okladka

Nr. 1 (2020)

ISSN:
2719-4086

eISSN:
2957-1413
Section: Studia

Prasa Polskiej Partii Socjalistycznej – Wolność, Równość, Niepodległość wobec ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej

Polish-Jewish Studies, Nr. 1 (2020), pages: 106-144

Publication date: 2020-04-28

https://doi.org/10.48261/pjs200105

Abstract

Tekst ukazuje stosunek prasy konspiracyjnej PPS-WRN (najważniejszej polskiej partii konspiracyjnej wywodzącej się z przedwojennej Polskiej Partii Socjalistycznej) wobec ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej. W kilku podrozdziałach przedsta-wiono, w jaki sposób prasa PPS-WRN informowała o pogarszającej się sytuacji ludności żydowskiej, a następnie o jej zagładzie. Opisano też wysuniętą przez Zygmunta Zarembę koncepcję odwetu na Niemcach za popełniane przez nich zbrodnie, a także stosunek pra-sy konspiracyjnej PPS-WRN wobec zagadnień antysemityzmu i szmalcownictwa, które publicyści socjalistyczni zrównali z kolaboracją z okupantem i dla których domagali się takiej samej kary. Zwięźle opisano także stosunek PPS-WRN do zagadnienia konspiracji żydowskiej i walki, a także zaskakujące sformułowanie antysemickie, które znalazło się w najważniejszym dokumencie programowym partii.

Archiwum Akt Nowych

Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego

Instytut i Muzeum im. gen. Władysława Sikorskiego Studium Polski Podziemnej

„Gwardia Ludowa”

„Informator”

„Robotnik”

„Robotnik w Walce”

„Rzeczpospolita Polska”

„Wiadomości Radiowe”

„Wieś i Miasto”

„Wolność”

„W R N”

„My tu żyjemy jak w obozie warownym”. Listy PPS-WRN Warszawa–Londyn 1940–1945, red. O. Blatonowa, L. Ciołkoszowa, W. Czapska-Jordan, Londyn 1992.

Aleksandrowicz J., Kartki z dziennika doktora Twardego, Kraków 2017.

Bartoszewski W., Lewinówna Z., Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939–1945, Kraków 2013.

Bartoszewski W., O Żegocie. Relacja poufna sprzed pół wieku, red. M. Zając, Warszawa 2013.

Bartoszewski W., Polska podziemna a walka getta warszawskiego, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce” 1973, nr 2–3.

Borski J.M., Polemika z Bundem, Warszawa 1937.

Borwicz M., Spod szubienicy w teren, Paryż 1980.

Brumberg A., The Bund and the Polish Socialist Party in the late 1930s [w:] The Jews of Poland between Two World Wars, Hanover 1989.

Chrzanowski B., Eksterminacja ludności żydowskiej w świetle polskich wydawnictw konspiracyjnych, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce” 1985, nr 1–2.

Ciołkosz A., Zagłada getta warszawskiego, „Kultura” 1962, nr 3.

Czystowski A., Warszawskie wydawnictwa PPS-WRN 1939–1944, „Z pola walki” 1974, nr 1.

Dunin-Wąsowicz K., Polski ruch socjalistyczny 1939–1945, Warszawa 1993.

Dunin-Wąsowicz K., Polski ruch socjalistyczny wobec problemów getta warszawskiego, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce” 1978, nr 3–4 (107–108).

Dunin-Wąsowicz K., Polski ruch socjalistyczny wobec walki i zagłady warszawskiego getta, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce” 1973, nr 2–3 (86–87).

Dunin-Wąsowicz K., Polski ruch socjalistyczny wobec walki i zagłady Żydów w czasie okupacji niemieckiej w Polsce [w:] Polskie podziemie polityczne wobec zagłady Żydów w czasie okupacji niemieckiej, red. I. Borowicz, Warszawa 1988.

Dunin-Wąsowicz K., Socjaliści polscy wobec walki i zagłady Żydów, „Dzieje Najnowsze” 1993, nr 1.

Dunin-Wąsowicz K., Socjaliści polscy wobec walki i zagłady Żydów [w:] Społeczeństwo polskie wobec martyrologii i walki Żydów w latach II wojny światowej, red. K. Dunin-Wąsowicz, Warszawa 1996.

Friedrich K.P., The Nazi Murder of the Jews in Polish Eyes. Views in the Underground Press, 1942–1945, „Polin” 2010, t. 22.

Friszke A., Adam Ciołkosz. Portret polskiego socjalisty, Warszawa 2011.

Friszke A., Publicystyka Polski Podziemnej wobec zagłady Żydów 1939–1944 [w:] Polska – Polacy – mniejszości narodowe, red. E. Grześkowiak-Łuczyk, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992.

Friszke A., Publicystyka Polski wobec zagłady Żydów 1939–1944, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 2000, nr 4 (196).

Grabski A., Grudka P., Polscy socjaliści w getcie warszawskim, „Kwartalnik historii Żydów” 2013, nr 1.

Jarowiecki J., Problematyka żydowska w polskiej prasie konspiracyjnej w latach 1939–1945 [w:] Bibliologia, literatura, kultura. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesor Wacławie Szelińskiej, red. M. Kopoka, M. Zięba, Kraków 1999.

Kobrzyński S., W okupowanej Warszawie [w:] Polska Partia Socjalistyczna w latach wojny i okupacji 1939–1945. Księga wspomnień, t. 1, red. W. Czarnecki i in., Warszawa 1994.

Kocik K., Krakowska prasa konspiracyjna wobec zagłady Żydów na przykładzie „Wolności” i „dziennika polskiego” [w:] Żegota ukryta pomoc, red. B. Heksel, K. Kocik, Kraków 2017.

Koko E., W nadziei na zgodę. Polski ruch socjalistyczny wobec kwestii narodowościowej w Polsce (1918–1939), Gdańsk 1995.

Kula M., Narodowe i rewolucyjne, Londyn–Warszawa 1991.

Landau-Czajka A., W jednym stali domu... Koncepcje rozwiązania kwestii żydowskiej w publicystyce polskiej lat 1933–1939, Warszawa 1998.

Lewandowska S., Prasa okupowanej Warszawy 1939–1945, Warszawa 1992.

Libionka D., „Kwestia żydowska” i problemy własnościowe w ujęciu wydawnictw konspiracyjnych ugrupowań nacjonalistycznych [w:] Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych 1939–1950, red. J. Grabowski, D. Libionka, Warszawa 2014.

Libionka D., Polskie piśmiennictwo na temat zorganizowanej i indywidualnej pomocy Żydom, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2008, nr 4.

Libionka D., Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, Lublin 2017.

Libionka D., ZWZ-AK i Delegatura Rządu RP wobec eksterminacji Żydów polskich [w:] Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, red. A. Żbikowski, Warszawa 2006.

Michałowska A., Postawy wobec Holocaustu Żydów w polskiej prasie konspiracyjnej. Analiza wybranych czasopism, „Kultura i Społeczeństwo” 1990, t. 34, nr 2.

Mulak J., Polska lewica socjalistyczna 1939–1944, Warszawa 1990.

Murawska H., „Warszawianka” – powstańcze pismo PPS-WRN [w:] Prasa Powstania Warszawskiego, red. T. Skoczek, Warszawa 2014.

Namysło A., Postawy mieszkańców rejencji katowickiej wobec ludności żydowskiej [w:] Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, red. A. Żbikowski, Warszawa 2006.

Nowogródzki E., Żydowska partia robotnicza BUND w Polsce 1915–1939, Warszawa 2005.

Pickhan G., Pod prąd. Powszechny Żydowski Związek Robotniczy BUND w Polsce w latach 1918–1939, Warszawa 2017.

Polacy–Żydzi 1939–1945. Wybór źródeł, oprac. W. Bartoszewski, A.K. Kunert, Warszawa 2001.

Polskie programy socjalistyczne 1878–1918, red. F. Tych, Warszawa 1975.

Prawdziwa historia Polaków. Ilustrowane wypisy źródłowe 1939–1945, t. 1, oprac. D. Baliszewski, A.K. Kunert, Warszawa 1999.

Prekerowa T., Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942–1945,Warszawa 1982.

Program Polski Ludowej, Londyn 1945.

Ringelblum E., Stosunki polsko-żydowskie w czasie II wojny światowej, Warszawa 1988.

Rocki J., Dziewiąta dywersyjna,Warszawa 2014.

Siepracka D., Stosunki polsko-żydowskie w Łodzi podczas okupacji niemieckiej [w:] Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, red. A. Żbikowski, Warszawa 2006.

Strzembosz T., Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939–1944, Warszawa 1983.

Szapiro P., Prasa konspiracyjna jako źródło do dziejów stosunków polsko-żydowskich w latach II wojny światowej. Uwagi, pytania, propozycje badawcze, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce” 1988, nr 3–4.

Szapiro P., Problem pomocy dla walczącego getta w publicystyce Polski Podziemnej [w:] Holocaust z perspektywy półwiecza. Pięćdziesiąta rocznica powstania w getcie warszawskim, red. D. Grinberg, P. Szapiro, Warszawa 1993.

Szapiro P., Wojna żydowsko-niemiecka. Polska prasa konspiracyjna 1943–1944 o powstaniu w getcie warszawskim, Londyn 1992.

Szarota T., Ekscesy antyżydowskie w okupowanej Warszawie, cz. 1–2, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 2000, nr 1–2.

Szarota T., U progu Zagłady. Zajścia antyżydowskie i pogromy w okupowanej Europie, Warszawa 2000.

Śliwa M., Kwestia żydowska w polskiej myśli socjalistycznej [w:] Żydzi w Małopolsce. Studia z dziejów osadnictwa i życia społecznego, red. F. Kiryk, Przemyśl 1991.

Śliwa M., Obcy czy swoi. Z dziejów poglądów na kwestię żydowską w Polsce w XIX i XX wieku, Kraków 1997.

Śliwa M., Polska myśl socjalistyczna (1918–1948), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1988.

Uchwały XXIV Kongresu Polskiej Partii Socjalistycznej odbytego w dn. 31 stycznia, 1 i 2 lutego 1937 roku w Radomiu, b.m.w., b.d.w. [1937].

Urynowicz M., Stosunki polsko-żydowskie w Warszawie w okresie okupacji hitlerowskiej [w:] Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, red. A. Żbikowski, Warszawa 2006.

Urynowicz M., Zorganizowana i indywidualna pomoc Polaków dla ludności żydowskiej eksterminowanej przez okupanta niemieckiego w okresie drugiej wojny światowej [w:] Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, red. A. Żbikowski, Warszawa 2006.

Weber M., Od „Płomieni” do Socjalistycznej Organizacji Bojowej [w:] Polska Partia Socjalistyczna w latach wojny i okupacji 1939–1945. Księga wspomnień, t. 2, red. W. Czarnecki i in., Warszawa 1995.

Wierzchowska A., Relations between the Bund and the Polish Socialist Party from micro-historical perspective: Tarnów in the interwar period, „East European Jewish Affairs” 2013, nr 3.

Wróbel P., Od wojny do współpracy. Powszechny Żydowski Związek Robotniczy „Bund” i Polska Partia Socjalistyczna 1897–1939 [w:] BUND 100 lat historii 1897–1997, red. F. Tych, J. Hensl, Warszawa 2000.

Zagórski W., Wolność w niewoli, Londyn 1971.

Zaremba Z., Antysemityzm contra socjalizm [w:] O żydach i antysemityzmie, Warszawa 1936.

Zaremba Z., Różnice czy błędy, „Światło” 1937, nr 4–5.

Zaremba Z., Wojna i konspiracja, Kraków 1991.

Zimmerer K., Kronika zamordowanego świata. Żydzi w Krakowie w czasie okupacji niemieckiej, Kraków 2017.

Zimmerman J.D., Poles, Jews and the Politics of Nationality, Madison 2004.

Zimmerman J.D., The Polish Underground and the Jews, 1939–1945, New York 2015.

Zimmerman J.D., The Polish Underground Press and the Jews: The Holocaust in the Pages of the Home Army’s Biuletyn Informacyjny, 1940–1943 [w:] Warsaw. The Jewish Metropolis. Essays in Honor of the 75th Birthday of Professor Antony Polonsky, Boston 2015.

Żarnowski J., PPS w latach 1935–1939, Warszawa 1965.

Żbikowski A., Antysemityzm, szmalcownictwo, współpraca z Niemcami a stosunki polsko-żydowskie pod okupacją niemiecką [w:] Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, red. Żbikowski A., Warszawa 2006.

Żuczkowski M., Pierwsze miesiące konspiracyjnej działalności Polskiej Partii Socjalistycznej Wolność-Równość-Niepodległość [w:] Polska pod okupacją 1939–1945,t. 1, Warszawa 2015.

Żuczkowski M., „Znów sztandar Polski powiewa nad Warszawą” – prasa PPS-WRN w czasie Powstania Warszawskiego [w:] Prasa Powstania Warszawskiego, red. T. Skoczek, Warszawa 2014.

okladka

Nr. 1 (2020)

ISSN:
2719-4086
eISSN:
2957-1413

Data publikacji:
2020-04-28

Dział: Studia