Język Polski
English
Cezary Łazarewicz, Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa [On Szewska Street. The Case of Stanisław Pyjas], Czytelnik: Warsaw 2023, 416 pp.
Cecylia Kuta
https://orcid.org/0000-0001-9485-3239
Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Krakowie, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
BioCecylia Kuta (ur. 1974) – historyk, doktor habilitowany nauk humanistycznych, naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Krakowie, adiunkt na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie, członek Komisji Historycznej PAN Oddział w Katowicach oraz Stowarzyszenia Profesjonalistów Informacji, członek redakcji periodyków naukowych „Pamięć i Sprawiedliwość”, „Zeszyty Historyczne WiN-u”, „Nasza Przeszłość”. Autorka wielu publikacji naukowych i popularnonaukowych poświęconych najnowszej historii Polski, m.in. książek: „Działacze” i „Pismaki”. Aparat bezpieczeństwa wobec organizacji katolików świeckich w Krakowie w latach 1957–1989 (2009); Niecenzurowane. Z dziejów drugiego obiegu wydawniczego w Krakowie w latach 1976–1990 (2019).
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, No. 21 (2023), pages: 787-804
Publication date: 2024-01-10
https://doi.org/10.48261/arprl232125
PDF (Język Polski)
Abstract
The article reviews Cezary Łazarewicz’s book Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa. It recalls who Stanisław Pyjas was, his role in the anti-communist opposition, and why he found himself in the spotlight of the communist repression apparatus. Errors and shortcomings appearing in the publication are pointed out, and reference is made to earlier discussions of the publication. It is also pointed out that discrepancies in the interpretation of the results of the Pyjas investigation result from the fact that the research methods of the historian and the lawyer differ. After available archival materials, publications and the results of the investigation conducted by the Institute of National Remembrance into the case of Stanisław Pyjas had been analysed, it was concluded that historians have grounds to claim that his death was at the instigation of the Security Service.
References
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie (AIPN Kr).
Barchańska K., Emil, „Karta” 2007, nr 51.
Dr hab. Patryk Pleskot: Stanisław Pyjas nie przestraszył się pogróżek SB, https:// dzieje.pl/aktualnosci/dr-hab-patryk-pleskot-stanislaw-pyjas-nie-przestraszyl-sie-pogrozek-sb, dostęp 8 VIII 2023 r.
Dybała B., Bogusław Sonik o Pyjasie: Nikt się tej śmierci nie spodziewał, https:// plus.gazetakrakowska.pl/boguslaw-sonik-o-pyjasie-nikt-sie-tej-smierci-nie-spodziewal/ar/c1-17677957, dostęp 8 VIII 2023 r.
Graczyk o książce Łazarewicza: Ludzie, którzy nie wiedzą, czym był PRL, kierowani są na manowce, https://wiadomosci.onet.pl/opinie/graczyk-o-ksiazce-lazarewicza-na-szewskiej-sprawa-stanislawa-pyjasa/n7wbf9b, dostęp 7 VIII 2023 r.
Frazik W., Musiał F., Szpytma M., Wenklar M., Ludzie bezpieki województwa krakowskiego. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w województwie krakowskim w latach 1945–1990. Informator personalny, wyd. 2, Kraków 2009.
Komaniecka M., Pod obserwacją i na podsłuchu. Rzeczowe środki pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa w województwie krakowskim w latach 1945–1990, Kraków 2014.
Komunikat Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu dotyczący śledztwa prowadzonego przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Krakowie w sprawie śmierci Stanisława Pyjasa, https://ipn.gov.pl/pl/dla-mediow/komunikaty/186937,Komunikat-Glownej-Komisji-Scigania-Zbrodni-przeciwko-Narodowi-Polskiemu-dotyczac.html?search=9646374, dostęp 7 VII 2023 r.
Krupski J., Żrący płyn kapitana Piotrowskiego 21 stycznia 1983 r.,„Rzeczpospolita”, https://www.rp.pl/historia/art16325381-zracy-plyn-kapitana-piotrowskie- go, dostęp 11 IX 2023 r.
Litka P., Śmierć Stanisława Pyjasa i usprawiedliwianie konfidenta, https://www.polskieradio.pl/39/156/artykul/3179683,smierc-stanislawa-pyjasa-i-usprawiedliwianie-konfidenta, dostęp 9 VIII 2023 r.
Łazarewicz C., Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa, Warszawa 2023.
Milczący świadkowie, https://web.archive.org/web/20130512073550/http://www.13grudnia81.pl/portal/sw/698/Milczacy_swiadkowie.html, dostęp 11 IX 2023 r.
Musiał F., Podręcznik bezpieki. Teoria pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w świetle wydawnictw resortowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL (1970–1989), Kraków 2007.
Ofiary stanu wojennego, Warszawa 2007.
Porwanie, https://web.archive.org/web/20180901171810/http://januszkrupski.pl/?page_id=480, dostęp 11 IX 2023 r.
Premiera „Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa” Cezarego Łazarewicza, https://rynek-ksiazki.pl/aktualnosci/premiera-na-szewskiej-sprawa-stanislawa-pyjasa-cezarego-lazarewicza/, dostęp 21 VII 2023 r.
Słowniczek niektórych pojęć używanych w resorcie, https://katalog.bip.ipn.gov.pl/slownik/,dostęp 10 VIII 2023 r.
Sonik L., Stanisław Pyjas był dla SB celem idealnym, http://pressmania.pl/liliana-sonik-stanislaw-pyjas-byl-dla-sb-celem-idealnym/, dostęp 10 VIII 2023 r.
Szarek J., Wstęp [w:] Czy ktoś przebije ten mur? Sprawa Stanisława Pyjasa, wstęp i oprac. F. Pyjas, A. Roliński, J. Szarek, Kraków 2001.
Śmierć Stanisława Pyjasa, https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/143237,Ekspertyza-Smierc-Stanislawa-Pyjasa.html?search=9646374, dostęp 7 VII 2023 r.
W Wiśle ich nie potopimy. Odprawa w Departamencie III MSW na temat zwalczania KOR, oprac. P. Sasanka, A. Friszke, „Więź” 2007, nr 3.
Wildstein B., Demitologizacja, czyli mistyfikacja, „Sieci” 2023, nr 25 (dodatek specjalny Śmierć Stanisława Pyjasa).
Zając E., Głębocki H., „Ketman” i „Monika” – żywoty równoległe, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2005, nr 1.
License
Copyright (c) 2023 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Most read articles by the same author(s)
- Cecylia Kuta, The Operational Strategy of the Security Service (SB) towards the Second Circulation in the Polish People’s Republic from 1980 to 1990 , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: No. 20 (2022)
