Język Polski
English
Preparation and Practice: The United States’ Image in Hungarian State Security Training Materials 1970–1989
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 22 (2024), strony: 348-371
Data publikacji: 2025-02-04
https://doi.org/10.48261/arprl242211
PDF
Abstrakt
Niniejsze studium analizuje podręczniki operacyjne wykorzystywane do szkolenia oficerów wywiadu bezpieczeństwa państwowego Węgierskiej Republiki Ludowej i przygotowania ich do pracy w Stanach Zjednoczonych w okresie od drugiej połowy lat sześćdziesiątych do lat osiemdziesiątych. W celu weryfikacji przydatności tych podręczników do skutecznego szkolenia artykuł porównuje obraz USA w nich przedstawiany z raportami sporządzonymi w tym okresie przez służby węgierskiego bezpieczeństwa państwowego. Podstawowy materiał źródłowy stanowią dwa obszerne i dwa krótsze podręczniki, które można znaleźć w Állambiztonsági Szolgálatok Történeti Levéltára (Archiwa Historyczne Służb Bezpieczeństwa Państwowego, ÁBTL) w Budapeszcie. Dwa z nich zostały napisane przez autorów sowieckich, dwa pozostałe przez węgierskich oficerów wywiadu.
Opracowanie zawiera krótki przegląd stanu aktualnej wiedzy na temat wywiadu zagranicznego komunistycznych Węgier oraz szkolenia oficerów wywiadu. Następnie w artykule przedstawiono podręczniki i główne tematy w nich omawiane, a także to, jak służby bezpieczeństwa państwa postrzegały Stany Zjednoczone. Wreszcie, w celu oceny przydatności podręczników, materiały szkoleniowe porównano z treścią rzeczywistych raportów napisanych przez węgierskich oficerów wywiadu.
Ogólnie biorąc, omawiane materiały edukacyjne nie zawierają dogłębnej analizy i szczegółowej prezentacji amerykańskiego społeczeństwa, życia politycznego ani gospodarki, ponieważ agenci wywiadu w swojej pracy nie potrzebowali tego typu informacji. Miały one dostarczyć jedynie powierzchownej wiedzy ogólnej o Stanach Zjednoczonych, która umożliwiłaby oficerom szybkie odnalezienie się na nowym stanowisku i wtopienie się w tłum, jeśli zajdzie taka potrzeba. Kolejnym celem napisania tych podręczników była edukacja ideologiczna. Choć ton książek węgierskich, które powstały później niż sowieckie, jest mniej wojowniczy i wrogi, nadal przekazują one – z niewielkimi jedynie różnicami – to samo przesłanie ideologiczne.
Słowa kluczowe
relacje USA–Węgry • bezpieczeństwo państwowe • zimna wojna • szkolenia • wywiad zagraniczny US-Hungarian relations • state security • Cold War • training • foreign intelligence
Bibliografia
Állambiztonsági Szolgálatok Történeti Levéltára (Historical Archives of the Hungarian State Security,) Budapest, Hungary (ÁBTL).
Abádi-Nagy, Zoltán. “Anglisztika-amerikanisztika a mai Magyarországon.” In Anglisztika és Amerikanisztika. Magyar kutatások az ezredfordulón. Eds. Tibor Frank and Krisztina Károly. Budapest: Tinta Könyvkiadó, 2009.
Andrew, Christopher M. The Sword and the Shield: The Mitrokhin Archive and the Secret History of the KGB. New York: Basic Books, 1999.
Balogh, Máté Gergely. The Road to the Hungarian-American Claims Settlement: Hungarian-American Relations after 1956 and the Claims Settlement of 1973 between Hungary and the United States of America. Saarbrücken: VDM Verlag Dr. Müller, 2009.
Baráth, Magdolna. A szovjet tényező – Szovjet tanácsadók Magyarországon. Budapest: Gondolat, 2017.
Baráth, Magdolna. “Some Aspects of the Cooperation between the Hungarian and Soviet Intelligence Services.” Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989 18 (2020). DOI: 10.48261/ ARPRL201815.
Borhi, László. “‘We Hungarian communists are realists’: János Kádár’s foreign policy in the light of Hungarian–US relations, 1957–67.” Cold War History 4 (2) (2004). DOI:10.1080/1468274 0412331391795.
Borvendég, Zsuzsanna. Az impexek kora – Külkereskedelmi fedéssel folytatott pénzkivonás a „népgazdaságból” a Kádár-rendszer idején az állambiztonsági iratok tükrében. Budapest: Nemzeti Emlékezet Bizottsága, 2017.
Borvendég, Zsuzsanna. Mesés kémjátszmák. A nyugati külkereskedelmi hálózatok kiépülése 1945 után. Budapest: Magyarságkutató Intézet, 2020.
Borvendég, Zsuzsanna. Újságírásnak álcázva. Budapest: Nemzeti Emlékezet Bizottsága, 2015.
Glant, Tibor. “Amerikás könyvek és Amerika–kép a két világháború közti Magyarországon.” In ‘Minden gondolatomra számtalan másik árnya hull…’ Emlékkönyv Frank Tibor 60. születésnapjára. Ed. Tamás Magyarics, and Miklós Lojkó. Budapest: Prima Rate Kft, 2008.
Glant, Tibor. “Kvéker segélyakciók Magyarországon az első és a második világháború után.” Aetas 39 (1) (2024).
Glant, Tibor. “Travel Writing as a Substitute for American Studies in Hungary.” Hungarian Journal of English and American Studies 16 (1–2) (2010).
Országh, László. Bevezetés az amerikanisztikába. Budapest: Tankönyvkiadó, Egyetemi Nyomda, 1972.
Pál, István. “Egy magyar hírszerző Amerikában. Pozsonyi István rendőr alezredes beszámolója az Amerikai Egyesült Államokban szerzett tapasztalatairól.” Polymatheia 18 (3–4) (2021).
Puskás, Julianna. From Hungary to the United States (1880–1914). Budapest: Akadémiai Kiadó, 1982.
Shulsky, Abram N., and Gary J. Schmitt. Silent Warfare: Understanding the World of Intelligence. Washington, D.C.: Potomac Books, 2002.
Glant, Tibor. “Nixon, Ford, Kissinger, and the Holy Crown of Hungary in Bilateral Relations.” Hungarian Journal of English and American Studies (HJEAS) 24 (1) (2018). https://ojs.lib.unideb.hu/hjeas/article/view/7290. (Accessed 1 May 2021).
Palasik, Mária. “A Hírszerző Osztály szervezete és állománya, 1956–1962.” Betekintő 2 (2011). https://betekinto.hu/sites/default/files/betekintoszamok/2011_2_palasik.pdf. (Accessed 12 July 2022).
Palasik, Mária. “A szolgálati helyéről eltűnt hírszerző – Az USA-ban politikai menedékjogért folyamodó Szabó László története” [The intelligence officer who disappeared from his assigned station – The story of László Szabó, who applied for asylum in the United States]. Betekintő 1 (2016). https://betekinto.hu/sites/default/files/betekinto-szamok/2016_1_palasik.pdf. (Accessed 1 May 2021).
Szebeni, Géza M. “A Radványi-ügy.” Grotius 5 (2011). http://www.grotius.hu/doc/pub/DBTRNE/2011_115_m.%20szebeni%20geza_a%20radvanyi-%C3%BCgy.pdf. (Accessed 12 July 2022).
Tóth, Eszter. “A politikai hírszerzés szervezettörténeti vázlata, 1945–1990.” Betekintő 2 (2011). http://www.betekinto.hu/sites/default/files/betekinto-szamok/2011_2_toth_e.pdf. (Accessed 12 July 2022).
Ungváry, Krisztián. “Az állambiztonsági szervek intézménytörténeti struktúrájának vázlata.” In A Szakértői Bizottság jelentése 2007–2008. Ed. János Kenedi. [Budapest], 2008. http://mek.oszk.hu/08400/08450/. (Accessed 26 August 2021).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
