Język Polski
English
Redaktora „Słowa Powszechnego” Andrzeja Czarskiego przygoda z SB
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 22 (2024), strony: 543-559
Data publikacji: 2025-02-04
https://doi.org/10.48261/arprl242218
PDF
Abstrakt
Praca w„Słowie Powszechnym” w latach 1972–1982 stanowiła ostatni i najdłuższy fragment trzydziestoletniej burzliwej dziennikarskiej biografii Andrzeja Czarskiego (1930–1994) – jednego z najmłodszych żołnierzy Powstania Warszawskiego. Szczególnym epizodem tej pracy były kilkuletnie kontakty redaktora prasy PAX-u ze Służbą Bezpieczeństwa, do której zgłosił się z własnej inicjatywy, co nie należało do typowych zachowań nie tylko w jego środowisku zawodowym. Liczył on na pomoc MSW w zachowaniu pozycji jego protektora Jerzego Ślaskiego (I zastępcy redaktora naczelnego gazety), a tym samym w utrzymaniu własnego etatu redakcyjnego. Początkowo funkcjonariusze Wydziału II Departamentu IV MSW, którzy zajmowali się kontrolą operacyjną Stowarzyszenia PAX, uznali deklarującego chęć do współpracy za „jednostkę wartościową”, w pozyskaniu osobowego źródła informacji w redakcjach pism PAX-u upatrywali bowiem wyłącznie własnych korzyści i nie sprawdzili jego wiarygodności. Dopiero po paru latach zorientowano się w blefie Czarskiego, który pozorował współpracę z SB i prezentował poglądy dalekie od „socjalistycznego zaangażowania”.
Słowa kluczowe
Andrzej Czarski • Jerzy Ślaski • „Słowo Powszechne” • „WTK” • Wydział II Departamentu IV MSW • SB • Stowarzyszenie PAX • Bolesław Piasecki • Andrzej Rejcher • Zbigniew Jurkowski • Mirosław Marcoń • Józef Majkut • Adam Ciesielski • Cezary Borowski • Marek Matusiak • Janusz Stefanowicz • Powstanie Warszawskie • Poznański Czerwiec Andrzej Czarski • Jerzy Ślaski • Słowo Powszechne • “WTK” • Division II of Department IV of the Ministry of Internal Affairs • Security Service • PAX Association • Bolesław Piasecki • Andrzej Rejcher • Zbigniew Jurkowski • Mirosław Marcoń • Józef Majkut • Adam Ciesielski • Cezary Borowski • Marek Matusiak • Janusz Stefanowicz • 1944 Warsaw Uprising • 1956 Poznań June
Bibliografia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Kielcach (AIPN Ki).
Archiwum Zakładowe Grupy Inco S.A. (AZGI).
Zbiory własne autora.
Adamiecki W., Zanosi się na burzę. Polski Październik ’56 wspomina ówczesny dziennikarz „Sztandaru Młodych”, „Gazeta Wyborcza”, 14 X 2006.
Czarski A., Deloff A., Od jabłka Newtona do windy Einsteina, Warszawa 1957.
Czarski A., Deloff A., Reportaże z mikrokosmosu, Warszawa 1955.
Czarski A., Najmłodsi żołnierze walczącej Warszawy, Warszawa 1971.
Czarski A., Zielone lata w mundurze, Warszawa 1969 (wyd. 2 poszerzone – Warszawa 1985).
Czarski A.,…o polskie słupy graniczne nad Odrą, Szczecin 1988.
Instytut Wydawniczy PAX. Katalog 1949–1979, Warszawa 1980.
Ja, cenzor. Z K-62 rozmawiała B.N. Łopieńska, „Tygodnik Solidarność” 1981, nr 6.
JUR [J. Ślaski], Listy bez adresu. Niektórym redaktorom do sztambucha, „Słowo Powszechne”, 16–17 V 1981.
Kąkolewski K., Październik zaczął się w czerwcu, „Tygodnik Solidarność” 1996, nr 26.
PAP, Na marginesie pewnej emerytury. Ile naprawdę zarabiają dziennikarze,„Słowo Powszechne”, 20–22 III 1981.
„Rocznik Oficerski Rezerw” (Warszawa) 1934.
„Słowo Powszechne".
„WTK".
Kaczorowski A.W., Depesza z taśmy dalekopisu, „Gazeta Sołecka” 2024, nr 3.
Kaczorowski A.W., Dziennikarze w archiwum IPN. Tajny ochotnik, „Forum Dziennikarzy” 2010, nr 97/98/99.
Kaczorowski A.W., Janusz Stefanowicz (1932–1999) – kariera dziennikarza PAX-u [w:] Nie tylko niezłomni i kolaboranci… Postawy dziennikarzy w kraju i na emigracji 1945–1989, red. T. Wolsza, P. Wójtowicz, Warszawa 2014.
Kaczorowski A.W., Jerzy Ślaski – redaktor naczelny „WTK” i „Słowa Powszechnego” w materiałach Służby Bezpieczeństwa [w:] Dziennikarze władzy, władza dziennikarzom. Aparat represji wobec środowiska dziennikarskiego 1945–1990, red. T. Wolsza, S. Ligarski, Warszawa 2010.
Kaczorowski A.W., Przychodzi redaktor na Rakowiecką, „Gazeta Sołecka” 2013, nr 7.
Kaczorowski A.W., „WTK” i Jerzy Ślaski w obronie żołnierzy AK,„Biuletyn Informacyjny. Miesięcznik Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej” 2022, nr 1.
Kaczorowski A.W., Wydział II/V Departamentu IV MSW. Portret zbiorowy funkcjonariuszy SB kontrolujących redakcje prasy Stowarzyszenia PAX [w:] Nadzorcy. Ludzie i struktury władzy odpowiedzialni za działania wobec środowisk twórczych, naukowych i dziennikarskich, red. S. Ligarski, G. Majchrzak, Warszawa 2017.
Andrzej Czarski, https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/andrzej-czarski,6990.html, dostęp 31 VIII 2019 r.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
