Język Polski
English
Pozyskiwanie danych wywiadowczych o wojskach zachodnich przez oficerów attachatu wojskowego komunistycznej Polski w ChRL i KRL-D we współpracy z wywiadami wojskowymi tych państw podczas wojny koreańskiej
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 22 (2024), strony: 452-475
Data publikacji: 2025-02-04
https://doi.org/10.48261/arprl242215
PDF
Abstrakt
W artykule opisano próby pozyskiwania informacji i materiałów wywiadowczych o wojskach państw zachodnich podejmowane przez oficerów wywiadu wojskowego pracujących w attachacie wojskowym komunistycznej Polski na terenie Chin i Korei Północnej w okresie wojny koreańskiej. Ukazane zostały najważniejsze cele stawiane im przez centralę wywiadu wojskowego, metody pozyskiwania materiałów we współpracy z Chińczykami i Koreańczykami, a także ocena niektórych pozyskanych danych i sprzętu. W artykule udowodniono, że podczas wojny koreańskiej została de facto nawiązana współpraca informacyjna między Oddziałem (Zarządem) II Sztabu Generalnego WP a wywiadami wojskowymi ChRL i KRLD. Przedstawiciele służb wojskowych obu państw przekazali pracownikom polskiego attachatu wojskowego bardzo dużo danych i sprzętu pozyskanego w toku walk w Korei oraz informacji wydobytych podczas przesłuchań jeńców amerykańskich. W Zarządzie II zastanawiano się również nad koncepcją werbowania jeńców amerykańskich polskiego pochodzenia, znajdujących się w chińskiej niewoli. Z przeprowadzonych badań wynika jednak, że pozostało to w sferze planów, do realnych prób takiego werbunku nigdy nie doszło.
Słowa kluczowe
Zarząd II • wywiad • Korea • wojna koreańska • Polska Military intelligence • Korea • Korean War • Poland
Bibliografia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN).
Bagieński W., Wywiad cywilny Polski Ludowej w latach 1945–1961, t. 1, Warszawa 2017.
Benken P., Działalność attaché wojskowego przy ambasadzie PRL w Pekinie i Phenianie ppłk. Włodzimierza Sasima i jego tragiczna śmierć w Korei 10 września 1951 r. [w:] Wojny i konflikty zbrojne po 1945 roku. Zbiór studiów, t. 10, red. W. Bartoszek, Ł. Nadolski, Bydgoszcz 2024.
Benken P., Problematyka stosunków między Misją Polską do Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych a Sztabem Wojskowej Komisji Rozejmowej strony Koreańskiej Armii Ludowej / Chińskich Ochotników Ludowych w Kaesongu oraz wytyczne w tej sprawie, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2014, nr 1 (23).
Benken P., Uwagi na temat najnowszych prac dotyczących aktywności Misji Polskiej w Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych w Korei w latach 1953–1989 oraz możliwości ich uzupełnienia na podstawie nowych źródeł, „Studia z Dziejów Polskiej Historiografii Wojskowej” 2013, t. 14.
Benken P., Wybrane aspekty działalności polskiej delegacji w Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych w Korei w latach 1953–1989, „Nowa Polityka Wschodnia” 2013, nr 2.
Birchmaier Ch., Burdelski M., Jendraszczak E., 50-lecie Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych w Korei, Warszawa 2003.
Cenckiewicz S., Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943–1991, Poznań 2011.
Cheng Chang D., The Hijacked War. The Story of Chinese POWs in the Korean War, Stanford 2020.
Edwards P.M., Historical Dictionary of the Korean War, Lanham–Toronto–Plymouth 2010.
Faligot R., Chinese Spies. From Chairman Mao to Xi Jinping, London 2019.
Gnoinska M.K., Czechoslovakia and Poland: Supervising Peace on the Korean Peninsula 1953–1955, „Review for the History of Central, Eastern and Southeastern Europe” 2012, nr 3/4 (98).
Guichard J., In the Name of the People: Disagreeing over Peoplehood in the North and South Korean Constitutions, „Asian Journal of Law and Society” 2017, R. 4, nr 2.
Hańderek M., Final battle for the Korean War POWs – Poland, Czechoslovakia, and the Neutral Nations Repatriation Commission [w:] Eastern Europe and the Far East during the Cold War. International, Economic, Security, and Humanitarian Aspects, red. P. Gasztold, M. Hańderek, S. Szyc, Warszawa 2024 (w druku).
Hańderek M., Zapomniana czy przejęta wojna? Uwagi wokół książki Davida Cheng Changa: „The Hijacked War. The Story of Chinese POWs in the Korean War”,„Gdańskie Studia Azji Wschodniej” 2022, nr 22.
Hermes W.G., Truce Tent and Fighting Front, Washington, DC, 1992.
Hosaniak J., Traces of Unknown Human Histories. Personal Files of Korean War Orphans Residing in Poland and American and British Prisoners of War in the Polish Secret Apparatus Documentation of the 1950s [w:] North Korean Archives Project. Documentation on DPRK in the European Network of Official Authorities in Charge of the Secret Police Files – Archives from the Institute of National Remembrance in Poland, red. J. Hosaniak, R. Leśkiewicz, Seoul 2018.
Jasiński G., Polityczne, prawne i organizacyjne aspekty zaangażowania Polski w rozwiązanie konfliktu na Półwyspie Koreańskim w drugiej połowie XX wieku, „Journal of Legal Studies” 2021, t. 9, nr 1.
Jolidon L., Soviet Interrogation of U.S. POWs in the Korean War, „CWIHP Bulletin” 1995, nr 6/7.
Kapuściak B., Monat i Zawadzki. O pewnej karierze w wywiadzie wojskowym PRL, „CzasyPismo” 2022, nr 2 (22).
Kapuściak B., Wywiad wojskowy PRL. JW 3362 i podległe jej jednostki, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2016, nr 14.
Krzywdzianka H., Widziałam Koreę, Warszawa 1952.
Lowe P., The Origins of the Korean War, London – New York 1997.
Łukasiewicz S., Przesłuchania generała Modelskiego przed komisjami Izby Reprezentantów i Senatu USA wiosną 1949 roku, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2010, nr 1 (15).
Monat P., Dille J., Spy in the USA, New York 1962.
Monat P., Russians in Korea: The Hidden Bosses, „Life” 1960, nr 48.
Paduchowski W., Potencjał wojenny Korei Północnej na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w. w raportach Attachatu Wojskowego przy Ambasadzie PRL w Phenianie, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2018, R. 19 (70), nr 3/4 (265/266).
Pawlikowski L., Tajny front zimnej wojny. Uciekinierzy z polskich służb specjalnych 1956–1964, Warszawa 2004.
Pracki L., Korespondent wojenny z Korei donosi, Warszawa 1953.
Shen Z., Xia Y., A Misunderstood Friendship. Mao Zedong, Kim Il-Sung, and Sino-North Korean Relations, 1949–1976, New York 2018.
Szyc S., Polscy ambasadorowie w Koreańskiej Republice Ludowo-Demokratycznej w latach 1950– 1963 [w:] Elity komunistyczne w Polsce, red. M. Szumiło, M. Żukowski, Warszawa–Lublin 2015.
Szyc S., Sytuacja wojenna w Korei Północnej oraz działalność Ambasady RP w Pjongjangu w raportach ambasadora Juliusza Burgina (1950–1951), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2019, nr 2 (34).
Szyc S., Zdrada pułkownika Monata, „Fronda LUX” 2023, nr 106/107.
Polacy na wojnie koreańskiej, „Przystanek Historia”, odc. 74, https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=91BKsOW4p1I, dostęp 10 VII 2024 r.
Soviet Espionage Through Poland. Hearing before the Subcommittee to Investigate the Administration of the Internal Security Act and Other Internal Security Laws of the Committee on the Judiciary United States Senate, Eighty-Sixth Congress, Second Session, Testimony of Pawel Monat, 13 VI 1960, CIA Electronic Reading Room, https://www.cia.gov/readingroom/docs/CIA-RDP63T00245R000100080010-1.pdf, dostęp 2 VII 2024 r.
Starowicz K., „Walt Kowalski” na wojnie w Korei, „Przystanek Historia”, 24 VI 2021 r. https://przystanekhistoria.pl/pa2/teksty/83540,Walt-Kowalski-na-wojnie-w-Korei.html?search=361033, dostęp 10 VII 2024 r.
Szyc S., Śmierć polskiego attaché wojskowego w wojnie koreańskiej, „Przystanek Historia”, 22 II 2021, https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/daleki-wschod/96984,Smierc-polskiego-attach-wojskowego-w-wojnie-koreanskiej.html, dostęp 30 VI 2024 r.
„To Tell the Truth”, CBS, 28 II 1963, https://www.youtube.com/watch?v=LVCZTt1YLA0&t=180s, dostęp 2 VII 2024 r.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
