Ansehen Nr. 6 (2025)

Nr. 6 (2025)

ISSN:
2719-4086

eISSN:
2957-1413
Section: Studia

Sprawy karne szefa Gestapo w Kołomyi Petera Leideritza i jego żony Anneliese

Polish-Jewish Studies, Nr. 6 (2025), pages: 350-374

Publication date: 2025-11-17

https://doi.org/10.48261/PJS250609

Abstract

Po zakończeniu wojny przed polskim wymiarem sprawiedliwości stanął szef Gestapo w Kołomyi Peter Leideritz, odpowiedzialny za przeprowadzenie akcji eksterminacyjnej ludności żydowskiej na podległym mu terenie. O zbrodnie popełnione na Żydach oskarżono także jego żonę Anneliese. Oboje zostali skazani na karę śmierci, przy czym karę dla Anneliese w drodze ułaskawienia zamieniono na dożywotnie więzienie. Przedmiotem analizy prezentowanego studium przypadku jest powojenne rozliczanie zbrodni popełnionych przez Niemców w starostwie powiatowym w Kołomyi w dystrykcie Galicja GG. Przybliżono sylwetki małżonków, ich działalność oraz przebieg procesów przed różnymi sądami. Szczególną uwagę poświęcono przyjętym przez Leideritzów liniom obrony.


Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN), Sąd Okręgowy w Warszawie 1945–1950, GK, 296/9, GK, 296/129, GK, 296/130, GK, 296/131, GK, 296/132; Zbiór akt z postępowań karnych dotyczących zbrodni nazistowskich, 2586/270, 2586/205; Zbiór Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, Akta badawczo-dochodzeniowe, 164/584, t. 1–2.

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Bydgoszczy, Okręgowy Szpital Więzienny nr 1 w Grudziądzu 1948–1956, 49/4015.

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie, Sąd Okręgowy w Lublinie 1944–1950, 330/226.

Archiwum Yad Vashem (AYV), O.3/2143.

Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis für das Generalgouvernement auf Grund der Summarischen Bevölkerungsbestandsaufnahme am 1. März 1943, Krakau 1943.

Die Verfolgung und Ermordung der europäischen Juden durch das nationalsozialistische Deutschland 1933–1945, t. 9: Polen. Generalgouvernement August 1941–1945, red. K.P. Friedrich, München 2014.

Drugi powszechny spis ludności z dn. 9 XII 1931 r. Województwo stanisławowskie, seria C, z. 65, GUS, Warszawa 1938.

„Dziennik Zachodni”, 19 XI 1947.

Polin T., Kołomyja [w:] The United States Holocaust Memorial Museum Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, t. 2: Ghettos in German-Occupied Eastern Europe, cz. A, red. M. Dean, Bloomington–Indianapolis 2012.

The Yad Vashem Encyclopedia of the Ghettos During the Holocaust, red. G. Miron, S. Shulhani, Jerusalem 2009.

Berenstein T., Eksterminacja ludności żydowskiej w dystrykcie Galicja (1941–1943), „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1967, nr 3.

Bonusiak W., Małopolska Wschodnia pod rządami Trzeciej Rzeszy, Rzeszów 1990.

Browning Ch.B., The Origins of the Final Solution. The Evolution of Nazi Jewish Policy, September 1939 – March 1942, Lincoln–Jerusalem 2004.

Dziurok A., Osądzenie przestępstw okresu II wojny światowej przez Specjalny Sąd Karny w Katowicach w latach 1945–1946, Katowice–Warszawa 2024.

Eichmüller A., Keine Generalamnestie. Die strafrechtliche Verfolgung von NS-Verbrechen in der frühen Bundesrepublik, München 2012.

Eisen G., A Summer of Mass Murder. 1941 Rehearsal for the Hungarian Holocaust, West Lafayette, IN, 2023.

Kuwałek R., Obóz zagłady w Bełżcu, Lublin 2010.

Mazur G., Pokucie w latach drugiej wojny światowej. Położenie ludności, polityka okupantów, działalność podziemia, Kraków 1994.

Pohl D., Nationalsozialistische Judenverfolgung in Ostgalizien 1941–1944, München 1997.

Prel M. du, Das Generalgouvernement, Würzburg 1942.

Ramme S., Służba bezpieczeństwa SS, Warszawa 1984.

Sandkühler T., „Endlösung” in Galizien. Der Judenmord in Ostpolen und die Rettungsinitiative von Berthold Beitz 1941–1944, Bonn 1996.

Schenk D., Noc morderców. Kaźń polskich profesorów we Lwowie i Holocaust w Galicji Wschodniej, Kraków 2011.

Siekierka S., Komański H., Różański E., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie stanisławowskim 1939–1946, Wrocław [2008].

Sołowka Ł., Oryszko S. [Соловка Л., Оришко С.], 150 iz 150 000… Hołokost jewrejiw Prykarpattia jak składowa etnodemohraficznoji Katastrofy Schidnoji Hałyczyny [150 із 150 000… Голокост євреїв Прикарпаття як складова етнодемографічної Катастрофи Східної Галичини], Iwano-Frankiwśk [Івано-Франківськ] 2019.

Śniatyn – akcja „Reinhardt”, https://teatrnn.pl/ar/sniatyn-akcja-reinhardt/, dostęp 28 X 2024 r.

Kosów – akcja „Reinhardt”, https://teatrnn.pl/ar/kosow-akcja-reinhardt/, dostęp 28 X 2024 r.

Horodenka – akcja „Reinhardt”, https://teatrnn.pl/ar/horodenka-akcja-reinhardt/, dostęp 28 X 2024 r.

                            Ansehen Nr. 6 (2025)

Nr. 6 (2025)

ISSN:
2719-4086
eISSN:
2957-1413

Data publikacji:
2025-11-17

Dział: Studia