Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Zaoczne wyroki śmierci w stanie wojennym. Casus Romualda Spasowskiego i Zdzisława Rurarza
Patryk Pleskot
https://orcid.org/0000-0001-5627-8325
Instytut Pamięci Narodowej; Uniwersytet Rzeszowski
Pamięć i Sprawiedliwość, Bd. 43 Nr. 1 (2024), pages: 66-85
Publication date: 2024-08-09
https://doi.org/10.48261/PIS244304
PDF (Język Polski)
Abstract
Wymiar „ludowej” (nie)sprawiedliwości w okresie stanu wojennego, oprócz „zwykłej” działalności represyjnej, decydował się niekiedy – realizując zamówienia polityczne – na ruchy nieoczywiste. Zaliczały się do nich zaoczne kary śmierci. Po 13 grudnia 1981 r. skazano w ten sposób sześciu oskarżonych, a wśród nich dwóch zbiegłych ambasadorów PRL – Romualda Spasowskiego i Zdzisława Rurarza. Wyroki odgrywały ważną rolę polityczną i propagandową: nie tylko powinny wzbudzić strach u samych skazanych (oprócz oficjalnych organów działały przecież jeszcze służby specjalne, które mogłyby otrzymać zadanie wyegzekwowania kar), lecz także zadziałać odstraszająco na innych dyplomatów i obywateli PRL, którzy próbowaliby pójść w ślady „zdrajców”. Czy działania sądów spełniły oczekiwania władz? Dlaczego w trakcie przewodu sądowego w sprawie Spasowskiego pojawiły się niespodziewane trudności? Do jakich sztuczek prawnych się uciekano, by spełnić życzenia Jaruzelskiego? W artykule autor poszukuje odpowiedzi na te i inne pytania.
Literaturhinweise
Archiwum IPN, 938/320; 938/321; 938/322; 938/323; 938/325; 950/1; 950/2; 950/3; 950/4; 01911/76; 0242/2973; 1596/111; 2174/7059; 2333/98/2; 2602/27760.
Archiwum MSZ, 37/07; 37/2007.
Archiwum MSZ, CIA – Freedom of Information Act
Archiwum MSZ, CREST CIA-RDP84B00049R000601440030-9.
Archiwum MSZ, Hoover Library & Archives
Archiwum MSZ, Romuald Spasowski Papers, box 3, 13, 19.
Ustawa z 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny, DzU 1969, nr 13.
zdzisław-rurarz.info (dostęp 2 VI 2022 r.).
Perfidna gra: spotkania z prof. Rurarzem. Pierwsza część rozmów pomiędzy Zdzisławem M. Rurarzem a Tomaszem S. Pochroniem, Chicago 1993.
Spasowski R., Spowiedź ambasadora, oprac. M.M. Bymora, Warszawa 2022.
Spasowski R., The Liberation of One, San Diego 1986.
Urban J., Alfabet Urbana, Warszawa 1990.
Chmielecki A., Uciekinier z obozu, „Wprost” 2008, nr 45.
Death in Absentia for Polish Defector, „The New York Times”, 5 X 1982.
Kengor P., Ronald Reagan i obalenie komunizmu: zbliżenie na Polskę, Warszawa 2007.
Kochański A., Romuald Franciszek Spasowski, Polski słownik biograficzny, 2002, t. XLI.
Leszczyński A., Ambasadorowie wybierają wolność, „Gazeta Wyborcza”, 3 II 2014 (dodatek „Ale Historia”).
Majchrzak G., Zapomniane kary śmierci, www.13grudnia.org.pl (dostęp 27 III 2023 r.).
Pleskot P., Kłopotliwa panna „S”. Postawy polityczne Zachodu wobec „Solidarności” na tle stosunków z PRL (1980–1989), Warszawa 2013.
Pleskot P., Rurarz, Spasowski – żywoty równoległe. Wokół ucieczek ambasadorów PRL w grudniu 1981 r., t. 1: 1920–1981, t. 2: 1981–2007, Warszawa 2023.
Reszka P., Zdrajcy są bezdomni, „Rzeczpospolita”, 9 I 1998.
Weiser B., Ryszard Kukliński. Życie ściśle tajne, Warszawa 2014.
Zimmerman M., Trzy tragiczne twarze Polski, www.onet.pl (dostęp 2 VI 2022 r.).
Lizenz
Copyright (c) 2024 Pamięć i Sprawiedliwość
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Nicht-kommerziell - Keine Bearbeitungen 4.0 International.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Am häufigsten gelesenen Artikel dieser/dieses Autor/in
- Patryk Pleskot, Samobójstwo, wypadek, a może morderstwo? Wokół śmierci Jerzego Zawieyskiego (1969 rok) , Pamięć i Sprawiedliwość: Bd. 24 Nr. 2 (2014)
- Patryk Pleskot, [Konferencje] Potrzeba wiedzy – po raz trzeci. Międzynarodowa konferencja naukowa „Need to Know III. Them vs. Us. Image of the Enemy” – Visby (Szwecja), 26–27 września 2013 r. , Pamięć i Sprawiedliwość: Bd. 23 Nr. 1 (2014)
- Patryk Pleskot, Zachód ratuje generała?! Paradoksy zachodniej dyplomacji w czasie przemian w Polsce (czerwiec–lipiec 1989 roku) , Pamięć i Sprawiedliwość: Bd. 16 Nr. 2 (2010)
- Patryk Pleskot, Instrukcja instalacji rządów. Sprawozdanie z konferencji „»Władzy raz zdobytej…« Początki systemu komunistycznego w Polsce 1944–1947”, Rzeszów 23–25 października 2019 r. , Pamięć i Sprawiedliwość: Bd. 35 Nr. 1 (2020)
- Patryk Pleskot, Debata o stanie wojennym w Nairobi, 13 grudnia 2017 roku. Czy warto mówić o najnowszej historii Polski w Kenii? , Pamięć i Sprawiedliwość: Bd. 32 Nr. 2 (2018)
- Patryk Pleskot, Skąd przyszliśmy i dokąd zmierzamy. Konferencja „Quo vadis Europo?”, Oświęcim, 6–7 marca 2017 roku , Pamięć i Sprawiedliwość: Bd. 30 Nr. 2 (2017)
- Patryk Pleskot, [Recenzja] Patryk Pleskot, Sukces „grzecznej” historii. Niemiecko-francuski podręcznik historii najnowszej , Pamięć i Sprawiedliwość: Bd. 15 Nr. 1 (2010)
- Patryk Pleskot, Europa na walizkach. Międzynarodowa konfernecja "Totalitarianism, Deportation and Emigration", Viljandi, 28-30 czerwca 2016 , Pamięć i Sprawiedliwość: Bd. 27 Nr. 1 (2016)
- Patryk Pleskot, [konferencje] O zaufaniu i jego braku. Międzynarodowa konferencja naukowa „Trust and distrust in the Eastern Bloc and the Soviet Union, 1956–1991”, University College London, 4–5 VII 2013 r. , Pamięć i Sprawiedliwość: Bd. 23 Nr. 1 (2014)
- Patryk Pleskot, O opozycji w Paryżu. Międzynarodowa konferencja naukowa "Les mouvements non-violents en Pologne, 1945-1990 , Pamięć i Sprawiedliwość: Bd. 28 Nr. 2 (2016)
