontarczyk P., Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941–1944, Warszawa 2006.
Hillebrandt B., Partyzantka na Kielecczyźnie 1939–1945, Warszawa 1970.
Historia Polski 1864–1945. Materiały do nauczania w klasie XI, Warszawa 1953.
Kersten K., Narodziny systemu władzy, Warszawa 1989.
Krakowski S., The War of the Dooomed. Jewish Armed Resistance in Poland 1942–1944, New York 1984.
Krakowski S., Żydzi w oddziałach partyzanckich Gwardii Ludowej i Armii Ludowej na Kielecczyźnie, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1968, nr 65/66
Kucharski J., Zanim odejdziemy. Zapiski z konspiracji 1939–1947. NOW, NSZ, AK okręgów Radom i Łódź, Gdańsk 1996.
Nazarewicz R., Podziemie związane z PPR wobec tragedii i walki Żydów [w:] Społeczeństwo polskie wobec martyrologii i walki Żydów w latach II wojny światowej. Materiały z sesji w Instytucie Historii PAN w dniu 11 III 1993 r., wstęp i red. nauk. K. Dunin-Wąsowicz, Warszawa 1996.
Rundke O., Przysięgę odbierał hubalczyk [w:] Gniewnie szumiał las. Wspomnienia leśników polskich 1939–1945, oprac. J. Gmitruk, W. Lipko, P. Matusak, Warszawa 1982.
Wroniszewski J., Śmiertelny skok „Czeremosza”, „Konecki Wrzesień” 1996, nr 1.
Żebrowski L., Julian Kaniewski [w:] Encyklopedia białych plam, t. 9, Radom 2002.
Żebrowski L., Mord w Drzewicy. Nieznane karty komunistycznej partyzantki, „Słowo – Dziennik Katolicki”, 1–3 VII 1994.
Żebrowski L., PPR-owski bohater?, „Słowo – Dziennik Katolicki”, 10 V 1995.
Chądzyński E., Pomoc Żydom udzielana przez konspiracyjne biuro fałszywych dokumentów w okresie okupacji hitlerowskiej, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce” 1970, nr 75.
Ciesielska M., Zabiegi likwidujące skutki obrzezania wykonywane w Warszawie w czasie drugiej wojny światowej. Wstępna próba opisu zjawiska, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2017, t. 13.
Czarnomski T., Pomoc ludności żydowskiej udzielana przez pracowników Wydziału Ewidencji Ludności Zarządu m.st. Warszawy w okresie okupacji hitlerowskiej, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce” 1970, nr 75.
Dreifuss H., Utajone miasta, kilka uwag o metodologii Gunnara S. Paulssona, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2014, t. 10, cz. 2.
Engelking B., Sny jako źródło do badań nad Zagładą, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2013, t. 9.
Engelking B., Zagłada i pamięć. Doświadczenie Holocaustu i jego konsekwencje opisane na podstawie relacji autobiograficznych, Warszawa 1994.
Gacki S., „Paszportyzacja”. Przebieg paszportyzacji obywateli polskich i likwidacji sieci opiekuńczej Ambasady RP w Moskwie, „Karta. Niezależny Kwartalnik Historyczny” 1993, nr 10.
Grabowski J., „Ja tego Żyda znam!”. Szantażowanie Żydów w Warszawie 1939–1943, Warszawa 2004.
Lewandowska S., Kryptonim „Legalizacja” 1939–1945, Warszawa 1984.
Lewandowska S., Z fałszywym Ausweisem… O komórce legalizacyjnej Kierownictwa Dywersji na terenie Obszaru Warszawskiego Armii Krajowej 1939–1944, „Rocznik Mazowiecki” 2004, t. 16.
Lewandowska S., Zakonspirowanie i legalizacja. Służby miejskie okupowanej Warszawy w akcji pomocy ludziom ściganym przez gestapo, „Dzieje Najnowsze” 1981, t. 13, nr 1–2.
Libionka D., Polska hierarchia kościelna wobec eksterminacji Żydów – próba krytycznego ujęcia, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2009, t. 5.
Madaj K., Żuławnik M., Proboszcz getta, Warszawa 2010.
Melchior M., Zagłada a tożsamość. Polscy Żydzi ocaleni na „aryjskich papierach”. Analiza doświadczenia biograficznego, Warszawa 2004.
Nalewajko-Kulikov J., Strategie przetrwania. Żydzi po aryjskiej stronie Warszawy, Warszawa 2004.
Most read articles by the same author(s)
- Piotr Gontarczyk, Jan Grabowski’s Judenjagd: A Case in Point for the Study of Holocaust Distortion , Polish-Jewish Studies: No. 4 (2023)
