Codzienność oraz warunki funkcjonowania ludności żydowskiej w getcie w Nowym Sączu w latach 1940–1942
Polish-Jewish Studies, Nr. 5 (2024), pages: 337-365
Publication date: 2024-12-18
Abstract
Artykuł przedstawia codzienność oraz warunki funkcjonowania ludności żydowskiej w getcie w Nowym Sączu w latach 1940–1942. Po zaprezentowaniu procesu powstawania tzw. żydowskiej dzielnicy omówiono warunki mieszkaniowe i sanitarne, wyżywienie i sposoby pozyskiwania żywności, okoliczności pracy Żydów, życie religijne oraz towarzyskie. Zasadniczym elementem życia codziennego osadzonych w getcie Żydów był wszechobecny niemiecki terror – zorganizowany lub spontaniczny.
Literaturhinweise
Archiwum Narodowe w Krakowie Oddział w Nowym Sączu, 31/15/316, Akta m. Nowego Sącza.
Archiwum Sądeckiego Sztetlu, Kac A., Żydzi – prześladowanie i zagłada, mps; Kopia protokołu zeznania Kalmana Holzera; Materiały przekazane przez Władysława Żaroffe; Relacja Izaka Goldfingera; Relacja Jacka Weinbergera z 2016 r.; Relacja Markusa Lustiga z 2012 r. (oznaczenie: F).
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie, 301/1703, Relacja Samuela Kaufera; 301/4694, Relacja Kiplowej; 301/1338, Relacja Emila Steinlaufa.
Archiwum JDC (online), List inż. Reinberga do Judenratu w Nowym Sączu, 17 IV 1940 r., http://search.archives.jdc.org/multimedia/Documents/W_3941/W_3941_017/W_3941_017_0859.pdf#search=, dostęp 16 IV 2021 r.; List Judenratu w Nowym Sączu do Jointu w Krakowie, 13 VIII 1940 r., http://search.archives.jdc.org/multimedia/Documents/W_3941/W_3941_017/W_3941_017_0891.pdf#search=, dostęp 16 IV 2021 r.; List Judenratu w Nowym Sączu do Jointu w Krakowie, 6 VI 1940 r., http://search.archives.jdc.org/multimedia/Documents/W_3941/W_3941_017/W_3941_017_0872.pdf#search=, dostęp 16 IV 2021 r.; List Judenratu w Nowym Sączu do Jointu w Krakowie, 21 XI 1940 r., http://search.archives.jdc. org/multimedia/Documents/W_3941/W_3941_017/W_3941_017_0925.pdf#search=, dostęp 16 IV 2021 r.; List Żydowskiej Samopomocy Społecznej w Nowym Sączu do Jointu w Krakowie, 12 I 1941 r., http://search.archives.jdc.org/multimedia/Documents/W_3941/W_3941_017/W_3941_017_0966.pdf#search=, dostęp 16 IV 2021 r.
Archiwum Instytutu Yad Vashem, 033c/6433, Relacja Aby Holzera; O-3-2136, Relacja Estery Elenberg; 88-0192F, M. Bergman-Winter, „Memorandum. Nowy Sącz – Sambor 1939–1945, b.d. i m.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 24: Obozy pracy przymusowej, oprac. M. Janczewska, Warszawa 2015.
Gołosińska-Maćkowiak J., Najważniejszy dzień życia – Nowy Sącz 1941, „Almanach Sądecki” 2014, R. 23, nr 1/2 (86/87).
Korennman B., Relacja z okresu okupacji, „Almanach Sądecki” 2009, R. 18, nr 1/2 (66/67).
Lehrer S., Strassman L., The Vanished City of Tsanz, Jerusalem 1997.
Lustig M., Skrwawiony puch. Wspomnienia ocalonego z Zagłady, tłum. E. Świderska, Nowy Sącz 2016.
Taffet G., Zagłada Żydów żółkiewskich, oprac. N. Aleksiun, S. Ecker, Warszawa 2019.
Z pamiętników Marii Matyldy Zielińskiej, oprac. B. Celewicz, Nowy Sącz 2021.
Bieberstein A., Zagłada Żydów w Krakowie, Kraków 1985.
Doktór J., Halberstam Chaim Ben Arie [w:] Polski słownik judaistyczny, t. 1, oprac. Z. Borzymińska, R. Żebrowski, Warszawa 2003.
Duda T., Eksterminacja ludności żydowskiej Nowego Sącza w okresie II wojny światowej, „Rocznik Sądecki” 1990, t. 19.
Engelking B., Życie codzienne Żydów w miasteczkach dystryktu warszawskiego [w:] Prowincja noc. Życie i zagłada Żydów w dystrykcie warszawskim, red. B. Engelking, J. Leociak, D. Libionka, Warszawa 2007.
Engelking B., Leociak J., Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście, Warszawa 2001.
Franczak A., Sąsiedzkie relacje w godzinie próby. Pomoc jezuitów udzielana Żydom w czasie Zagłady na terenie Nowego Sącza [w:] Kościół, Żydzi, jezuici. Wokół pomocy Żydom w czasie II wojny światowej, red. M. Wenklar, Kraków 2021.
Gieniec A., „Młodość za drutem kolczastym. Dzieje Izaka Goldfingera w czasie II wojny światowej”, mps, praca magisterska przygotowana pod kierunkiem dr. A.K. Linka-Lenczewskiego, Kraków 2003.
Grądzka-Rejak M., „Zdobywczynie życia”. Wybrane aspekty codzienności dziewcząt i kobiet żydowskich podczas okupacji niemieckiej [w:] Ciemności kryją ziemię. Wybrane aspekty badań i nauczania o Holokauście, red. M. Grądzka-Rejak, P. Trojański, Kraków – Nowy Sącz 2019.
Hilberg R., Zagłada Żydów europejskich, t. 1, tłum. J. Giebułtowski, Warszawa 2014.
Kopciowski A., Zagłada Żydów w Zamościu, Lublin 2005.
Mallman K.M., Heinrich Hamann, Leiter des Granzpolizeikommissariats Neu Sandez [w:] Karrieren der Gewalt. Nationalsozialistiche Taterbiographien, red. G. Paul, Darmstadt 2011.
Młynarczyk J.A., W cieniu Zagłady. Losy kieleckich Żydów w czasie drugiej wojny światowej, Toruń 2020.
Moskal G., Rapta M., Tupta W., Mroczne sekrety willi „Tereska”, Rabka-Zdrój 2008.
Musiał B., Kto dopomoże Żydowi…, Poznań 2019.
Okupacja w Sądecczyźnie 1939–1945, red. J. Berghausen, Nowy Sącz 1974.
Pamiętając dla przyszłości. Historia Żydów na Sądecczyźnie. Konteksty – nawiązania – refleksje, Nowy Sącz 2016.
Połomski Ł., Elity nowosądeckich Żydów wobec Zagłady [w:] Elity i przedstawiciele społeczności żydowskiej podczas II wojny światowej, red. M. Grądzka-Rejak, A. Namysło, Kraków–Katowice–Warszawa 2017.
Rączy E., Zagłada Żydów w dystrykcie krakowskim w latach 1939–1945, Rzeszów 2014.
Silberklang D., Bramy łez. Zagłada w dystrykcie lubelskim, tłum. M. Metlerska-Colerick, Lublin 2022.
Lizenz
Copyright (c) 2024 Polish-Jewish Studies
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Nicht-kommerziell - Keine Bearbeitungen 4.0 International.