Język Polski
English
Aparat represji wobec białostockiego NZS w stanie wojennym
Marek Kozak
https://orcid.org/0000-0003-4116-3271
Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Białymstoku
Biogram(ur. 1995), historyk, absolwent Wydziału Historyczno-Socjologicznego Uniwersytetu w Białymstoku, pracownik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Białymstoku
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 20 (2022), strony: 329-349
Data publikacji: 2023-03-29
https://doi.org/10.48261/arprl222010
PDF
Abstrakt
Rozpoczęcie działalności związkowej w środowisku studenckim w Białymstoku datuje się na koniec września 1980 r. W październiku powstały komitety założycielskie na trzech największych uczelniach wyższych w regionie. Ich aktywność znalazła się pod obserwacją Służby Bezpieczeństwa. Po wprowadzeniu stanu wojennego i delegalizacji NZS aparat represji zintensyfikował przedsięwzięcia wymierzone w studentów angażujących się w poczynania opozycyjne. Doszło do pierwszych aresztowań, których przyczyną był kolportaż nielegalnych wydawnictw. W kwietniu 1982 r. SB przeprowadziła szeroką akcję przeszukań i aresztowań w środowisku akademickim. W związku z tym 3 listopada 1982 r. ruszył głośny proces 21 studentów, który stał się największą sprawą polityczną w stanie wojennym w Białymstoku.
Słowa kluczowe
opozycja • komunizm • woj. białostockie • NSZ • Służba Bezpieczeństwa opposition • communism • Białystok Province • Independent Students’ Association • Security Service
Bibliografia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku (AIPN Bi)
Archiwum Państwowe w Białymstoku (APB)
„Biuletyn Informacyjny NSZZ »Solidarność« Region Białystok” 1982
„Gazeta Współczesna” 1980–1982
„Przy Budowie” 1980
Bondaryk K., Komitety Obrony Więzionych za Przekonania w Białymstoku, „Białostocczyzna” 1992, nr 2
Bondaryk K., Niezależne Zrzeszenie Studentów w Białymstoku w latach 1980–1981, Białystok 1999
Bondaryk K., Pisma Niezależnego Zrzeszenia Studentów w Białymstoku w latach 1980–1981, „Białostocczyzna” 1992, nr 1
Danilecki T., Mieszkańcy Białostocczyzny wobec stanu wojennego, „Rocznik Białostocki” 2018, nr 21
Dworaczek K., Burzliwa dekada. NZS we Wrocławiu 1980–1989, Warszawa 2012
Dworaczek K., Niezależne Zrzeszenie Studentów 1980–1981, Wrocław 2016
Kietliński M., Ćwierć wieku podlaskiej „Solidarności”. NSZZ „Solidarność” Region Białystok 1980–2005, Białystok 2005
Kietliński M., Niezależny ruch młodzieżowy na Białostocczyźnie w latach 1980–1989, Białystok 2005
Kietliński M., Szkice do dziejów stanu wojennego w województwie białostockim, Białystok 2012
Kurpierz T., Zbuntowani. Niezależne Zrzeszenie Studentów w województwie katowickim 1980–1989, Katowice 2012
Niezależne Zrzeszenie Studentów 1980–1981. Wybór dokumentów, oprac. K. Dworaczek, Warszawa 2012
Niezależne Zrzeszenie Studentów w Krakowie w latach 1980–1990. Wybór dokumentów, t. 1: 1980–1981, oprac. H. Głębocki, M. Kasprzycki, Kraków 2014
Niziołek P., Władysław Bruliński (1915–1998) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 5, red. K. Krajewski, Warszawa 2018
Spałek R., Jarosław Guzy. U źródeł złego i dobrego. Rozmowy z pierwszym przewodniczącym Krajowej Komisji Koordynacyjnej NZS, Warszawa 2009
Stefaniak M., Sprawa Jacka Smykała jako przykład działalności aparatu represji wobec uczestników Duszpasterstwa Akademickiego o. Huberta Czumy SJ [w:] Między Warszawą a regionem. Opozycja przedsierpniowa na Pomorzu Zachodnim, red. K. Kowalczyk, M. Paziewski, M. Stefaniak, Szczecin 2008
Sychowicz K., NSZZ „Solidarność” Region Białystok [w:] NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 5: Polska środkowo-wschodnia, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010
Werra Z., Idea społeczeństwa obywatelskiego w działalności „pierwszego” NZS-u (1980–1981) [w:] O Polskę wolną! O Polskę solidarną! NSZZ „Solidarność” w latach 1980–1989, red. W. Polak et al., Gdańsk 2011
Wybraliśmy wolność. NZS Białystok 1980–1990, red. A. Malczyk, J. Żabiuk, Białystok 2014
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
