Język Polski
English
Wywiad naukowo-techniczny PRL a technologie wojskowe. Wybrane zagadnienia
Mirosław Sikora
https://orcid.org/0000-0002-8623-9228
Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Katowicach
Biogram(ur. 1981), dr nauk humanistycznych w zakresie historii, ukończył Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego. Od 2005 r. jest pracownikiem pionu badawczego w katowickim oddziale IPN. Zajmuje się historią Polski XX w. Jego obecne zainteresowania obejmują problematykę gospodarczą w kontekście działania służb specjalnych. Interesuje go także postęp naukowy i techniczny w PRL i rola, jaką odegrał tu nielegalny transfer know-how. Wcześniej prowadził także badania nad przemysłem zbrojeniowym oraz planowaniem przestrzennym i gospodarką rolną III Rzeszy w kontekście ziem okupowanych II RP. Ostatnio opublikował Wyniki pracy wywiadu naukowo-technicznego MSW PRL 1971–1989 (Katowice–Warszawa 2019)
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 19 (2021), strony: 242-274
Data publikacji: 2023-03-29
https://doi.org/10.48261/ARPRL211907
PDF
Abstrakt
Artykuł ma na celu rekonesans nowego pola badań historycznych. Może ono być zdefiniowane roboczo jako efekty pracy wywiadu naukowo-technicznego PRL w zakresie technologii o przeznaczeniu wojskowym. Badania nad technologiami cywilnymi są stosunkowo zaawansowane, podczas gdy transfer (głównie zachodnich) rozwiązań z dziedziny przemysłu zbrojeniowego stanowił dotychczas jedynie margines różnych prac historycznych dotyczących wywiadu PRL, w tym wywiadu wojskowego, a także historii nauki i techniki. Autor skoncentrował się na omówieniu kilku wybranych aspektów. Pierwszym z nich jest szeroko rozumiany rynek uzbrojenia w PRL, zobowiązania Polski wynikające z tytułu przynależności do Układu Warszawskiego, a także polityczne i ekonomiczne uzależnienie od ZSRS. W części drugiej omówiona została optyka państw NATO, starających się spowolnić postęp technologiczny bloku wschodniego głównie poprzez kontrolę i utrudnienie państwom takim jak PRL zakup nowoczesnych dóbr tzw. podwójnego (tj. cywilnego i wojskowego) zastosowania. W kolejnym rozdziale autor omawia najbardziej spektakularny bodaj przykład udanego przeniknięcia wspólnoty wywiadowczej państw Układu Warszawskiego do programów zbrojeniowych Pentagonu. Zaznacza jednak, że Polska osiągnęła znikome korzyści z tej operacji, choć przeprowadzono ją głównie w oparciu o jej aktywa agenturalne. Ostatnia sekcja artykułu poświęcona jest perspektywicznemu teatrowi konfliktu zbrojnego mocarstw, za jaki najpóźniej od lat osiemdziesiątych uważany był kosmos. Wyścig w zakresie broni orbitalnego stacjonowania rozpoczął się w momencie, gdy państwa komunistyczne, w tym zwłaszcza ZSRS i PRL, popadać zaczęły w nieodwracalny kryzys gospodarczy. Mimo to wywiady tych państw usiłowały przynajmniej zorientować się w postępie USA na polu militaryzacji kosmosu. Kwerendę prowadził autor głównie w oparciu o źródła zgromadzone w Archiwum IPN. Ważnym uzupełnieniem są jednak dokumenty pozyskane z Archiwum MSZ Francji.
Słowa kluczowe
PRL • zimna wojna • wywiad naukowo-techniczny • wyścig zbrojeń • embargo Polish People’s Republic • Cold War • scientific and technical intelligence • arms race • embargo
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Mirosław Sikora, Ochrona operacyjna dużych zakładów przemysłowych przez aparat bezpieczeństwa PRL. Przykład huty żelaza w Częstochowie 1950–1990 , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 20 (2022)
- Mirosław Sikora, Wsparcie informacyjne wywiadu cywilnego dla przemysłu ciężkiego i energetyki PRL (1970-1990) , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(17) (2019)
- Mirosław Sikora, Edmund Ryszard Ronowicz (1915–2003), sędzia WSR w Katowicach , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 2(4) (2006)
- Mirosław Sikora, Kierunek działań operacyjnych Służby Bezpieczeństwa wobec inteligencji technicznej na przykładzie kadry naukowej Politechniki Śląskiej i Politechniki Częstochowskiej , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(5) (2007)
