Proces ukrainizacji Kościoła greckokatolickiego w Galicji Wschodniej w pierwszym etapie posługi duszpasterskiej metropolity Andrzeja Szeptyckiego (1899–1919). U źródeł konfliktu religijnego i narodowościowego na kresach południowo-wschodnich II Rzeczyposp
Pamięć i Sprawiedliwość, V. 35 N. 1 (2020), pages: 275-290
Publication date: 2020-06-30
Abstract
Artykuł dotyczy ewolucji Kościoła greckokatolickiego w zakresie jego stosunku do spraw narodowościowych w Galicji Wschodniej. Autor pokazuje, jak ogromną rolę w procesie ukrainizacji tego Kościoła odegrało duchowieństwo unickie, z metropolitą lwowskim Andrzejem Szeptyckim na czele. Szeptycki podporządkowywał swoje sympatie polityczne głównemu celowi, tj. połączeniu prawosławia rosyjskiego z Kościołem katolickim (budowa nowej unii). Wspomagając ruch ukraiński, zyskiwał sympatię wśród duchowieństwa greckokatolickiego, ważnego w procesie prowadzenia misji na Wschodzie. Jeśli chodzi o kontakty zagraniczne, to na początku wojny światowej współpracował z Austriakami, potem próbował nawiązać kontakt z carem, by wreszcie u końca wojny wesprzeć proces budowania wielkiej Ukrainy. Na żadnym etapie swojej działalności nie widział potrzeby współpracy z politykami polskimi; wręcz przeciwnie zwalczał aspiracje polskie na dawnych Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej. W ten sposób Kościół greckokatolicki i sam Szeptycki weszli w trwały konflikt z odrodzonym państwem polskim.
Riferimenti bibliografici
Kartki z pamiętnika. Świadectwa – dowody – dokumenty. Pogrom żydowski we Lwowie w świetle prawdy, Kraków 1919.
Kościół Rzymskokatolicki i Polacy w Małopolsce Wschodniej podczas wojny polsko-ukraińskiej 1918–1919. Źródła, red. J. Wołczański, t. 1, Lwów–Kraków 2012.
Krysiak F.S., Z dni grozy we Lwowie (od 1–22 listopada 1918 r.). List pasterski Andrzeja Szeptyckiego Metropolity Halickiego, Arcybiskupa Lwowskiego, Biskupa Kamieńca Podolskiego do Polaków obrządku greckokatolickiego, Żółkiew 1904.
Меморандум митрополита Андрея Шептицкого до урядів центральних держав з 15 серпня 1914, Рим 1968.
Митрополит Андрей Шептицкий і греко-католики Росії, кн. 1: Документи і матеріяли, 1899–1917, упоряд. Ю. Аввакумов, О. Гайова, Львів 2004.
Митрополит Андрей Шептицький: життя і діяльність. Документи і матеріали 1899–1944, т. 2–4, Львів 1998–2013.
Nieznana korespondencja arcybiskupów metropolitów lwowskich Józefa Bilczewskiego z Andrzejem Szeptyckim w czasie wojny polsko-ukraińskiej 1918–1919, oprac. J. Wołczański, Lwów–Kraków 1997.
Послання пастирське Андрея Шептицкого (Митрополита Галицкого, Архієпископа Львівского, Єпископа Каменця Подільского), Григорія Хомишина (Єпископа Станіславівского, Йосафата Коциловского (Єпископа Перемиского, Самбірского і Сяніцкого) до Всечесного духовенства і вірних, 26 серпня, Перемишль 1919.
Послання пастирське Андрея Шептицкого, Григорія Хомишина, Йосафата Коциловского до Всечесного духовенства і вірних, 21 лютого 1918, Львів 1918.
Tiszler S., W obronie prawdy. List otwarty w odpowiedzi na denuncjację J.E. Arcybiskupa greckokatolickiego Andrzeja hr. Szeptyckiego, Zamość, b.d.w.
Wołczański J., Listy arcybiskupa Józefa Teodorowicza do arcybiskupa Józefa Bilczewskiego z lat 1903–1923, cz. 3: Listy z lat 1914–1923, „Przegląd Wschodni” 2006, t. 9, z. 4.
Chomyszyn G., Dwa Królestwa, tłum. M. Siudak, red. I. Pełechatyj, W. Osadczy, Kraków 2017.
Баран С., Митрополит Андрей Шептицький: життя і діяльність, München 1947.
Budorowycz B., Sheptyts’kyi and the Ukrainian National Movement after 1914 [w:] Morality and Reality. The Life and Times of Andrei Sheptyts’kyi, red. P.R. Magocsi, Edmonton 1989.
Гентош Л., Митрополит Шептицький: 1923–1939. Випробування ідеалів, Львів 2015.
Grzesiak K., Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918–1939, Lublin 2010.
Jagmin T., Polacy grekokatolicy na Ziemi Czerwieńskiej, Lwów 1939.
Kołbuk W., Cerkiew prawosławna w Polsce międzywojennej, Lublin 2013.
Королевский К., Митрополит Андрей Шептицький (1865–1944), Львів 2015.
Krochmal A., Stosunki międzywyznaniowe i międzyobrządkowe w parafiach grekokatolickiej diecezji przemyskiej w latach 1918–1939 [w:] Polska–Ukraina 1000 lat sąsiedztwa, t. 3, red. S. Stępień, Przemyśl 1996.
Mróz M., Katolicyzm na pograniczu. Kościół katolicki wobec kwestii ukraińskiej i białoruskiej w Polsce w latach 1918–1925, Toruń 2003.
Mróz M., W kręgu dyplomacji watykańskiej. Rosja, Polska, Ukraina w dyplomacji watykańskiej w latach 1917–1926, Toruń 2004.
Nabywaniec S., Biskup Jozafat Kocyłowski (1876–1947), „Studia Rzeszowskie” 1998, t. 5.
Nabywaniec S., Relacje między obrządkami łacińskim i greckokatolickim oraz problem rutenizacji rutenizacji i uniatyzacji w kontekście tak zwanej „kradzieży dusz” [w:] Polska–Ukraina 1000 lat sąsiedztwa, t. 4, red. S. Stępień, Przemyśl 1998.
Osadczy W., Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji, Lublin 2007.
Papierzyńska-Turek M., Między tradycją a rzeczywistością. Państwo wobec prawosławia 1918–1939, Warszawa 1989.
Partacz Cz., Metropolita Andrzej Szeptycki wobec skrajnych postaw religijno-politycznych społeczeństwa Galicji Wschodniej [w:] Metropolita Andrzej Szeptycki, red. T. Stegner, Gdańsk 1995.
Partacz Cz., Od Badeniego do Potockiego. Stosunki polsko-ukraińskie w Galicji w latach 1888–1908, Toruń 1996.
Pelczar J.S., Pius IX i jego pontyfikat na tle dziejów Kościoła XIX wieku, t. 3, Przemyśl 1908.
Prus E., Patriarcha galicyjski. Rzecz o arcybiskupie Andrzeju Szeptyckim metropolicie grekokatolickim (1865–1944), Wrocław 1999.
Річиньский А., Сучасний стан церковно-релігійного життя української людности в Польщі. Доклад виголошений на українському православно-церковному з’їзді в Луцьку червня 1927, Луцьк 1927.
Rzemieniuk F., Walki polityczne greckokatolickiego duchowieństwa o niepodległość Ukrainy w okresie II Rzeczpospolitej (1918–1939), Siedlce 2003.
Сергійчук В., Неусвідомлення України. Ставлення світу до Української державності. Погляд у 1917–1921 роки з аналізом сьогодення, Львів 2002.
Strutyński M., Myśl społeczno-polityczna Kościoła greckokatolickiego w II RP (1918–1939), Kraków 2019.
Suchenek-Suchecki H., Państwo a Cerkiew prawosławna w Polsce i w państwach ościennych, Warszawa 1929.
Wawrzonek M., Екуменічна діяльність митрополита Андрія Шептицького в Україні та Росії, Рим 2006.
Winter E., Rußland und das Papstum, t. 2: Von der Aufklärung bis zur großen sozialistischen Oktoberrevolution, Berlin 1961.
Licenza
Questo lavoro è fornito con la licenza Creative Commons Attribuzione - Non commerciale - Non opere derivate 4.0 Internazionale.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Puoi leggere altri articoli dello stesso autore/i
- Mieczysław Ryba, Unijne konferencje kapłańskie w Pińsku jako inicjatywa biskupa Zygmunta Łozińskiego , Pamięć i Sprawiedliwość: V. 40 N. 2 (2022)