Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Unijne konferencje kapłańskie w Pińsku jako inicjatywa biskupa Zygmunta Łozińskiego
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 40 Nr 2 (2022), strony: 301-321
Data publikacji: 2022-12-31
https://doi.org/10.48261/pis224015
PDF
Abstrakt
Artykuł dotyczy wielkiej debaty religijno-politycznej na temat neounii, nowej formy przyciągania ludności prawosławnej do jedności z Kościołem katolickim. Podczas konferencji kapłańskich, organizowanych w Pińsku, Kościół starał się znaleźć argumenty przekonujące polskie czynniki polityczne do akceptacji akcji unijnej na Kresach Wschodnich II RP. Pokazywano, że intencją kręgów kościelnych nie było kreowanie nowego separatyzmu narodowościowego na Kresach (na wzór tego ukraińskiego z Małopolski Wschodniej), lecz była nią akcja misyjna o charakterze przede wszystkim religijnym. Artykuł pokazuje też wewnątrzkościelną dyskusję na temat naleciałości bizantyńskich w obrządkach wschodnich, prowadzących do całkowitego usztywnienia liturgii i sprowadzenia spraw teologicznych u unitów wyłącznie do kwestii obrządkowych. Podczas obrad konferencji kapłańskich szukano rozwiązań uwzględniających poszanowanie starego obrządku wschodniego i uczenia konwertytów podstaw teologii katolickiej.
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Obrządki unijne. Unici we Wschodniej Małopolsce w czasie I wojny światowej. Memoriał. Dodatek „Duchowieństwo unickie w czasie wojny polsko-ruskiej”, sygn. 2858 (mf. 19072).
Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Spraw Zagranicznych (MSZ), Ambasador Polski przy Stolicy Apostolskiej do ministra spraw zagranicznych (ściśle tajne), 3 X 1933 r., sygn. 52.
Archiwum Archidiecezjalne w Przemyślu, Sprawy unii, List biskupa łuckiego z 5 X 1928 r.
Центральний державний історичний архів України y Львові (ЦДІАУЛ), Андрей Шептицький (1865–1944), ф. 358, оп. 1, cп. 160.
Archiwum Diecezjalne w Tarnowie, Abp Wałęga Leon, Korespondencja, sygn. PWb I.
Дepжaвний apхiв Boлинcькoї oблacтi, Urząd Wojewódzki Wileński Wydział Społeczno-Polityczny. Monografia obrządku wschodnio-słowiańskiego na terenie Województwa Wileńskiego, Wilno 7 VI 1938, ф. 46, oп. 9, cп. 4419.
Chomyszyn G., Dwa królestwa, tłum. M. Siudak, red. I. Pełechatyj, W. Osadczy, Kraków 2017.
Chomyszyn G., Problem ukraiński. Odbitka artykułów z XXIX i XXX (marzec–kwiecień–maj 1933) tomu miesięcznika, „Nasza Przyszłość. Wolna Trybuna Myśli Zachowawczej”, Warszawa 1933.
Łubieński H.I., Droga na Wschód Rzymu, Warszawa 1932.
O pracy unijnej w Polsce. List pasterski J.E. ks. dr. Henryka Przeździeckiego, biskupa podlaskiego, Warszawa 1933.
Pamiętnik I-ej Konferencji Kapłańskiej w Sprawie Unii Kościelnej w Pińsku (23–24 IV 1930 roku), oprac. K. Kułak, Pińsk 1931.
Pamiętnik II Konferencji Kapłańskiej w Sprawie Unii Kościelnej w Pińsku (1, 2 i 3 IX 1931 roku), oprac. K. Kułak, Pińsk 1932.
Pamiętnik III-ej Konferencji Kapłańskiej w sprawie unii kościelnej w Pińsku (30, 31 sierpnia i 1 września 1932), Pińsk 1933.
Pamiętnik IV-ej Pińskiej Konferencji Kapłańskiej w sprawie Unii Kościelnej (7, 8 i 9 września 1933), Pińsk 1934.
Pamiętnik V-tej Pińskiej Konferencji Kapłańskiej w Sprawie Unii Kościelnej (5, 6 i 7 września 1935), Pińsk 1936.
Pamiętnik VI-tej Konferencji Kapłańskiej w Sprawie Unii Kościelnej (1–3 września 1937), Pińsk 1939.
Przemówienie bpa Przeździeckiego na kongresie w Welehradzie, „Wiadomości Diecezjalne Podlaskie” 1924, nr 8–10.
Przybylski P., Rola duchowieństwa greckokatolickiego w kształtowaniu się opcji narodowych wśród Łemków w latach 1918–1947, Toruń 2006.
Stan akcji unijnej w diecezji pińskiej, „Oriens” 1933, z. 4.
Wołczański J., Listy biskupa Grzegorza Chomyszyna do arcybiskupa Józefa Bilczewskiego z lat 1904–1922, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 2003, nr 36 (1).
Послання пастирське Андрея Шептицкого, Григорія Хомишина, Йосафата Коциловского до Всечесного духовенства і вірних, 21 лютого 1918, Львів 1918.
Послання пастирське Андрея Шептицкого, Григорія Хомишина, Йосафата Коциловского до Всечесного духовенсьтва і вірних, 21 лютого 1918, Львів 1918.
Chodynicki K., Bałaban Gedeon (im. chrzest. Hryhory) († 1607) [w:] Polski słownik biograficzny, t. 1, Kraków 1935.
Górka L., Dziedzictwo Ojców. Ekumeniczny charakter tradycji welehradzkiej, Warszawa 1995.
Górka L., Velehrad – symbol pojednania. W setną rocznicę inicjacji kongresów welehradzkich (1907–2007), „Roczniki Teologiczne” 2006–2007, t. 53–59, z. 7. https://polona.pl/item/o-rzadzie-y-iednosci-kosciola-bozego-pod-iednym-pasterzem-y-o-greckim-y-rvskim-od-tey,NzQwNTAzMjE/6/#info:metadata
Hałaburda M., Duchowieństwo diecezji pińskiej (1929–1935), Kraków 2019.
Hałaburda M., Schematyzmy diecezji pińskiej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2019, nr 112.
Koneczny F., Bizantynizm niemiecki, Warszawa 2018.
Koneczny F., Polskie logos a etos. Roztrząsanie o znaczeniu i celu Polski, t. 2, Poznań 1921.
Koneczny F., Protestantyzm w życiu zbiorowym, Warszawa 2018.
Kozyrska A., Arcybiskup Edward Ropp – życie i działalność (1851–1939), Lublin 2005.
Łatocki A., Autokefalia. Zasady autokefalii, Warszawa 1932.
Mróz M., W kręgu dyplomacji watykańskiej. Rosja, Polska, Ukraina w dyplomacji watykańskiej w latach 1917–1926, Toruń 2004.
Nabywaniec S., Biskup Jozafat Kocyłowski (1876–1947), „Studia Rzeszowskie” 1998, t. 5.
Papierzyńska-Turek M., Państwo wobec prawosławia 1918–1939, Warszawa 1989.
Przemówienie Jego Eminencji ks. kardynała Sylwestra Sembratowicza na pierwszym uroczystym posiedzeniu Wiecu Katolickiego we Lwowie dnia 7 lipca 1896 r. [w:] Księga Pamiątkowa Drugiego Wiecu Katolickiego odbytego we Lwowie w dniach 7, 8 i 9 lipca 1896, Lwów 1899.
Ryba M., Biskup Grzegorz Chomyszyn – zwolennik normalizacji stosunków ukraińsko-polskich w okresie międzywojennym, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2020, nr 113.
Ryba M., Kościół i państwo na Kresach południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej, Warszawa 2021.
Ryba M., Proces ukrainizacji Kościoła greckokatolickiego w Galicji Wschodniej w pierwszym etapie posługi duszpasterskiej metropolity Andrzeja Szeptyckiego (1899–1919). U źródeł konfliktu religijnego i narodowościowego na kresach południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2020, nr 35.
Ryba M., Stosunki państwo–Kościół w województwie lubelskim 1918–1939, Lublin 2016.
Rzemieniuk F., Katolicki Kościół obrządku bizantyjsko-słowiańskiego (neounia), Lublin 1999.
Skutki polityczne Unii w dawnej Rzeczypospolitej i w chwili obecnej, „Sprawy Narodowościowe” 1932, nr 6.
Skutki polityczne Unii w dawnej Rzeczypospolitej i w chwili obecnej, „Sprawy Narodowościowe” 1932, nr 6.
Sprawa „bizantynizmu” i „latynizmu” w cerkwi gr[ecko]katolickiej. Listy pasterskie ks. metropolity Szeptyckiego i ks. biskupa Chomyszyna, „Sprawy Narodowościowe” 1931, nr 4–5.
Strutyński M., Myśl społeczno-polityczna Kościoła greckokatolickiego w II RP (1918–1939), Kraków 2019.
Suławka A.R., Dookoła akcji unijnej. Dwumiesięcznik „Oriens” (1933–1939) jako pismo propagujące neounię w II Rzeczypospolitej, https://histmag.org/Dookola-akcji-unijnej.-Dwumiesiecznik-Oriens-1933-1939-jako-pismo-propagujace-neounie-w-II-Rzeczypospolitej-7294
Woźniak A., „Kitież” – czasopismo ruchu unijnego w międzywojennej Polsce [w:] Chrześcijański Wschód a kultura polska, red. R. Łużny, Lublin 1989.
Wyczawski W., Ruch neounijny w Polsce w latach 1923–1939, „Studia Theologica Varsaviensa” 1970, nr 8.
Zięba A.A., Watykan i Ukraina po pierwszej wojnie światowej, „Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze” 1994, t. 2.
Бойчук A., Грекокатолицький Духовний Семінар в Станиславові [в:] Пастир Добрий. До 150-річчя Великого Учителя Церкви і Народу, Пророка України, pед. І. Пелехатий, Івано-Франківськ–Харків 2017.
Свирид А.Н., Униатская церковь в Западной Беларуси (1921–1939 гг.), Брест 2012.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Mieczysław Ryba, Proces ukrainizacji Kościoła greckokatolickiego w Galicji Wschodniej w pierwszym etapie posługi duszpasterskiej metropolity Andrzeja Szeptyckiego (1899–1919). U źródeł konfliktu religijnego i narodowościowego na kresach południowo-wschodnich II Rzeczyposp , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 35 Nr 1 (2020)
